Tijdlijn ontwikkeling energietoeslag

12 januari 2023

Onlangs is het wetsvoorstel energietoeslag 2023 ter advisering aangeboden aan de Raad van State. De beoogde inwerkingtredingsdatum van de wet is juni 2023. Naar aanleiding van het nieuwsbericht hierover ('Wet energietoeslag 2023 waarschijnlijk in juni van kracht', van 5 januari jl.), kreeg Divosa veel vragen over de verhouding tussen het niet mogen vooruitlopen op de energietoeslag 2023 en de mogelijkheid om 500 euro toe te voegen aan de energietoeslag 2022. In een toelichting bij het nieuwsbericht beantwoorden wij deze vraag.

8 november 2022

In de miljoenennota staat dat er extra geld beschikbaar wordt gesteld om aan huishoudens die leven van maximaal 120% van het sociaal minimum nogmaals een energietoeslag uit te keren bovenop de energietoeslag van 1.300 euro die zij dit jaar ontvingen. Welke huishoudens voor welke (extra) vergoeding in aanmerking komen, hangt af van hun situatie in 2022 en hun situatie in 2023:

• Huishoudens die in 2022 op maximaal 120%* van het sociaal minimum leefden en in 2022 de energietoeslag toegekend kregen, ontvangen een extra toeslag van 500 euro. Deze mag nog tot 1 juli 2023 uitbetaald worden. De huishoudens die tot de doelgroep van 2022 behoren, ontvangen dan totaal 1800 euro energietoeslag.

• Is hun inkomen in 2023 nog steeds maximaal 120% van het sociaal minimum, dan ontvangen zij daarbovenop in 2023 nog een toeslag van 800 euro. Is hun inkomen in 2023 hoger dan 120% van het sociaal minimum, dan ontvangen zij in 2023 geen extra toeslag van 800 euro.

• Huishoudens die in 2022 leefden van meer dan 120% van het sociaal minimum – en dus in 2022 geen energietoeslag ontvingen – en waarvan het inkomen in 2023 onder de 120% van het sociaal minimum zakt, hebben in 2023 recht op een energietoeslag van 800 euro. Over 2022 krijgen zij geen energietoeslag.    

*Er is beleidsvrijheid om af te wijken van 120% om beter aan te sluiten bij het lokale minimabeleid. Het budget dat hiervoor nodig is, neemt de gemeente zelf voor zijn rekening.

De energietoeslag voor 2022 komt daarmee dus op een totaalbedrag van 1.800 euro. Daarvan kan de additionele 500 euro tot 1 juli 2023 worden uitgekeerd. De energietoeslag 2023 is 800 euro. Deze verdeling is zo omdat er nog 500 miljoen wordt toegevoegd aan het budget van 2022. Het kabinet had in totaal 1,4 miljard euro toegezegd voor extra energietoeslag, dus daarmee valt het budget voor 2023 lager uit: 900 miljoen euro inclusief uitvoeringskosten. 

Nog onduidelijkheid over Wet energietoeslag 2023

Overigens heeft het ministerie van SZW aangegeven dat gemeenten de beleidsvrijheid hebben om een andere afweging te maken en voor zowel 2022 als 2023 1.300 euro uit te keren. Op het moment dat een gemeente hiervoor kiest, dan gelden de volgende scenario's:

• Huishoudens die in 2022 op maximaal 120% van het sociaal minimum leefden en in 2022 de energietoeslag toegekend kregen, ontvangen in totaal 1.300 euro energietoeslag. 

• Is hun inkomen in 2023 nog steeds maximaal 120% van het sociaal minimum, dan ontvangen zij daarbovenop in 2023 nog een toeslag van 1300 euro. Is hun inkomen in 2023 hoger dan 120% van het sociaal minimum, dan ontvangen zij in 2023 geen extra toeslag van 1300 euro.

• Huishoudens die in 2022 leefden van meer dan 120% van het sociaal minimum – en dus in 2022 geen energietoeslag ontvingen – en waarvan het inkomen in 2023 onder de 120% van het sociaal minimum zakt, hebben in 2023 recht op een energietoeslag van 1300 euro. Over 2022 krijgen zij geen energietoeslag.

Om een goede afweging te maken, is het voor gemeenten belangrijk om inzicht te hebben in de Wet energietoeslag 2023. Het ministerie werkt aan die wet. Het is lang onduidelijk geweest wanneer er communicatie zou komen, maar we verwachten dat zij uiterlijk aan het einde van week 51 hierover zullen communiceren.    

Deze onduidelijkheid brengt financiële onzekerheid voor gemeenten met zich mee, bijvoorbeeld over wat er gebeurt wanneer het aantal huishoudens dat recht heeft op de energietoeslag in 2023 groter is dan in 2022. Divosa pleit er dan ook voor om zo snel mogelijk inzicht te geven in de wet voor 2023 zodat gemeenten een goede afweging kunnen maken voor de invulling van de additionele energietoeslag van 1.300 euro. Daarnaast pleit Divosa voor een eenvoudige manier om na te gaan of de doelgroep van 2022 nog steeds binnen de doelgroep in 2023 valt.

20 oktober 2022

Er wordt in 2023 1,4 miljard euro beschikbaar gesteld om aan huishoudens die leven van 120% van het minimumloon nogmaals 1.300 euro uit te keren. Dit bedrag komt dus bovenop de 1.300 euro die hen al is toegezegd. Om huishoudens in 2022 al beter te kunnen ondersteunen, kunnen gemeenten om 500 euro naar voren te halen en in 2022 uit te keren. Gemeenten hebben onder de huidige wetgeving de tijd om de toeslag tot 1 juli 2023 uit te keren. De uitkering van de 500 euro kan dus ook in de eerste helft van volgend jaar plaatsvinden. Deze middelen worden verdeeld met de reguliere verdeelsleutel die gehanteerd wordt voor de bijzondere bijstand.  

Of er vanaf 2023 nieuwe wetgeving komt voor de uitvoering van de energietoeslag en hoe deze exact ingericht wordt, is nog niet duidelijk. Divosa zit mee aan tafel en pleit voor een eenvoudig uitvoerbare regeling.

8 augustus 2022

De rechtbank in Arnhem heeft besloten dat studenten niet bij voorbaat mogen worden uitgesloten van de energietoeslag voor mensen met een laag inkomen. De gemeente Nijmegen stelde eerder dit jaar dat studenten sowieso niet in aanmerking komen voor het geld. De Arnhemse rechtbank vindt echter dat Nijmegen een 'niet te rechtvaardigen onderscheid' maakt.

Lees het nieuwsbericht hierover op de website van Binnenlands Bestuur.

27 juli 2022 

Vanwege de alsmaar oplopende energieprijzen, besloot het kabinet begin juli om de eenmalige energietoeslag op te hogen van 800 naar 1300 euro. De handreiking Energietoeslag en modeldocumenten van Stimulansz zijn daarom aangepast met de aanvullende uitkering. Ook de toolkit voorlichting energietoeslag is aangepast om gemeenten en minimuminkomens zonder uitkering te wijzen op de mogelijkheid om ook de aanvullende energietoeslag aan te vragen. 

20 juli 2022

Gemeenten ontvangen voor het uitkeren van de verhoging van de eenmalige energietoeslag een extra budget van 550 miljoen euro. Daarvan is 500 miljoen euro bedoeld voor de verhoging en 50 miljoen voor de extra uitvoeringskosten. Het extra budget is voldoende voor het uitkeren van een extra bedrag van 500 euro aan alle – circa 1 miljoen – huishoudens in Nederland met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum.

De financiering van de eenmalige energietoeslag én de verhoging ervan, vindt plaats via de algemene uitkering van het gemeentefonds. Het budget voor de verhoging van het richtbedrag van de eenmalige energietoeslag van 800 euro naar 1.300 euro wordt door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) bij de septembercirculaire gemeentefonds 2022 verdeeld over de gemeenten. Dat gebeurt ook dit keer aan de hand van de reguliere verdeelsleutel voor de bijzondere bijstand.

7 juli 2022

In het debat over de Voorjaarsnota op 5 juli jl. heeft het kabinet aangekondigd het richtbedrag van de eenmalige energietoeslag nogmaals te verhogen, van 800 euro naar 1.300 euro. De VNG waarschuwde het kabinet in een brief dat wanneer het uitkeren van deze verhoging – net als de oorspronkelijke toeslag – ook door gemeenten moet worden uitgevoerd, wel aan een aantal randvoorwaarden moet worden voldaan. De belangrijkste daarvan zijn: uitzicht op een structurele oplossing, dat het Rijk de verantwoordelijkheid neemt voor een eventuele oplossing voor de doelgroep studenten, dat gemeenten dezelfde doelgroep mogen hanteren die eerder 800 euro heeft gekregen en zonder rompslomp opnieuw een bedrag kunnen verstrekken.

In een brief aan de Kamer bevestigt minister Schouten dat de toekenning van de verhoogde eenmalige energietoeslag 2022 wat haar betreft kan plaatsvinden binnen de door de VNG gestelde randvoorwaarden. Daartoe stuurt zij een nota van wijziging van het wetsvoorstel dat de energietoeslag regelt mee.

Lees de Kamerbrief reactie op brief energietoeslag voor lage inkomens en aanbieding nota van wijziging (Rijksoverheid • juli 2022)

28 april 2022 

Het kabinet heeft besloten het beschikbare budget voor de eenmalige energietoeslag te verhogen met 175 miljoen euro, van 679 miljoen euro naar 854 miljoen euro. In de voorjaarsnota zal dit nader worden toegelicht. Het betreft een ongedeeld budget voor de uitkeringskosten, aanvullende bijzondere bijstand en de uitvoeringskosten. Het bedrag van 854 miljoen euro zal via de meicirculaire van het gemeentefonds over gemeenten worden verdeeld. Dat staat in een Kamerbrief die minister Schouten (SZW) vanmiddag stuurde.

Lees de Kamerbrief garantie budget energietoeslag (Rijksoverheid • april 2022)

30 maart 2022 

VNG heeft met het oog op de energietoeslag namens de gemeenten in een brief een stevige oproep gedaan voor meer duidelijkheid en meer geld richting het Kamerdebat over de stijgende energieprijzen en de koopkrachtgevolgen daarvan. Lees hier meer over de oproep van VNG.

Minister Schouten (SZW) heeft de oproep ter harte genomen, zo bleek tijdens het debat. Kijk hier het debat of delen daarvan terug via 'Debat Gemist'. 

15 maart 2022 

Minister Carola Schouten (SZW) geeft aan dat gemeenten kunnen beginnen met het uitkeren van de energietoeslag. Lees hier het nieuwsbericht van de Rijksoverheid. 

11 maart 2022

Het kabinet neemt maatregelen om de gevolgen van de stijgende prijzen op huishoudens te dempen. Lees hier het nieuwsbericht van de Rijksoverheid. 

25 januari 2022

• Op 1 februari 2022 vindt er een BO Energiearmoede plaats waarin SZW het landelijk kader zal vaststellen.

• Daarna zal het landelijk kader worden gepubliceerd en Divosa zal er vanuit deze pagina naar verwijzen.

• We verwachten dan ook duidelijkheid te kunnen geven over de implementatieondersteuning voor de uitvoering bij gemeenten.

13 januari 2022

De regeling voor eenmalige generieke tegemoetkoming moet nog vastgelegd worden in een AMvB of wetswijziging. Formeel kunnen gemeenten dus nog geen energietoeslag verstrekken. Zij kunnen zich al wel voorbereiden op de uitvoering.

De inhoud van de regeling lijkt wel redelijk definitief uitgewerkt. Dit zijn de belangrijkste punten:

• Er is 200 miljoen euro beschikbaar voor de regeling. Dat is inclusief uitvoeringskosten. Over de verdeling onder gemeenten wordt nog gepraat.

• Het rijk stelt een aantal niet-bindende richtlijnen op en stimuleert gemeenten zoveel mogelijk dezelfde regels te hanteren. Naar verwachting bespreken VNG, Divosa en de betrokken gemeenten die richtlijnen eind januari. Daarna gaan ze naar de minister van SZW.

• In principe is het lokale armoedebeleid/categoriaal minimabeleid en de daarin opgenomen inkomens- (en/of) vermogensnormen van toepassing op de regeling. Een collegebesluit hierover zal meestal noodzakelijk zijn om in dit geval de vermogenstoets uit te zetten. Gemeenten kunnen dat al voorbereiden.

• De regeling gaat ervan uit dat gemeenten ambtshalve 200 euro verstrekken aan iedereen die ze kennen die voldoet aan de criteria. Gemeenten bepalen zelf wie dat zijn op basis van bijvoorbeeld het uitkeringsbestand. Maar ook mensen die in het afgelopen jaar onder het minimabeleid vielen, Tozo en/of Tonk hebben ontvangen of kwijtschelding van belastingen hebben gekregen zouden in aanmerking kunnen komen. 

• Mensen die niet bekend zijn bij de gemeente moeten zelf aan de bel trekken. Zij vallen onder het reguliere minimabeleid. Gemeenten moeten zelf bepalen of ze dit beleid voor de energietoeslag willen aanpassen. 

10 december 2021

Staatssecretaris Wiersma (SZW) informeert de Tweede Kamer over de mogelijkheid voor gemeenten voor een eenmalige energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen.

Kamerbrief eenmalige energietoeslag lage inkomens (Rijksoverheid, december 2021)