Stap voor stap Simpel Switchen

Wie een stap zet van uitkering naar werk of andersom, kan in een lastige situatie terechtkomen. Als gemeente of sociale dienst wil je het je inwoners graag makkelijker maken om die stap te zetten. Maar waar begin je? Misschien zijn bepaalde onderdelen van je dienstverlening al best goed op orde. Hoe weet je waar de ruimte voor verbetering te vinden is? En hoe pak je dat dan aan?

Met het stappenplan Stap voor stap Simpel Switchen helpen we medewerkers van gemeenten en sociale diensten bij het vinden van antwoorden op deze vragen. Om op die manier een soepele overgang tussen uitkering en werk en deeltijdwerk vanuit de Participatiewet makkelijker te maken voor inwoners.

Heb je vragen over het Stappenplan of ondersteuning nodig bij het implementeren van één of meer van de tips? Mail dan naar info@simpel-switchen.nl.

Binnen Simpel Switchen onderscheiden we twaalf schakelmomenten in de participatieketen. We geven ze overzichtelijk weer in de illustratie Simpel Switchen in beeld. Om de overgangen in de participatieketen te beschrijven, gebruiken we vaak de metafoor van de trap.

Rond de schakelmomenten in de overgang naar uitkering of werk kan de inwoner problemen ervaren. Om deze problemen in kaart te brengen – en te kunnen achterhalen wat de inwoner op die momenten van de overheid nodig heeft – is het cruciaal dat jij, als medewerker van een gemeente of sociale dienst, jezelf inleeft in die persoon. Maar jezelf écht verplaatsen in het perspectief van anderen is niet eenvoudig. Om je hierbij te helpen, hebben we binnen Simpel Switchen een aantal tools ontwikkeld. Je vindt ze in dit stappenplan in Stap 1 - Investeer in het klantperspectief.

Na het gebruik van een of meerdere tools uit Stap 1, weet je waar de problemen van de inwoners rond de schakelmomenten in de participatieketen liggen, en weet je wat zij van de gemeente verlangen. Dit noteer je – individueel of samen met collega’s – in het digitale werkboek dat bij dit stappenplan hoort.

Doelen stellen

In Stap 2 - Spiegel je proces en stel doelen stel je jezelf de vraag: op welke punten sluit de dienstverlening van mijn gemeente aan bij de behoefte van inwoners, en op welke onderdelen is er nog winst te behalen? Vanuit de antwoorden op die vragen kun je formuleren op welke doelen je als gemeente (vooral) wilt inzetten. Je noteert deze doelen in het werkboek. Om je op weg te helpen, geven wij per schakelmoment in de participatieketen een voorzet voor een beleidsdoel. 

Per beleidsdoel vind je in Stap 2 allerlei voorbeelden en tips. Deze kun je gebruiken om de processen binnen jouw gemeente te verbeteren.

We zijn benieuwd naar het resultaat!

Jouw acties op het gebied van Simpel Switchen kunnen als voorbeeld dienen voor andere gemeenten. In Stap 3 - Deel je inspiratie! vragen we je daarom om jouw ervaringen te delen. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de stap van uitkering naar werk (en andersom) voor meer mensen eenvoudiger wordt!

In 2019 organiseerde Simpel Switchen in de Participatieketen een serie van zestien Inspiratielabs on Tour. In deze bijeenkomsten stond steeds de ‘switchende’ inwoner centraal – en wat die nodig heeft bij de overgang naar werk of uitkering.

We lieten ons inspireren door gemeenten, sociale diensten en vernieuwers in het sociaal domein die al een stap hadden gezet in het oplossen van problemen die inwoners ervaren. De gemeenten die deelnamen aan de inspiratielabs gingen met die inzichten aan de slag, ontwikkelden hun eigen aanpak of gaven een vervolg aan een bestaande innovatie.

Als Simpel Switchen-team zijn we in 2020 zélf ook aan de slag gegaan met alle kennis die we in de inspiratielabs hebben opgedaan. Dat leidde tot de volgende producten:

• De toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit
  Een toolkit met materialen om het aanvraagproces van een bijstandsuitkering te versnellen.
   
• De toolkit Parttime Werk zonder Drempels
  Waarin we allerlei voorbeelden en tips verzamelden om deeltijd werk vanuit de Participatiewet makkelijker te laten verlopen.
   
• Werkblad Goed Geregeld Gesprek
  Een werkblad waarmee gemeenten en sociale diensten een goed gesprek kunnen voeren over wat er verandert in het inkomen wanneer iemand begint met deeltijd werken.
   
• Serious game: 1 uur in de bijstand
  Waarmee professionals in de huid kruipen van een echtpaar dat in de bijstand terechtkomt, en zo ervaren wat er gebeurt als je vanuit een stabiele situatie terugvalt op een uitkering en weer de stap naar werk zet. 
   
• Belevingsmodules
  Die een inkijk geven in de leefwereld van inwoners rond verschillende overgangen in de participatieketen.

Regelmatig werd ons gevraagd: waar moeten we in onze gemeente mee beginnen, wat is binnen onze gemeente het belangrijkst? Met dit stappenplan willen we je helpen bij het vinden van een antwoord op deze vragen.

De twaalf schakelmomenten binnen Simpel Switchen.

Beleid en uitvoering inrichten naar wat de inwoner nodig heeft bij overgangen in de participatieketen; dát is het startpunt van Simpel Switchen. De eerste stap van Simpel Switchen is daarom: verdiep je als organisatie in wat de inwoner in de overgang naar uitkering of werk ervaart. Stel daarbij steeds de vraag: wat heeft de inwoner in deze overgangen van de overheid nodig?

Deze eerste stap is cruciaal. Een voorbeeld om dit te illustreren:

Wanneer je weet wat mensen nodig hebben tijdens schakelmomenten in de participatieketen, zorgt dit ervoor dat je jouw tijd en inspanning kunt richten op wat inwoners écht belangrijk vinden. Het maakt je beleid effectiever. Daarnaast draagt investeren in inwonersperspectief bij aan het creëren van draagvlak voor beleid en uitvoering bij de inwoner.

Vanuit het inwonersperspectief kun je als gemeente goed analyseren welke onderdelen van dienstverlening al goed lopen, en welke onderdelen verbetering behoeven. Deze stap draagt daarmee ook bij aan een efficiëntere dienstverlening: wanneer je kunt waarderen wat al goed gaat, is er meer draagvlak om dat wat beter kan, aan te pakken.

Tools

Je écht verplaatsen in het inwonersperspectief is niet zo eenvoudig als het klinkt. Om je hierbij te helpen, heeft Simpel Switchen een aantal tools ontwikkeld:

1. Belevingsmodules
2. Serious game: 1 uur in de bijstand
3. Structurele samenwerking met ervaringsdeskundigen
4. Overige tips en mogelijkheden

Om professionals te laten meebeleven hoe de aanvraag van een uitkering en de verrekening van parttime inkomsten voor een inwoner kunnen uitwerken, hebben we belevingsmodules ontwikkeld. Je vindt ze op www.loontwerken.nu.

Het lezen en beluisteren van de belevingsmodules geeft een inkijk in de leefwereld van inwoners rond verschillende overgangen in de participatieketen.

Nick

In het verhaal van Nick volg je hoe Nick na een periode van werken eerst een WW-uitkering, en later een bijstandsuitkering aanvraagt.

Ontdek het verhaal van Nick op www.loontwerken.nu

Johan

In het verhaal van Johan volg je hoe Johan vanuit de participatiewet deeltijd gaat werken.

Ontdek het verhaal van Johan op www.loontwerken.nu.

Johans verhaal is vanuit een UWV-subsidie ontwikkeld door Muzus en Optimalistic.

Terug naar Stap 1 • Investeer in het klantperspectief

Het verhaal van een inwoner meebeleven is één ding, het zelf meemaken gaat nog een stap verder. Met de Serious game: 1 uur in de bijstand ervaar je wat er gebeurt als je vanuit een stabiele situatie terugvalt op een uitkering en weer de stap naar werk zet. Je ervaart hoe het is om vanuit die situatie keuzes te moeten maken, en hoe beperkt die keuzeruimte soms is. Samen met je medespelers moet je het huishoudboekje van het gezin sluitend zien te houden.

Met het spelen van de game staan medewerkers van de gemeente of sociale dienst zelf een uur lang in de schoenen van de inwoner.

De game is vanuit een UWV-subsidie ontwikkeld door Muzus en Optimalistic. Simpel Switchen heeft de game doorontwikkeld, zodat je het spel (digitaal) op meerdere manieren kunt spelen:

• Als zelfstandig te spelen spel
  Dit is vooral nuttig om nieuwe medewerkers tijdens het inwerkprogramma kennis te laten maken met waar de doelgroep tegenaan loopt.
   
• Om zelfstandig met je team te spelen. 
  Een van de teamleden krijgt de rol van spelleider/spelbewaker. Dit is vooral nuttig voor een teamsgewijze oriëntatie op de mensen waarvoor je werkt – en als voorbereiding op Stap 2 in dit stappenplan.
   
• Onder begeleiding van een spelleider.
  De spelleider zet behoorlijk wat druk op de spelers; de ervaring is daarmee het meest 'echt'. Aansluitend gaan de spelers onder begeleiding van de spelleider aan de slag met de verwerking van de ervaringen – en maken de koppeling met Stap 2 in dit stappenplan.

Terug naar Stap 1 • Investeer in het klantperspectief

De belevingsmodules en de game helpen je om beter zicht te krijgen op wat inwoners van de gemeente nodig hebben wanneer ze stappen maken in de participatieketen. Dit inzicht is cruciaal om de eigen manier van werken te kunnen analyseren. Daarnaast is het minstens zo belangrijk om te investeren in een goede en blijvende relatie met de inwoners van de gemeente. De volgende tips kunnen daarbij helpen:

• Netwerk van ervaringsdeskundigheid
  In verschillende gemeenten staat het management actief in contact met ervaringsdeskundigen. Zo hebben meerdere managers van de sociale dienst Drechtsteden contact met een aantal klanten van de sociale dienst, waar ze regelmatig even mee afspreken of bellen. Vanuit het management kan zo een sterke, directe binding met een groep inwoners ontstaan. Op die manier houden ze elkaar scherp op het effect dat een nieuw besluit of een aanpak kan hebben op de inwoners.
   
• Samenwerken met cliëntenraden
  Werk nauwer samen met je cliëntenraad. Ga actief in gesprek met de cliëntenraad over veranderingen in beleid: wat betekent dat voor inwoners? Wat is de impact voor hen? Schakel cliëntenraden in om samen beleid te ontwerpen.
   
• Ervaar het écht zelf
  De Tilburgse wethouder Esmah Lahlah besloot een maand lang rond te komen van een bijstandsuitkering. Ze deelde haar ervaring met het aanvragen van een uitkering via Twitter en vertelde over deze ervaringen in Trouw.

Terug naar Stap 1 • Investeer in het klantperspectief

• Samenwerken met inwoners
  De gemeente Woerden verzamelde brieven die door de gemeente waren verstuurd, en besprak die vervolgens met een groep inwoners. Dat leidde tot belangrijke inzichten. Zo werd een brief over een ‘hersteltermijn’ door inwoners gelezen als een bericht van de gemeente dat ging over herstel van ziekte, en niet over de laatste waarschuwing voor een maatregel. En het logo van de ESF-subsidie verwarde meerdere inwoners: zij dachten dat deze brieven verband hielden met het Eurovisie Songfestival.
   
• Inwoner als vertrekpunt
  De gemeente Alphen aan den Rijn wilde zicht krijgen op de toegang tot het sociaal domein. Tientallen gesprekken met inwoners leidden onder andere tot inzicht in de aanloop naar de hulpvraag, zodat de gemeente al eerder in beeld kan komen. Lees hier meer over dit project.
   
• Klantreizen
  De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) maakte een overzicht van allerlei beschikbare klantreizen. Deze klantreizen helpen om een eerste beeld te krijgen van het perspectief van de inwoner. Klantreizen die betrekking hebben op de aanvraag van een uitkering en de stap naar (parttime) werk, zijn door de Programmaraad verzameld. 

  Aandachtspunt: Wees je ook bewust van de beperkingen van ‘klantreizen’: wanneer die schetsen waar een ‘klant’ doorheen gaat, is er dus bijna per definitie een lacune in de reis. Bij overgangen in de participatieketen is er immers juist vaak sprake van een periode dat een inwoner tussen wal en schip valt, en (tijdelijk) nergens ‘klant’ is. Simpel Switchen gaat juist óók over die fase.
   

• Dienstverleningsreis
  Bespreek zelf ook periodiek met inwoners een ‘dienstverleningsreis’ om de inzichten uit deze generieke klantreizen te vertalen naar de situatie in de eigen gemeente. Hoe verloopt bijvoorbeeld een bijstandsaanvraag in jouw gemeente? Wat komen inwoners dan tegen? Rondom parttime werk biedt Divosa ook de mogelijkheid om zo’n dienstverleningsreis te laten maken. 
   
• Tools voor doenvermogen
  In het rapport ‘Weten is nog geen doen’ beveelt de WRR aan om bij voorgenomen beleid en regelgeving vooraf te toetsen of de regeling ‘doenlijk’ is voor burgers. In uitvoeringstoetsen moet niet alleen het perspectief van uitvoeringsorganisaties worden betrokken, maar ook het perspectief van de burgers. Zij moeten de wet niet alleen kennen maar ook ‘kunnen’. Hiervoor is de Doenvermogentoets ontworpen. De kernvraag van deze toets luidt: gaat de regeling uit van realistische assumpties over de mentale belastbaarheid van burgers?
   
• Beleid bekijken vanuit dilemma’s in de praktijk
  Maak gebruik van de app ‘Kopkrakers’. De app is door Muzus ontwikkeld vanuit dilemma’s in de praktijk en casuïstiek. Je kunt de app downloaden via muzus.nl/kopkrakers. 
   
• Luister naar klachten
  In diverse gemeenten worden alle klachten van inwoners door een MT-lid behandeld. Zo hebben MT-leden regelmatig klantcontact. Klachten serieus nemen geeft bovendien een goed inzicht in wat inwoners nodig hebben tijdens overgangen in de participatieketen. 
   
• Luister mee bij het KCC
  In de GR IJsselgemeenten sluiten beleidsmedewerkers en managers af en toe een (deel van de) dag aan bij het Klant Contact Centrum. Meeluisteren met de vragen die daar binnenkomen, is een hele goede bron van informatie: Waar gaan de vragen van inwoners over? Wanneer bellen ze? Welke informatie hebben ze dan nodig? Zijn ze geholpen?

Terug naar Stap 1 • Investeer in het klantperspectief

Om stap 1 af te ronden, is het belangrijk om in kaart te brengen wat inwoners rond ieder schakelmoment in de participatieketen nodig hebben van de gemeente of sociale dienst.

Beantwoord tijdens of direct na het doornemen van de belevingsmodules, het spelen van de serious game, gesprekken met inwoners en/of het doornemen van een klantreis steeds de vraag: wat had deze inwoner nodig gehad van de overheid? Vraag collega’s om dit ook te doen en verzamel zo gevarieerde input.

Noteer je bevindingen per schakelmoment in de participatieketen. Gebruik daarvoor de tabel in het digitale werkboek dat bij dit stappenplan hoort.

Heb je vragen over het Stappenplan of ondersteuning nodig bij het implementeren van één of meer van de tips? Mail dan naar info@simpel-switchen.nl.

Terug naar Stap 1 • Investeer in het klantperspectief

In Stap 1 is duidelijk geworden wat inwoners nodig hebben bij overgangen in de participatieketen. In Stap 2 spiegel je het proces van de gemeente hieraan: op welke punten sluit de dienstverlening aan bij de behoefte van inwoners? En op welke onderdelen is er nog winst te behalen?

Vanuit die inzichten kun je formuleren op welke doelen je als gemeente (vooral) wilt inzetten. Bijvoorbeeld: het goed informeren van inwoners bij de start op parttime werk, of het versnellen van de uitkeringsaanvraag.

Werkboek

In het werkboek dat bij dit stappenplan hoort, noteer je de ervaringen van inwoners (Opdracht 1). Door de werkwijze van jouw gemeente te spiegelen aan de beleving van de inwoner (Opdracht 2a en 2b), kun je formuleren op welke doelen je als gemeente (vooral) wilt inzetten. Zodat je Simpel Switchen in de participatieketen (nog) beter mogelijk kunt maken in jouw gemeente.

Je kunt de opdrachten in het werkboek individueel of als team uitvoeren.

Om je op weg te helpen, hebben wij in het werkboek per schakelmoment in de participatieketen een voorzet voor een beleidsdoel gegeven. Vul deze aan met de doelen waarop jouw gemeente wil inzetten.

Voorbeelden, tips en inspiratie

In de volgende paragrafen vind je per beleidsdoel de voorbeelden en tips die wij voor je verzameld hebben. Deze kun je ter inspiratie gebruiken om de processen binnen jouw gemeente te verbeteren.

Aan het woord is Boris, die al een aantal jaar een uitkering ontvangt. Hij heeft een tijdje in deeltijd gewerkt en kreeg daarna een oproepcontract waarbij hij zes maanden achter elkaar vrijwel voltijds werkte. Toen zijn contract na zes maanden niet verlengd werd, vroeg hij opnieuw een uitkering aan. Het duurde ruim twee maanden voordat de gemeente daar een besluit op had genomen. Die periode gaf Boris heel veel stress: hoe kon hij zijn vaste lasten betalen als hij geen zekerheid had over zijn inkomen? Boris is hierin niet alleen. Zijn ervaring is exemplarisch voor veel andere instromers in de bijstand.

Voor een groot deel van de mensen verloopt de overgang van werk naar uitkering via de WW. Als zij vervolgens geen werk vinden, is de overstap naar de gemeente voor een bijstandsuitkering niet alleen groot, maar vaak ook stroef. De bijstandsaanvraag is in veel gevallen een proces van meerdere weken, met een grote administratieve belasting. Deze stroeve toegang tot de bijstand kan de drempel om uit te stromen hoger maken.

Een soepelere overgang van WW naar bijstand, een snellere bijstandsaanvraag en minder administratieve druk in het aanvraagproces kunnen simpel switchen in deze overgang mogelijk maken. Gemeenten en UWV spannen zich hier al op meerdere manieren voor in, bijvoorbeeld door betere samenwerking rond de overgang WW naar bijstand, of door een snelle aanvraag en besluitproces. 

Als gemeente of sociale dienst kun je bij de overgang van werk naar uitkering de volgende doelen stellen:

Hierna lees je per doel de voorbeelden en tips die wij voor je verzameld hebben. Deze kun je ter inspiratie gebruiken om de processen binnen jouw gemeente te verbeteren.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Aan het woord is Jennifer, een vrouw van eind veertig. Zij was één van de velen die in het voorjaar van 2020 onverwacht haar baan verloor. Daarmee begon voor Jennifer – en voor vele anderen – een zoektocht door het systeem van instanties en regelgeving. Als mensen zoals Jennifer inkomensondersteuning of voorzieningen nodig hebben, dan komen zij terecht in een labyrint met daarin meerdere organisaties die veel verschillende regelingen uitvoeren. Bij welke organisatie moet je zijn?

Wanneer mensen zelfstandig en eenvoudig kunnen nagaan op welke voorzieningen zij aanspraak maken, kan dit voorkomen dat zij aankloppen bij de verkeerde instanties. Het is voor mensen die de overgang doormaken van werk naar een uitkering erg fijn om daarbij snel en goed de juiste informatie te krijgen.

• Checklist
  Neem op je website een ‘bijstandscheck’ op, zodat inwoners snel kunnen zien of het doen van een bijstandsaanvraag voor hen passend is. Een voorbeeld vind je op de website van de gemeente Hardenberg.
   
• Wees goed bereikbaar
  De gemeente Arnhem is op heel veel verschillende manieren te benaderen. Kijk eens op de website www.arnhem.nl. 
   
• Goede training en tools voor KCC
  Investeer in een goede training en goede tools voor het Klant Contact Centrum, zodat medewerkers die in de eerste lijn contact hebben met de inwoner weten in welke gevallen ze naar wie of welke instantie kunnen doorverwijzen. Lees hier meer over een (al wat oudere) samenwerking tussen de gemeente Groningen en het KCC van UWV. 
   
• Maatschappelijke kaart
  Ondersteun het Klant Contact Centrum met een goed overzicht van het maatschappelijk veld. 
   
• Warme overdracht
  Investeer in een warme overdracht bij een voorliggende voorziening, zodat inwoners niet naar UWV worden doorverwezen, maar persoonlijk mét hun verhaal aan een contact bij UWV worden overgedragen. Verschillende gemeenten, waaronder de gemeente Maastricht, werken aan Gemeenschappelijke Dienstverlening op Locatie waarbij de inwoner op één dag op één locatie bij verschillende instanties terecht kan, zodat een casus direct goed wordt overgedragen. 
   
• ‘U-bent-geen-klant’-reis
  Besteed extra aandacht aan het doorverwijzen van inwoners die je afwijst omdat er geen recht is op bijstand. Inventariseer of er een hulpvraag is bij deze inwoners en ga na welke informatie zij nodig hebben om hun situatie te stabiliseren. Een inspirerend voorbeeld is de ‘U-bent-geen-klant’-reis, die de LCR maakt samen met de SVB over het proces van (afwijzing van) aanvragen van een ANW-uitkering bij de SVB.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Elk jaar stromen er na afloop van hun WW-periode ongeveer 17 duizend mensen door naar de bijstand. Gedurende de WW-periode hadden zij contact met het UWV, daarna met de gemeente. In een aantal gemeenten is die scheidslijn minder strak en wordt er actief samengewerkt tussen UWV en de gemeente.

Deze uitspraak is van Martine Smit, projectleider bij de gemeente Alphen aan den Rijn. Dit is één van de gemeenten die hun inspiratie en ervaringen in de samenwerking met UWV rond WW’ers delen in de toolkit Max WW.

Gemeenten en UWV werken in steeds meer gemeenten samen om dienstverlening te verlenen aan werkzoekenden die dreigen door te stromen vanuit de WW naar de bijstand. Elke gemeente of arbeidsmarktregio kan daarbij een andere invalshoek hanteren of een ander accent leggen in de samenwerking. In de toolkit Max WW zijn allerlei tips en handvatten (fitting practices) gebundeld. 

• Integraal samenwerken
  In de gemeente Alphen aan den Rijn werken UWV en de gemeente al een aantal jaren samen. Zo spreekt UWV inwoners op locatie in het gemeentehuis van Alphen – op één bureautje afstand van de gemeentelijk collega’s van het serviceplein, waar alle diensten in het gemeentelijk sociaal domein te vinden zijn.

  Het UWV-personeel is getraind om een brede klantfoto (een klantprofiel) te maken en te kijken wat iemand nodig heeft om volwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving. Mocht iemand behoefte hebben aan ondersteuning vanuit de gemeente – bijvoorbeeld een inkomenscheck, taaltraining of een training digitale vaardigheden – dan kan die meteen door de gemeentelijk medewerker worden aangeboden. Meer lezen: Een op preventie gerichte actieve samenwerking tussen de gemeente en UWV: hoe doe je dat?
   

• Intensieve samenwerking bij aflopen WW
  In onder andere Rotterdam, ’s Hertogenbosch (Weener XL) en Groningen wordt intensief samengewerkt. Daarbij begint de gemeente al in de laatste maanden van de WW-periode met een intensieve persoonlijke begeleiding. Dit leidt tot goede resultaten. Meer lezen: Begin al tijdens WW met persoonlijke begeleiding
   
• Meer inspiratie
  Meer inspiratie kun je vinden in de toolkit Max WW. Hier zijn van bovengenoemde voorbeelden ook achterliggende documenten te vinden, zoals presentaties en brieven voor inwoners.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Het aanvragen van een uitkering is voor veel mensen een tijdrovend proces. De hoeveelheid in te vullen formulieren en aan te leveren bewijsstukken maken het daarbij ook niet bepaald gemakkelijk. Ook voor de gemeente is het een tijdrovend proces. Al die tijd moet de klant financieel zien te overbruggen, terwijl de vaste lasten doorlopen.

Bij de bijstandsaanvraag vragen gemeenten een groot aantal bewijsstukken op bij de aanvrager: huurcontract, bankafschriften met saldovermelding van alle rekeningen en alle rekeningen van minderjarige kinderen, loonstroken, identiteitsbewijs, enzovoort.

• Uitkering toekennen op basis van beschikbare gegevens
  Vanaf het moment van aanvraag hebben gemeenten al toegang tot bronnen, zoals de gemeentelijke basisadministratie en de suwi-keten, waarmee zij veel van de nodige controles kunnen uitvoeren zónder heel veel bewijsstukken op te vragen.

  De toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit bevat een systeemcheck waarmee gemeenten een uitgebreide check kunnen doen op het recht op bijstand, op basis van gegevens die bij de gemeente al beschikbaar zijn. Dit gaat op basis van gegevens die beschikbaar zijn via Suwinet en via de historie van het uitkeringssysteem.

  In een aantal gemeenten wordt deze systeemcheck al zo gebruikt. Dan bepaalt de gemeentelijk professional, op basis van de informatie in de aanvraag, de systeemcheck en het uitkeringssysteem, in welke vervolgstroom een aanvraag terechtkomt. De systeemcheck vind je via de knop ‘Systeemcheck & Contact’ in de toolkit Parttime werk.
   

• Bekende gegevens vooraf invullen
  Onderzoek de mogelijkheden om een slimme digitale aanvraag in te voeren, net als Senzer, uitvoeringsorganisatie voor de omgeving Helmond. Senzer heeft een eigen digitale aanvraag laten ontwikkelen, waarin alle vooraf bekende gegevens automatisch worden ingelezen. ‘We weten al heel veel van onze burgers. Van die gegevens willen we gebruik maken. Daarom wilden we zoveel mogelijk bekende gegevens al automatisch laten voor-invullen op een digitaal aanvraagformulier.’

  Dat leidde tot een geïntegreerd systeem waarin bekende gegevens uit bronnen worden gehaald. Voor de inwoner heeft dat het voordeel dat er geen onnodige stukken ingeleverd hoeven te worden, maar ook dat Senzer vanuit het aanvraagformulier meteen al een beter beeld heeft van de arbeidsmogelijkheden van de inwoner. Meer informatie is hier te vinden, of vraag via info@simpel-switchen.nl het volledige verslag op.
   

• Eerst een gesprek, dan een beoordeling
  De gemeente Apeldoorn heeft zich gericht op het doel een inwoner snel duidelijkheid te geven over het recht op bijstand. Na een aanvraag volgt er eerst een persoonlijk gesprek. Op basis van dit gesprek en de gegevens die bij de gemeente bekend zijn, wordt het besluit genomen. Zo hebben mensen snel persoonlijk contact én snel duidelijkheid. Lees hier meer over de aanpak van Apeldoorn.
   
• Overzichtelijke checklist
  Wanneer je toch documenten opvraagt bij de inwoner, maak dan een overzichtelijke checklist van de benodigde documenten. Het helpt ook om een duidelijke uitleg te geven over hoe documenten aangeleverd kunnen worden en daarbij praktische tips te geven. Als je geen computer of printer hebt, is het aanleveren van bankgegevens bijvoorbeeld best lastig. Hoe kun je die gegevens downloaden? En waar kun je die printen? Of: bij welke lokale partijen (zoals sociaal raadslieden of buddy-projecten) kunnen mensen hulp vragen bij het indienen van de bijstandsaanvraag?
   
• Geef duidelijke uitleg over het proces
  De gemeente Amersfoort maakte een filmpje over hoe het aanvragen van een bijstandsuitkering verloopt. Wanneer duidelijk is welke stappen er worden doorlopen en hoe het proces verloopt, geeft dat mensen duidelijkheid en rust.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

De overgang van werk naar een uitkering – of van WW naar bijstand – is voor veel mensen ingrijpend. Het is voor hen belangrijk om een moment van persoonlijk contact te hebben. In verschillende interviews vertelden mensen wat een verschil het maakt als je een contactpersoon hebt die je kunt bellen om vragen te stellen. Dat scheelt al veel zorgen en stress. De volgende tips kunnen daarbij helpen:

• Gespreksleidraad
  De toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit bevat een gespreksleidraad die kan helpen als basis bij het voeren van een eerste (telefonisch) gesprek. Ook in een versneld aanvraagproces is het belangrijk contact te zoeken met de aanvrager. Probeer in álle gevallen een (kort) telefonisch gesprek te voeren.

  Dat gesprek heeft twee doelen:

  • Een praktisch doel: het stellen van verhelderende vragen om het recht op bijstand vast te stellen. 
  • Verbinding: de situatie van de klant leren kennen. Het is belangrijk een ‘gevoel’ te krijgen bij de aanvraag, uit te stralen dat de situatie van de burger serieus wordt genomen, dat de gemeente ermee aan de slag is en dat de burger bij (nijpende) problemen bij de gemeente terecht kan.

  Het inschatten van de situatie is ook nodig om op een later moment interventies richting werk of stabilisatie van de burger gericht te kunnen inzetten. De leidraad vind je via de knop ‘Systeemcheck & Contact’ in de toolkit Parttime werk.
   

• Neem de tijd
  Bij de Sociale Dienst Drechtsteden vindt een persoonlijk gesprek al plaats vóórdat de aanvraag wordt ingediend. Het team dat deze gesprekken voert, neemt dan ongeveer een uur de tijd om een brede intake te doen. Dit gesprek is een brede uitvraag op alle leefgebieden en het thema bestaanszekerheid. Wanneer er meer tijd nodig is, kunnen zij nog in dezelfde week een extra afspraak plannen om het gesprek te vervolgen.
   
• Wees benaderbaar
  Het scheelt veel zorgen en stress wanneer mensen het gevoel hebben dat ze bij zorgen een contactpersoon hebben die ze kunnen benaderen. Bij gemeenten is er soms terughoudendheid in het verstrekken van telefoonnummers of e-mailadressen. Maar wanneer de medewerker in de poort van het proces benaderbaar is en er snel een vast contactpersoon komt, schept dat veel vertrouwen en neemt dat stress en zorgen weg.

  In de gemeente Hardenberg krijgen alle aanvragers het persoonlijke telefoonnummer en het directe e-mailadres van hun contactpersonen. Bij vragen kunnen klanten zo direct terecht bij hun aanspreekpunt.
   

• Checklist
  Geef aanvragers een checklist mee met de informatie die je hebt gedeeld in het intakegesprek. Welke toeslagen kunnen mensen aanvragen, op welke voorzieningen is er mogelijk recht? Welke andere ondersteuning is er (bijvoorbeeld juridisch) en bij welke maatschappelijke organisaties kunnen mensen terecht?

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Hoe sneller er duidelijkheid is over het inkomen, hoe meer ruimte mensen hebben om zich te richten op het zoeken naar werk.

• Beleidsdoelen
  Uit de Inspiratielabs on Tour blijkt dat het mogelijk is om het aanvraagproces van een bijstandsuitkering soepeler en sneller te laten verlopen. Het is goed om hier als gemeente een doelstelling in te formuleren en in beleid vast te leggen binnen welke termijn een besluit gewenst is. Een periode van drie weken is voor aanvragers al veel overzichtelijker: dan zit er maximaal één keer betaling van vaste lasten in deze periode.

  De toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit geeft gemeenten handvatten voor het inrichten van een werkproces waarmee voor het merendeel van de aanvragers zelfs binnen enkele werkdagen over een aanvraag besloten kan worden.
   

• Track & Trace
  De gemeente Lelystad ontwikkelde een Track & Trace-app waarmee inwoners zicht krijgen op de stand van zaken in het besluit over hun uitkeringsaanvraag. Wanneer dat nog een stap te ver is: een alternatief is het ontwikkelen van een flyer waarin staat uitgelegd welke stappen er worden doorlopen en hoelang de aanvraagprocedure kan duren.
   
• Drie stromen
  Een aantal gemeenten werkt al met de methode van ‘drie stromen’. Op basis van een systeemcheck wordt de uitkeringsaanvraag beoordeeld:

  Wanneer er geen bijzonderheden zichtbaar zijn, komt een aanvraag in de ‘groene’ stroom: afhandeling binnen enkele dagen.

  Wanneer er nog enkele verduidelijkende vragen zijn, komt de aanvraag in de ‘blauwe’ stroom. In dat geval wordt er een (telefonische) afspraak met de inwoner gemaakt, waarna op basis van de verkregen extra informatie een aanvraag alsnog verder kan in de groene stroom, of toch verder gaat in de ‘rode’ stroom.

  Wanneer uit de systeemcheck of het gesprek met de inwoner tegenstrijdigheden of bijzonderheden blijken, gaat een aanvraag verder in deze ‘rode’ stroom, waarbij er een extra grondige beoordeling plaatsvindt.

  De gemeente Apeldoorn werkt al sinds 2014 op deze wijze en merkt dat er niet is ingeboet op rechtmatigheid. Lees hier meer over de werkwijze van de gemeente Apeldoorn. 

  Wil je ook aan de slag met deze drie stromen? Dit is de basis van de toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit. Deze toolkit bevat uitleg, beleidsdocumenten en uitvoeringsdocumenten om snel met deze methode aan de slag te kunnen.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Na de aanvraag kan een besluit twee kanten op vallen: toewijzing of afwijzing. In beide gevallen is het belangrijk om de inwoner goed te informeren over de beslissing én de gevolgen van deze beslissing.

• Checklist positief besluit
  Vaak vindt er rond het beslismoment een kort intakegesprek plaats (ongeveer 30 minuten) en/of ontvangen mensen een informatiemap. Tegelijkertijd blijkt dat dit niet een moment is waarop mensen ontvankelijk zijn voor informatie over rechten en/of plichten en dat informatie die bij de aanvraag is verstrekt, enige tijd later weer is weggezakt. Maak een oplegger bij de beschikking, waarin kernachtig staat samengevat welke informatie voor aanvragers heel belangrijk is:
  • Op welke datum wordt er betaald?
  • Hoe hoog is de uitkering?
  • Wie is de contactpersoon?
  • Wat zijn de belangrijkste wijzigingen die de gemeente moet weten: samenwonen, verhuizen, geld verdienen?
  • Waar is meer duidelijke informatie te vinden (website, folder, enzovoort)?
     
• Maak informatie ook visueel
  Dat kan in een infographic, of in de vorm van een filmpje of animatie. Een aantal gemeenten ontwikkelde al dergelijke materialen. Zo maakte de gemeente Leeuwarden dit filmpje over de rechten en plichten tijdens de bijstandsuitkering. Den Haag maakte deze infographic bij het intakegesprek voor een bijstandsuitkering. Gemeente Veenendaal maakte dit filmpje over het aanvraagproces.
   
• Werk met een vast contactpersoon
  Een vast contactpersoon hebben schept veel vertrouwen en dat neemt stress en zorgen weg. In de gemeente Hardenberg krijgen alle aanvragers het persoonlijke telefoonnummer en het directe e-mailadres van hun contactpersonen. Bij vragen kunnen inwoners op die manier direct terecht bij hun aanspreekpunt.
   
• Begrijpelijke taal, begrijpelijke boodschap
  Wanneer informatie wordt verstrekt in begrijpelijke taal op B2-niveau, wil dat nog niet zeggen dat de boodschap ook duidelijk is. Weet je zeker dat inwoners jouw informatie begrijpen? Vraag het ze! Dit levert veel inzichten op.

  Voor het project Taalakkoord liet de gemeente Woerden laaggeletterden hun brieven lezen met de vraag: waar gaat deze brief over volgens jou? De brief met als onderwerp ‘Hersteltermijn’ ging volgens deze inwoners over ziek zijn en herstellen van ziekte. Zelfs het logo van een brief kan voor verwarring zorgen. Het ESF-subsidie logo deed de lezers denken aan het Eurovisie Songfestival. 

  De gemeente Enschede startte het project ‘Direct Duidelijk’ om samen met inwoners alle brieven en communicatie van de gemeente om te toveren tot duidelijke, begrijpelijke brieven. Ook de gemeente Amsterdam besteedt hier aandacht aan op hun stijlweb: Heldere taal.
   

• Bij afwijzing
  Verwijs meteen door naar andere instanties die wel kunnen helpen, of geef aan wat de gemeente zelf wél zou kunnen doen (bijvoorbeeld bij schulden).

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Aan het woord is mevrouw Wouters. Zij beschrijft de financiële stress die zij elke maand ervaart. Stress, omdat het niet lukt om alle rekeningen op tijd te betalen. Het probleem is voor mevrouw Wouters niet dat zij moet rondkomen van een laag inkomen. Zij is in financiële problemen gekomen omdat ze is gaan werken.  

Mevrouw Wouters is hierin niet alleen. De stap van een uitkeringssituatie naar deeltijdwerk is een stap die voor veel mensen samengaat met angst, onzekerheid en financiële stress. Dit is voor een deel een direct gevolg van de wijze van inkomstenverrekening.

Om de hoogte van de aanvullende uitkering vast te kunnen stellen, heeft de gemeente informatie nodig over de hoogte van het inkomen in de betreffende maand. Dat is vaak niet te realiseren binnen dezelfde kalendermaand. Daardoor komt de uitkering te laat (pas in de volgende maand), of wel op tijd maar niet als het goede bedrag (te veel, of te weinig, wat leidt tot verrekeningen in de daaropvolgende maand).

Via verschillende initiatieven spannen gemeenten zich in om deeltijders te ondersteunen met een stabiel en zeker inkomen, de administratieve last rond loonstroken te verminderen en de verrekening sneller en accurater te laten verlopen.

Als gemeente of sociale dienst kun je bij de overgang van uitkering naar werk de volgende doelen stellen:

Hierna lees je per doel de voorbeelden en tips die wij voor je verzameld hebben. Deze kun je ter inspiratie gebruiken om de processen binnen jouw gemeente te verbeteren.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Goede informatie vooraf kan veel gedoe voorkomen. Als inwoners parttime werken, of daarmee gaan beginnen, is het belangrijk om ze goed mee te nemen in hoe de verrekening gaat verlopen en wat daarbij van hen wordt verwacht. Hieronder vind je tips en documenten om de overgang naar parttime werk soepel te laten verlopen.

• Financiële gevolgen
  Met de Uitkering naar Werk-berekenaar (voor Simpel Switchen ontwikkeld door het Nibud, gratis applicatie) of de WerkLoonT-tool (Stimulansz, betaalde applicatie) kan berekend worden wat de financiële gevolgen zijn van een stap naar werk.
   
• Inkomstengesprek
  Met deze rekentools is goed te zien hoe een deeltijder gemiddeld maandelijks uitkomt, maar dit geeft nog niet altijd overzicht op het verloop van de maand – en evenmin is besproken hoe bijvoorbeeld gewijzigde toeslagen aangevraagd kunnen worden. Als leidraad voor het (vervolg)gesprek hierover, ontwikkelde Simpel Switchen het werkblad Goed Geregeld Gesprek, dat dit gesprek ondersteunt.
   
• Visuele informatie
  Geef deeltijders bij de start op werk duidelijke informatie over hoe de inkomstenverrekening verloopt. Vanuit de UWV-subsidie ‘Als verrekenen een beperking is’ hebben Muzus en Optimalistic hiervoor een duidelijke procesvisual gemaakt. Deze is gratis te downloaden via www.loontwerken.nu.

  De gemeente Amsterdam maakte dit animatiefilmpje over de inkomstenverrekening.
   

• Overbruggen van een moeilijke start
  Overweeg toepassing van een bufferpremie voor inwoners die starten op parttime werk, om de periode tot uitbetaling van de eerste aanvullende uitkering te overbruggen. De gemeente Amersfoort past dit sinds 2019 toe, in combinatie met een inkomstengesprek. Lees de instructie bij het inkomstengesprek. 
   
• Toolkit Parttime werk
  Meer tips vind je onder het kopje ‘Start’ in de toolkit Parttime werk.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Op dit moment is de loonstrook bij gemeenten de basis voor de inkomstenverrekening, aangezien een aantal emolumenten (zoals onbelaste vergoedingen en het IKB) alleen op de loonstrook zichtbaar zijn. Dit legt een grote administratieve druk bij de deeltijder, die steeds tijdig de loonstrook in moet leveren.

De afhankelijkheid van de loonstrook is vaak mede oorzaak van een (te) late uitkeringsbetaling. En wanneer de loonstrook ontbreekt, wordt het inkomen geschat, wat leidt tot veel correcties en onduidelijkheid. Aangezien een deel van de emolumenten ontbreekt in de polisadministratie, wordt deze slechts zelden gebruikt als basis voor de inkomstenverrekening.

• Loonstrook niet opvragen
  Overweeg om mensen met vaste inkomsten vrij te stellen van de verplichting om elke maand de loonstrook op te sturen. Spreek met de persoon af dat deze bij wijzigingen in het loon zo snel mogelijk de loonstrook opstuurt. Raadpleeg ter controle maandelijks Suwinet om te kijken of er veranderingen in het inkomen zijn.
   
• Automatisch verrekenen
  Er wordt momenteel geëxperimenteerd met verschillende manieren van automatisch verrekenen:
  • Pilot Automatisch Verrekenen Inlichtingenbureau
  • Pilot loonstrook en terugkoppeling via app Enschede
     
• Toolkit Parttime werk
  Meer tips vind je onder het kopje ‘Looninformatie aanleveren’ in de toolkit Parttime werk.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Mevrouw Wouters werkt wisselende uren en ontvangt haar salaris in dertien periodes per jaar: elke vier weken ontvangt zij een salarisbetaling. Zij ontvangt haar uitkering wel maandelijks. Sinds mevrouw Wouters is gaan werken, is haar inkomen dus niet alleen versnipperd in meerdere betalingen, maar ook het moment van deze betalingen is voor haar onzeker geworden.

Wanneer de loonstrook van mevrouw Wouters niet op tijd beschikbaar is, kan het voorkomen dat de gemeente haar uitkering geblokkeerd laat staan. In die maanden ontvangt mevrouw Wouters haar aanvullende uitkering dan te laat. Het kan ook gebeuren dat de gemeente (in overleg met mevrouw Wouters) de hoogte van haar verdiensten schat en op basis daarvan een voorlopige aanvulling berekent. In die maanden ontvangt mevrouw Wouters vaak correcties (ze moet terugbetalen of krijgt een nabetaling) omdat niet in één keer het goede bedrag verrekend kon worden.

• Smeeroliebudget
  Ken deeltijders aan het begin van het kalenderjaar een vast bedrag aan premie voor arbeidsinschakeling toe (bijvoorbeeld € 500). Correcties en verrekeningen kunnen gedurende het jaar met dit ‘bufferbudget’ verrekend worden, in plaats van met de volgende uitkering. Zo heeft de deeltijder een stabieler en voorspelbaarder inkomen. Het is een optie om aan het eind van het kalenderjaar het resterende saldo in dit bufferbudget aan deeltijders uit te keren, zodat werken rendabel wordt.

  Let op: Als de betaling wordt uitgevoerd onder de noemer van de premie voor arbeidsinschakeling, dan is individuele beoordeling vereist en bij structurele inzet van een premie zijn er mogelijk fiscale gevolgen (bijvoorbeeld rond toeslagen).
   

• Toolkit Parttime werk
  Meer tips vind je onder het kopje ‘Financiële stabiliteit’ in de toolkit Parttime werk.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Eerder zagen we dat mevrouw Wouters er maandelijks op achteruit ging doordat ze ging werken, als gevolg van de wijze van inkomstenverrekening. In dat voorbeeld werd deze achteruitgang in inkomen veroorzaakt door de reservering van vakantiegeld en/of eindejaarsuitkering.

De teruggang kan ook andere oorzaken hebben. Bijvoorbeeld doordat deeltijders extra kosten moeten maken om te kunnen werken, of doordat een toename in inkomen leidt tot een afname van inkomensafhankelijke regelingen.

• Overleg met de klant
  Ga niet zomaar over tot een verrekening, maar ga bij een terugbetaling altijd in overleg met de inwoner. De uitkeringsadministratie van de Sociale Dienst Drechtsteden heeft de afspraak dat er – als een inwoner te veel inkomsten heeft ontvangen – altijd met de inwoner wordt gebeld om te overleggen over de terugbetaling daarvan. Pas als inwoner en gemeente het eens zijn over de hoogte van de terugvordering, spreken ze samen af hoeveel er maandelijks verrekend wordt.
   
• Niet vorderen bij fout gemeente
  Neem in de Participatiewet op dat gemeenten geen inkomsten terugvorderen wanneer deze vordering het resultaat is van een administratieve fout van de gemeente. Stel ook een maximale termijn aan de verrekening met terugwerkende kracht. UWV hanteert hiervoor in de WW-verrekening een periode van twee maanden: na de inkomstenmaand (januari voor het salaris van januari) volgt een controlemaand (februari). Vanaf de daaropvolgende maand (maand 3, maart) kan er geen verrekening of vordering meer plaatsvinden over januari.
   
• Premie
  Verschillende gemeenten experimenteren met het toepassen van een premie om parttime werken lonender te maken. Let op: Individuele beoordeling is vereist en bij structurele inzet van een premie zijn er mogelijk fiscale gevolgen (bijvoorbeeld rond toeslagen).
  • Leeuwarden kent alle deeltijders jaarlijks een premie toe van 8% van het verdiende inkomen. Meer informatie vind je in de ambtelijke toelichting deeltijdpremie Leeuwarden en de flyer Deeltijdpremie Leeuwarden.
  • De gemeente Amsterdam voerde per 1 maart 2021, na afloop van het driejarige Amsterdamse experiment waarbij bijverdienen in de bijstand voor deelnemers beschikbaar was, een premie in van 30% van het verdiende inkomen uit werk in voor bijstandsgerechtigden die parttime werken in de bijstand. Meer informatie hierover vind je op de website van Binnenlands Bestuur: Amsterdam voert bijverdienpremie in na experiment en de gemeente Amsterdam: Bijverdienpremie met parttime werk.

    Bekijk hier de brief Stand van zaken verbeterproces inkomensverrekening van de gemeente Amsterdam.
     

• Toolkit Parttime werk
  Meer tips vind je onder het kopje ‘Financiële stabiliteit’ in de toolkit Parttime werk.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Een parttime baan is een belangrijke opstap naar volledige uitstroom: de uitstroom naar werk is onder parttime werkenden drie keer hoger dan onder inwoners die niet parttime werken. Het loont dus om als gemeente in te zetten op doorstroom naar volledige uitstroom als iemand parttime aan het werk is. Tegelijkertijd is parttime werk voor andere inwoners het hoogst haalbare.

In beide gevallen verdient het aanbeveling om inwoners niet direct los te laten nadat ze zijn gaan werken. Goede nazorg kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van financiële stabiliteit tijdens en na werk.

• Nazorg
  De gemeente Arnhem start met het voeren van nazorggesprekken met mensen die uitstromen uit de uitkering. In de voorbereiding daarop maakte de gemeente deze flyer over nazorg. 
   
• Toolkit parttime werk: Meer tips vind je onder het kopje ‘Doorgroeien en Vasthouden’ in de toolkit Parttime werk.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

Wanneer inwoners – net als Boris – uit de bijstand uitstromen en na een kort arbeidscontract weer instromen in de bijstand, bieden sommige gemeenten hen de mogelijkheid om een verkorte aanvraagprocedure te doorlopen, waarbij zij alleen moeten aangeven op welke punten hun situatie is gewijzigd in de verstreken periode.

• Lange periode voor verkorte aanvraag
  Stel een ruime periode vast waarin deze verkorte aanvraag kan worden gehanteerd, bij voorkeur negen of tien maanden (in verband met de WW-periode na afloop van een contract van zes maanden).
   
• Uitkering op 0 laten doorlopen
  Sluit de uitkering de eerste drie tot zes maanden na uitstroom niet af, maar laat hem op 0 doorlopen. Terugval in de uitkering kan zo makkelijk en snel worden opgevangen. 
   
• Eerst verklaren, later bewijzen
  Creëer de mogelijkheid om aanvragers in de aanvraag te laten verklaren, bijvoorbeeld over de hoogte van het vermogen. Na toekenning beschikt de gemeente over IB-signalen, waarmee het vermogen nauwgezetter vastgesteld kan worden, waarbij de bewijslast voor de aanvrager beperkt(er) kan blijven. In de toolkit Snelle Aanvraag - Snel Besluit is toegelicht hoe dit uitgangspunt in je beleid verwerkt kan worden. Lees hoe de gemeente Apeldoorn dat doet. 
   
• Regie bij de klant
  Onderzoek de mogelijkheid om flexibel werkenden via een ‘aan/uit’ knop zelf regie te geven over het moment waarop een (aanvullende) uitkering nodig is. Dit kan door het ‘op 0 laten doorlopen’ van de uitkering te combineren met een verkorte aanvraag waarbij aanvragers verklaren of er wijzigingen zijn geweest. Bij flexibel werkenden wordt dan éénmalig de rechtmatigheid van de toekenning bepaald, en (analoog aan de verkorte aanvraag) kan de flexwerker door over wijzigingen te verklaren vervolgens zelf aangeven of in een maand een (aanvullende) uitkering nodig is of niet.

Terug naar Stap 2 • Spiegel je proces en stel doelen

De in dit stappenplan genoemde doelen vormen een geheel. Het aanpakken van één van de probleempunten heeft al een positief effect op inwoners die problemen ondervinden in overgangen in de participatieketen. Nog beter is het om een samenhangend beleid te formuleren, met aandacht voor alle punten.

De Participatiewet staat niet op zichzelf. We bespraken de aansluiting op de WW, maar voor wie begint met werken of werken combineert met een uitkering, kan op tal van manieren een samenloop met andere wetten en regelingen optreden.

Maatwerkbudget en onderling verrekenen

Geef uitvoeringsorganisaties uitdrukkelijk de mogelijkheid om via een maatwerkbudget doorbraken te forceren. Het maatwerkbudget kan ook worden benut om integraal werken of onderling verrekenen administratief eenvoudiger te maken. (Waarbij een gemeente bijvoorbeeld een uitkering verstrekt in de periode dat onduidelijk is of er WW-rechten zijn, waarna de gemeente, indien van toepassing, via dit budget door UWV gecompenseerd kan worden voor de verstrekte uitkering.)

Avres werkt al geruime tijd met een maatwerkbudget. Bijzonder aan de aanpak van Avres is dat het aanvragen van middelen uit dit budget regelvrij gebeurt: er zijn geen formulieren nodig en er is geen uitgebreide besluitvorming over toekenning van de middelen. De professionele inschatting van de betrokken professional is leidend. Meer informatie hierover lees je in het verslag van het Inspiratielab on Tour met Avres.

Dit stappenplan bevat veel suggesties voor de uitvoering. Na twee jaar intensieve betrokkenheid bij mensen die switches in de keten maken – en intensief contact met tal van uitvoeringsorganisaties – zijn wij ervan overtuigd dat het toepassen van deze tips het voor mensen makkelijker kan maken te wisselen tussen werk en uitkering.

Het versimpelen van deze overgangen is urgent. In een flexibiliserende arbeidsmarkt zijn de banen die beschikbaar zijn voor uitkeringsgerechtigden al te vaak (in eerste instantie) tijdelijk en parttime. Op de langere termijn is het belangrijk hierin meer vast en structureel werk te realiseren.(1)

In de tussentijd kunnen de besproken tips op korte termijn bijdragen aan meer inkomenszekerheid en stabiliteit voor iedereen die vanuit de uitkering de stap naar (deeltijd)werk zet – en voor iedereen die na een periode van werk weer (tijdelijk) een vangnet nodig heeft.

Natuurlijk is de uitvoering niet het hele verhaal: ook in wet- en regelgeving kunnen er belemmeringen zijn. Die pakken we ook op binnen de aanpak van Simpel Switchen. Heb je voorbeelden van hoe wet- en regelgeving overgangen kunnen belemmeren? Mail ze naar info@simpel-switchen.nl.

Ondersteuning

Heb je ondersteuning nodig bij het implementeren van één of meer van de tips? Mail dan ook naar info@simpel-switchen.nl. We hebben de contactgegevens van gemeenten die al op deze manier werken. Die gegevens kunnen we delen.