Opnieuw meer signalen van betalingsachterstanden richting gemeenten

Het aantal signalen van betalingsachterstanden voor vaste lasten als huur, zorg, drinkwater en energie is in het 3e kwartaal van dit jaar toegenomen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. Verhuurders, zorgverzekeraars, drinkwater- en energiebedrijven geven maandelijks aan gemeenten door wanneer er sprake is van een betalingsachterstand. In juli tot en met september 2023 ging dit per maand om 4,4 signalen per duizend inwoners, waar het in de eerste helft van dit jaar nog om gemiddeld 3,8 signalen ging.

Gemeenten zijn sinds 2021 verplicht om inwoners die achterlopen met betalingen van vaste lasten, vroegtijdig te benaderen. Op die manier kunnen ze een aanbod doen voor (schuld)hulpverlening. Door er snel bij te zijn komt een oplossing eerder in zicht en kan worden voorkomen dat schulden verder oplopen. De monitor houdt bij hoeveel signalen gemeenten krijgen en wat ze daarmee doen. Hiermee krijgen gemeenten inzicht in (de uitkomsten van) hun vroegsignaleringsaanpak.

Het aantal gemeenten dat meedoet aan de monitor ligt momenteel op 258. Zij vertegenwoordigen 85% van de bevolking. De deelnemende gemeenten ontvingen in juli, augustus en september 2023 maandelijks gemiddeld 4,4 vroegsignalen per 1.000 inwoners. Ter illustratie: een gemeente met 50.000 inwoners kreeg dit kwartaal elke maand rond de 220 signalen van betalingsachterstanden. Dit waren maandelijks gemiddeld 220 signalen in het eerste half jaar van 2023.

Deze stijging kan een seizoenseffect zijn; mensen hebben aan het einde van de zomer vaak minder te besteden door vakantieuitgaven, waardoor het meer voorkomt dat rekeningen niet worden betaald. Anderzijds kan het ook te maken met de werkwijze van vastelastenpartners.

Groter aandeel signalen van drinkwaterbedrijven

Hoewel het aantal betalingsachterstanden bij drinkwaterbedrijven ten opzichte van die bij andere vaste lasten klein is, is het aantal het afgelopen kwartaal wel duidelijk toegenomen. Nu komt 12% van alle signalen bij gemeenten van drinkwaterbedrijven; dit was in de eerste helft van 2023 nog 8%. Dit kan verschillende redenen hebben.

Zo mogen drinkwaterbedrijven sinds 1 december 2022 ná 100 dagen een signaal geven over een betalingsachterstand als dat eerder niet kon. Dit kan tot meer vroegsignalen leiden. Daarnaast kan het moment waarop een drinkwaterbedrijf signalen aan de gemeente aanlevert zijn vervroegd. Er zijn dan niet zozeer meer betalingsachterstanden, maar wel meer betalingsachterstanden die in beeld komen van de gemeente.

Eindeleveringssignalen energie

Sinds 1 april 2023 heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een nieuwe Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van elektriciteit en gas. Hierin is een bepaling opgenomen die energiemaatschappijen verplichten tot het sturen van een zogenaamd ‘eindeleveringssignaal’ aan de gemeente, in aanvulling op het vroegsignaal. Een eindeleveringssignaal wordt minimaal 20 werkdagen voor daadwerkelijke contractbeëindiging en afsluiting gestuurd.

Van alle energiesignalen is bijna één op de vijf energiesignalen een eindeleveringssignaal. Hoewel dit geen vereiste is vanuit de Wgs geeft zeven op de tien gemeenten wel voorrang aan eindeleveringssignalen boven ‘reguliere’ vroegsignalen. Bijna de helft van de gemeenten geeft aan dat ze deze signalen zelfs binnen 3 dagen oppakken, zoals geldt bij dreigende situaties. Bij sommigen hangt de prioritering van deze signalen mede af van de hoogte van het bedrag.

Hoogte betalingsachterstanden

Terwijl er wel méér signalen komen bij gemeenten, zijn er nog geen duidelijke verschillen zichtbaar in de hoogte van de betalingsachterstanden tussen 2022 en 2023. Ook het aandeel meervoudige meldingen, waarbij er in dezelfde maand meerdere signalen op hetzelfde adres zijn, is dit kwartaal nagenoeg hetzelfde als in de 1e helft van 2023.