Gebundelde uitkering (BUIG)
Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud startende ondernemers) en voor de inzet van loonkostensubsidie.
Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor het beleid rondom de uitkeringen en de loonkostensubsidie, en voor de uitvoering ervan. De financieringssystematiek sluit hierbij aan. De budgetten worden vooraf door het Rijk verdeeld over de gemeenten. Dit geeft gemeenten een prikkel om zoveel mogelijk mensen uit een uitkering te houden en aan het werk te helpen en houden.
Het Rijk stelt jaarlijks een macrobudget vast dat volgens een vaste verdeelsystematiek onder de gemeenten wordt verdeeld. Dat budget is ongeoormerkt: een gemeente mag een overschot vrij besteden, maar moet een tekort in beginsel ook zelf opvangen. Gemeenten met grote tekorten kunnen een beroep doen op gedeeltelijke compensatie: de vangnetuitkering.
Inhoudsopgave
- Feiten & cijfers
- Beleid & wetgeving
- Onderzoek
- Factsheets
- Websites
- Hulpmiddelen
- Rekentools
ACTUEEL
Belangrijkste ontwikkelingen
ROB: raming macrobudget klopt niet
De raming van het macrobudget voor het bijstandsbudget (BUIG) klopt niet. Dat concludeert de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) op basis van onderzoek dat hij deed op verzoek van het Rijk en de VNG naar het macrobudget gebundelde uitkering (BUIG). Gemeenten hebben de afgelopen jaren te maken met grote tekorten op de uitvoering van de bijstand. Het tekort beloopt ruim 270 miljoen euro in zowel 2016 als 2017. De belangrijkste oorzaak daarvoor is dat bij de raming van het benodigde budget ten onrechte geen rekening is gehouden met het beroep dat statushouders doen op de bijstand. De ROB adviseert het Rijk dan ook om de ramingsmethodiek aan te passen. Het Kabinet reageert na de zomer op het ROB-advies.
Lees het advies: Briefadvies Financieringssystematiek Bijstand (ROB, juni 2018)
ROB: verdeelmodel 2019 kan ingevoerd worden
De ROB onderzocht ook de wijze waarop de middelen worden verdeeld en de verbetervoorstellen voor het verdeelmodel voor 2019. Samengevat adviseert de ROB dat het verdeelmodel voor 2019 ingevoerd kan worden, maar dat onderzoek naar een oplossing voor de uitschieters aan de bovenkant wenselijk is.
Lees het advies: Briefadvies Verdeelmodel inkomensdeel Participatiewet 2019 (ROB, juni 2018)
DIVOSA
Wat vindt Divosa?
Divosa vindt dat het macrobudget jaarlijks hoog genoeg moet zijn. De budgetramingen moeten daarom zo dicht mogelijk bij de werkelijke uitgaven liggen. Plotselinge veranderingen in het bijstandsbudget moeten worden bijgeraamd.
Wanneer gemeenten wel een tekort hebben, moet het Rijk die aanvullen en ervoor zorgen dat een scheve verdeling van de middelen zoveel als mogelijk wordt tegengegaan door het verdeelmodel waar nodig aan te passen. De vangnetuitkering is uitsluitend bedoeld om verdeelfouten ongedaan te maken en dus geen middel om eventuele macrotekorten te herverdelen over de gemeenten.
Wat doet Divosa?
Platform Financiën
Divosa consulteert haar leden via het Platform Financiën. Deze expertgroep bestaat uit controllers, financiële beleidsmedewerkers en bestuursadviseurs van gemeenten. Dit platform vergadert regelmatig en adviseert het bestuur van Divosa over actuele ontwikkelingen.
FEITEN & CIJFERS
Beleid & wetgeving
- Raming macrobudget (informatie voor gemeenten) (Rijksoverheid, december 2017)
- Beschrijving verdeelsystematiek bijstandsbudgetten (Rijksoverheid, september 2017)
- Brief aan Tweede Kamer van staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Tweede Kamer, juli 2004)
Toelichting bij de (toen) nieuwe financieringssystematiek voor het macrobudget - Memorie van toelichting - Vaststelling van een wet inzake ondersteuning bij arbeidsinschakeling en verlening van bijstand door gemeenten (Wet werk en bijstand) (Tweede Kamer, 2003)
Beschrijving van de (toen) nieuwe financieringssystematiek voor het macrobudget
Onderzoek
- Atlas Rijksuitkeringen aan gemeenten 2017 (COELO, juli 2018 | 5,5 MB)
Overzicht van de verdeling van de uitkeringen van het Rijk aan gemeenten tussen 2010 en 2017. Ook aandacht voor eigenschappen van uitkeringen, bedragen per uitkering, aantal gemeenten dat een bepaalde uitkering ontvangt, uitkeringsbedragen per inwoner en het verdeelsysteem. - Briefadvies Financieringssystematiek Bijstand (ROB, juni 2018)
Onderzoek van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) naar het macrobudget gebundelde uitkering (BUIG) op verzoek van het Rijk en de VNG - Briefadvies Verdeelmodel inkomensdeel Participatiewet 2019 (ROB, juni 2018)
Onderzoek van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) naar het verdeelmodel voor 2019.
Factsheets
- Budgetoverzicht vanaf 2004 - informatie voor gemeenten (Rijksoverheid, april 2018)
In een alfabetisch overzicht per gemeente zijn de budgetten en uitgaven voor WWB, IOAW, IOAZ, Bbz 2004 en participatiebudget vanaf 2004 op een rij gezet.
Websites
- Participatiewet: Informatie voor gemeenten
Website van de Rijksoverheid met informatie die helpt bij het uitvoeren van gemeentelijke taken op grond van de Participatiewet. - Financiering Participatiewet
Website van de Rijksoverheid met informatie over onder meer verantwoording, raming macrobudget, verdeelsystematiek bijstandsbudgetten, financiering Bbz 2004 en beschikkingen en betaalspecificaties - Wat ontvangt mijn gemeente?
Deze interactieve kaart van COELO toont de hoogte van de verschillende rijksuitkeringen en het totaal aan rijksuitkeringen per gemeente in 2017, in euro's per inwoner.
HULPMIDDELEN
Rekentools
De rekentool biedt informatie over het door het verdeelmodel voorspelde aantal huishoudens in de bijstand. Deze gegevens bepalen het objectief bijstandsbudget van gemeenten.
- Rekentool verdeelmodel bijstandsbudgetten 2018 (Rijksoverheid, oktober 2017)
- Rekentool verdeelmodel bijstandsbudgetten 2017 (Rijksoverheid, oktober 2016)
