Community of Practice (CoP) Gewogen Maatwerk viert nieuwe start
Gedeelde gedrevenheid, dat typeert de stemming op 6 oktober bij Divosa. Een kleine veertig deelnemers vieren de start van de nieuwe fase van de Community of Practice (CoP) Gewogen Maatwerk. Tot 2026 ontstaat er dankzij deze CoP in het hele land extra re-integratievakmanschap. ‘Het gaat om de dingen die we weten, niet om de dingen die we vinden.’
De CoP Gewogen Maatwerk ging in 2019 van start vanuit een samenwerking tussen gemeenten, TNO, Divosa, SAM en onderwijsinstellingen. Ook toen al gold volgens programmaleider Noortje Pannebakker van TNO: ‘De drive in de re-integratiewedstrijd is de wens om bij te dragen aan een waardevol leven voor de inwoners. Werk en andere vormen van participatie kunnen daar een belangrijke rol in spelen.’
Sterker vakmanschap
Vertegenwoordigers van zes gemeenten, een uitvoeringsorganisatie, een beroepsvereniging en twee kennisinstellingen komen in de CoP vier keer per jaar bij elkaar. Tijdens deze bijeenkomsten en in de eigen organisatie werken ze aan een range van projecten ter versterking van de kwaliteit van de re-integratiedienstverlening.
Tijdens de startbijeenkomst van de nieuwe fase van de CoP zijn de winstpunten duidelijk: ‘Door het sterkere vakmanschap’, zegt SAM-bestuurder Marcel van Druenen, ‘gaat het over dingen die we wéten, in plaats van over dingen die we vinden. Dat geeft ons als re-integratieprofessionals een sterkere positie in het spanningsveld richting de politiek in Den Haag.’
Kennisfundament
Onder alle projecten ligt één gezamenlijk kennisfundament: het concept Gewogen Maatwerk, ontwikkeld door TNO en Tilburg University. Dit concept bestaat uit drie elementen: het integratief gedragsmodel, leidende gedragsprincipes en individuele effectmeting. Gewogen Maatwerk biedt daarmee een kader waarmee de professional kan afwegen wat, hoe en met welk effect hij ondersteuning inzet.
‘We zien steeds meer’, zegt hoogleraar Roland Blonk, die nauw betrokken was bij de ontwikkeling van het concept, ‘met alle projecten binnen de CoP, dat we onderdeel zijn van een beweging, met kennis die we vast kunnen pakken. Steeds meer professionals werken al vanuit Gewogen Maatwerk of onderdelen daarvan. Behalve dat de professionals met de inwoner volgens dit afwegingskader werken, kunnen ook managers het inzetten, in de aansturing van hun medewerkers.’
Drie themagroepen
In deze fase werken de CoP leden aan drie thema’s: 1) leidende gedragsprincipes, 2) cliënt centraal en 3) de professionele organisatie. Boven deze thema’s hangt een overkoepelende opdracht: samenwerken met cliënten. De thema’s vloeien voort uit de theoretische onderlegger en haken aan bij de behoeften van de leden, vertelt Blonk. ‘In de groep die aan de slag gaat met leidende gedragsprincipes denken we bijvoorbeeld na over de vraag hoe je de begeleiding vorm geeft en over de rol van bejegening.’
De wetenschappelijke kennis over aangrijpen op de motivatie, vaardigheden of het weghalen van obstakels, verhoudt zich bovendien op een bepaalde manier tot de persoonlijke stijl en beelden van de professional, en tot het heersende beeld in de organisatie. ‘“Eigen schuld dikke bult” versus “we zoeken samen een aanpak”, zeg maar. We bekijken in deze themagroep ook hoe dat soort factoren meespeelt in de effectiviteit van de begeleiding.’
Niet voorschrijven
Het tweede thema, de cliënt centraal stellen, is afgeleid van het Samen Beslissen principe uit de gezondheidszorg. Blonk licht toe: ‘Neem kanker, daarbij legt de arts de verschillende behandelmogelijkheden voor aan de patiënt, met de voor- en nadelen. De arts schrijft dus niet voor. Vertaald naar werk en inkomen gaat het dan over de vraag wat voor de cliënt betekenisvol is en om daar samen een antwoord op te vinden.’
Gewogen Maatwerk helpt bij het uitpluizen van welk aangrijpingspunt het meest passend is voor deze unieke inwoner. ‘Wel moeten we ons realiseren’, voegt Blonk nog toe, ‘dat de verhouding tussen professional en inwoner anders is dan die tussen arts en patiënt en niet gelijkwaardig kan zijn, vanwege de inkomensafhankelijkheid die erin zit.’
Wie is in the lead?
Het derde thema, de professionele organisatie, gaat onder andere over die vraag over de gelijkwaardigheid. ‘En over hoe de organisatie bij dit soort vraagstukken faciliterend kan zijn, in plaats van in de weg zitten. Het kan niet zo zijn dat er onverwacht een sociaal rechercheur op de stoep staat, zonder dat de begeleider vanuit Werk en Inkomen op de hoogte is. Daar is afstemming nodig.’
Blonk verwacht dat het muntje van wie in the lead is, steeds vaker de kant van de re-integratieprofessional op zal vallen, naarmate het werken vanuit Gewogen Maatwerk meer en meer gemeengoed gaat worden.
Ervaringskennis inbedden
Met de ambitie om samen te werken met cliënten gaan de drie themagroepen afzonderlijk aan de slag, en daarnaast ontwikkelt een specifieke themagroep een gezamenlijke aanpak op het onderwerp clientparticipatie. Branko Hagen, programmamanager bij SAM, begeleidt deze groep en ook hij deelt de drive: ‘Ervaringskennis inbedden in de CoP is niet iets eenmaligs: we gaan structureel samenwerken met inwoners.' Hagen verwijst daarbij naar artikel 47 in de Participatiewet en naar wat het VN-verdrag Handicap zegt over ieders recht om te vertellen over de eigen ervaringen.