Vertaaloortjes en begrippenlijsten: Tips over communicatie met inburgeraars
In de Community’s of Practice Inburgering delen gemeenten en samenwerkingspartners ervaringen uit de uitvoeringspraktijk. De beste tips over communicatie met inburgeraars uit deze lerende netwerken lichten de deelnemers hieronder toe.
1. Maak gebruik van een cultuurverbinder tijdens het inburgeringsproces.
Renske Waardenburg, communitytrekker Community of Practice Inburgering - Achterhoek:
‘Iemand met dezelfde culturele achtergrond als die van de inburgeraar, maar die al langere tijd in Nederland woont, kan als cultuurverbinder ingezet worden. Een cultuurverbinder overbrugt zowel de taalkloof als de culturele kloof en kan ‘vertalen’ tijdens het inburgeringstraject. Een inburgeraar komt in Nederland met een eigen referentiekader en snapt sommige dingen niet die voor ons logisch lijken. Om een voorbeeld te noemen: in het thuisland kan je vaak niet kiezen tussen aanbieders van energie en worden de kosten voor huur en energie meestal contant betaald. In Nederland leven we in een digitale wereld. Als je dat niet weet kan dat voor problemen zorgen in betalingen.’
Verhaal
Lees ook het verhaal van sleutelpersoon Selam Defue
2. Gebruik foto's om in gesprek te gaan over interesse voor werksoorten.
Merel Kahmann, procesbegeleider Community of Practice Inburgering - Foodvalley:
‘In gesprek gaan met een inburgeraar over het type werk dat hij of zij wil doen, kan lastig zijn. Mensen weten vaak niet wat er mogelijk is in Nederland en zijn de taal nog onvoldoende machtig om beroepsgroepen te omschrijven. Deelnemers van onze Community of Practice gaven daarom de tip om gebruik te maken van foto’s waar beroepen op staan - denk bijvoorbeeld aan de zorg, of technische beroepen. Zo wordt dat gesprek een stuk concreter. Het mooie is dat je meteen de reactie ziet van de inburgeraar op het beeld. Mensen veren op als ze iets zien waar ze enthousiast van worden. Dat maakt het een heel goed communicatiemiddel.’
Handige tools
3. Vergroot de communicatieskills van professionals op het gebied van cultuurverschillen.
Marjolein Thoma, communitytrekker Community of Practice Inburgering - Fryslân:
‘Doorvragen, samenvatten en open vragen stellen zijn heel belangrijk in de communicatie met inburgeraars. Denk bijvoorbeeld aan:
- Kun je me in je eigen woorden vertellen wat we nu gaan doen? Zodat ik weet dat ik het je goed heb verteld.
- Begrijp ik goed dat je …. en …. bedoelt?
- Wat heb je nog van mij nodig om dit te kunnen doen?
Let ook op ja-knikken in een gesprek. Soms gebeurt dat uit beleefdheid, respect of misschien zelfs angst voor de overheid, zonder dat iemand de boodschap echt heeft begrepen. Probeer ook regelmatig met twee collega’s een gesprek aan te gaan. Dan kun je elkaar aanvullen en beoordelen of er toch nog extra uitleg nodig is.’
4. Gebruik ervaringen en ontwikkelingen uit andere domeinen, zoals een ‘vertaaloortje’.
Renske Waardenburg, communitytrekker Community of Practice Inburgering - Achterhoek:
‘Techniek kan heel goede ondersteuning bieden in het laten meedoen van inburgeraars in de samenleving. Een voorbeeld hiervan is het experimenteren met de inzet van ‘vertaaloortjes’. De vertaaloortjes zijn een soort oordoppen die gesproken taal automatisch vertalen in de gekozen taal. Huishoudelijke hulpen die het Nederlands niet beheersen dragen deze op de werkvloer. Zo kan technologie helpen in het geval van taalbarrières bij inburgeraars die al wel werken maar de taal nog niet machtig zijn.’
5. Zet in op begeleiding in de vorm van een buddy of jobcoach die de taal spreekt om inburgeraars te ondersteunen op een banenmarkt.
Munira Ibrahim, deelnemer aan de Community of Practice Inburgering - Oost-Brabant:
‘In onze regio houden we regelmatig een banenmarkt. We zien dat inburgeraars er wat verloren bij kunnen lopen als ze geen hulp krijgen. Aan de andere kant haken werkgevers eerder af als iemand de taal niet spreekt. Een buddy of jobcoach die de inburgeraar begeleidt, kan waar nodig vertalen en ervoor zorgen dat ze de juiste contacten maken. Eenmaal op de werkvloer blijft begeleiding en monitoring belangrijk. Zo horen we op tijd of de inburgeraar of werkgever ergens tegenaan loopt waarmee we kunnen helpen’
6. Investeer in de vertrouwensrelatie. Zie het inburgeringsproces als het bouwen aan een informele band.
Sylvia Rook, communitytrekker Community of Practice Inburgering - Zeeland
‘Onze doelgroep heeft vaak geen of weinig vertrouwen in de overheid. Door een sfeer van vertrouwen en openheid te creëren, voelen inburgeraars zich veiliger om hun ervaringen van rouw, verlies en trauma te delen. Durf jezelf te laten zien en verschuil je niet achter een professioneel harnas. Als professionals worden wij bijvoorbeeld nog weleens uitgenodigd om te komen eten bij een inburgeraar. Dat doen wij altijd. Zowel de inburgeraar als de professional is in zo’n setting meer zichzelf. Voer gesprekken niet in de eerste plaats om aan wettelijke verplichtingen te voldoen, maar luister actief naar wat mensen zeggen. Laat de mens voorop staan, dan vullen de wettelijke vinkjes zich vanzelf. Maak dat mensen zich gezien voelen.’
7. Voer al driegesprekken met het COA, gemeente en inburgeraar voordat de inburgeraar naar zijn woning in de gemeente verhuist.
Anton Siedenburg, communitytrekker Community of Practice Inburgering – Midden-Limburg:
‘Mondeling kan er veel meer gedeeld worden dan via het digitale Taakstellingvolgsysteem van het COA, waarvoor de privacywet geldt. De consulent hoort direct van de inburgeraar en van de casemanager wat er speelt op het gebied van participatie, gezondheid en eventueel gezinshereniging. De inburgeraar maakt ook meteen kennis met de gemeente en weet dat hij in beeld is. In de gesprekken kun je het al hebben over toekomstmogelijkheden, perspectief, het belang van de inburgering en de participatiewensen van de inburgeraar. Op deze manier houd je samen de actiemodus van de inburgeraar in stand.’
Voorbeeld
Het werkblad 'Mijn route naar inburgering' (Divosa) laat alle stappen in het inburgeringstraject zien en kan goed tijdens een kennismakingsgesprek gebruikt worden.
8. Laat de inburgeraar een portfolio maken over zijn/haar participatieactiviteiten, zo vergroot je eigenaarschap.
Merel Kahmann, procesbegeleider Community of Practice Inburgering - Foodvalley:
‘Participatie is voor mensen die inburgeren een moeilijk begrip. Deelnemers van onze Community of Practice maken daarom gebruik van een portfolio dat inburgeraars zelf kunnen invullen. Het portfolio geeft suggesties in de vorm van activiteiten die onder de participatie-uren kunnen vallen, zoals fietsen, zwemles of tuinieren. Onder elke activiteit staat een foto en ruimte om het aantal uur bij te houden. Het geeft inburgeraars eigenaarschap over het bijhouden van de uren en handvatten om voor een activiteit te kiezen. Het portfolio is iets waar ze trots op zijn en kunnen laten zien aan de klantregisseur van de gemeente of bij sollicitaties voor werkstages.’
9. Zorg voor eenduidige communicatie met inburgeraars.
Mehri Samim, communitytrekker Community of Practice Inburgering - Hart van Brabant:
‘Deelnemers van onze CoP merkten dat inburgeraars in de war kunnen raken omdat begrippen uit de inburgering door iedere instantie anders worden uitgelegd. Woorden als inburgeren, werken, en participeren. De ene inburgeraar verwacht dat participeren per definitie betaald werk is, een ander hoort dat vrijwilligerswerk ook ‘participeren’ is. In onze CoP zijn we daarom bezig met een regionale begrippenlijst. Hierin definiëren we de belangrijkste termen uit het inburgeringsproces. Het doel is dat alle professionals die in aanraking komen met inburgeraars deze begrippen op dezelfde manier gaan uitleggen. Eenduidige uitleg door alle partners, waarmee de inburgeraar mee in contact komt, zorgt voor een beter begrip van het proces en neemt ook een stukje stress weg.’