Een modderig sociaal domein of De Kunst van het Aanklooien

Modderig is niet slecht. Politicoloog Charles E. Lindblom spreekt van The Science of 'Muddling Through' de wetenschap van het doormodderen, aanklooien. Hij bedoelt hiermee dat je niet alles in beeld kunt hebben en ook niet alle gevolgen van iets kunt overzien om dan vervolgens een rationele afweging te maken.

Maar wat betekent dit dan? Een voorbeeld: met maatschappelijk werker Bouchra bracht ik een bezoek aan een moeder met twee kinderen, in een totaal vervuilde flat. Het was een ten hemelschreiende situatie en het liefst was ik onmiddellijk gaan opruimen, handelen, iets doen. Maar ik ben geen professional. Ik denk dat de professionals van nu misschien eerst een intake doen, een inventarisatie van alle problemen, compleet met plan van aanpak en stappenplan. Maar Bouchra deed dat niet, ze ging op haar gemak in gesprek en vroeg of we iets konden betekenen voor mevrouw. Zeker, zwemles voor de kinderen. Ze was doodsbang dat de kinderen zouden verdrinken in het vele water in de buurt, dus hield ze ze binnen. Dat was niet iets waar ik onmiddellijk aan had gedacht. We regelden zwemles en wat we (Bouchra dus) vooral kregen: vertrouwen. Het was het begin van een weg naar beter.

Structuur in de modder 

Waar brengt me dit in relatie tot een modderig sociaal domein? Ordening is fijn en geeft structuur en veiligheid. Zeker de orde van de bureaucratische werkelijkheid vanuit de professional gezien. Dan is een plan van aanpak super handig. Maar ietsje minder mag wel. Rationele en bureaucratische elementen zijn geen doel, het zijn hulpmiddelen en dat is het dan ook. Ze zijn niet beter dan niet-rationele elementen. Ze staan niet langer hoger in de pikorde. En dan zeg ik er meteen maar bij: sorry medische wereld, wij als sociaal domein hebben onze eigen modderige werkelijkheid en het wordt tijd dat we daar trots op worden. 

Waar gaat die werkelijkheid dan om?

1. Het inzetten van ervaringskennis op een betekenisvolle manier voor professional en inwoner.
2. De methodiek van het ‘doen wat nodig is’.

En ik voeg er een derde aan toe: Eropaf! In steeds meer gemeenten ontstaan wijkteams waar je als inwoner kunt aankloppen met een hulpvraag. Maar mensen die echt hulp nodig hebben, zijn aan het overleven en komen niet zo snel met een hulpvraag. En dat outreachende werk, door jongerenwerkers of opbouwwerkers, die zichtbaar zijn in de wijk, rondhangen en gesprekken aanknopen, dat hebben we wegbezuinigd. Omdat hun waarde niet werd erkend, want ‘die is moeilijk te meten.’ Wil je weten wat hun effect is? Vertel verhalen, neem de tijd – die er overigens nauwelijks is in het sociaal domein . Misschien wel omdat we niet de goede dingen doen. Dus mijn lijstje vul ik aan met:

3. Eropaf!
4. Verhalen vertellen voor een betekenisvol sociaal domein.
5. De tijd nemen (weg met huidige registratiesystemen, want die suggereren dat je niet mag rondhangen en aanklooien, de essentie van muddling through).

De eerste stapjes

Dit zijn elementen van de kunst van muddling through, de kunst van aanklooien, van proberen met kleine stapjes de goede kant op te bewegen. Er is hierover vast meer te bedenken, maar voor nu zou ik zeggen, laten we met deze maar eens beginnen! In kleine stapjes, natuurlijk.