Vroegsignalering: tevredenheid bij gemeenten, nu doorontwikkelen

Gemeenten zijn over het algemeen tevreden over de manier waarop het vroegsignaleren van schulden vorm heeft gekregen. Wel zien ze nog een aantal verbeterpunten. Dat komt naar voren uit een uitvraag van Divosa onder 144 medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de vroegsignalering.

Sinds begin 2021 moeten gemeenten hulp aanbieden aan inwoners die te laat zijn met het betalen van de rekening voor energie, huur, water en zorg. Ze krijgen de benodigde informatie (signalen) maandelijks aangeleverd van de betrokken instanties, zoals energiebedrijven en zorgverzekeraars. Doel van vroegsignalering is om er op tijd bij te zijn. Op die manier kan worden voorkomen dat schulden oplopen.

Ervaring gemeenten

Divosa heeft nu onderzocht hoe gemeenten de vroegsignalering ervaren. De vroegsignalering is nu goed op weg, zeggen de gemeenten. Positief is dat huishoudens waar iets speelt snel in beeld komen en dat op die manier ook eventuele andere problemen in een huishouden aan het licht kunnen komen, bijvoorbeeld bij de opvoeding. Doorgaan met vroegsignalering is dan ook het devies, zodat het meer ‘geworteld’ kan raken.

Knelpunten

Uit de uitvraag komen ook knelpunten naar voren. Een knelpunt is dat gemeenten niet zomaar informatie kunnen uitwisselen met de vastelastenpartner. Ze kunnen wel teruggeven dat ze niets met een signaal doen, dat iemand al bekend is bij schuldhulpverlening, dat iemand hulp wil of dat iemand niet is bereikt. Maar over de inhoud van het contact mag de gemeente niets zeggen en ook niet als iemand is verhuisd of overleden.

Gemeenten zouden graag zien dat de regels in dit soort gevallen veranderen. Over het algemeen stellen gemeenten het op prijs als ze horen dat iemand de rekening alsnog heeft betaald. Dan hoeven ze er niet meer achteraan en kunnen hulpverleners efficiënter hun werk doen.

Eindeleveringssignalen

Sinds april van dit jaar krijgen gemeenten behalve vroegsignalen ook zogeheten eindeleveringssignalen: als bij een inwoner de energie dreigt te worden afgesloten. Idealiter zou er eerst een vroegsignaal richting gemeenten moeten gaan, maar bij een derde van de gevallen gebeurt dat niet. De helft van de gemeenten ervaart dit wel als belangrijk knelpunt. Wanneer gemeenten een eindeleveringssignaal krijgen, pakken ze dit in de regel wel snel op.

Doorontwikkelen

Gemeenten zijn over het algemeen tevreden met het moment waarop ze vroegsignalen aangeleverd krijgen. Alleen bij de verhuur op de vrije markt zou het sneller mogen. De maandelijkse aanlevering van signalen willen gemeenten zo houden. 

Uit de uitvraag van Divosa komt verder naar voren dat twee derde van de gemeenten ook van andere schuldeisers informatie over betalingsachterstanden zouden willen krijgen, zoals de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen. Ze willen de vroegsignalering verder doorontwikkelen, maar wijzen er wel op dat de kwaliteit van de dienstverlening overeind moet blijven.