Onderzoek

Divosa stimuleert kennisdeling tussen gemeenten zodat we kunnen leren van elkaars successen en mislukkingen. Hier deelt Divosa de belangrijkste landelijke onderzoeken en pilots die relevant zijn voor het gemeentelijk sociaal domein. 

Alle onderzoeken

• Stapeling en voorspelbaarheid van arbeidsmarkt- en gezondheidsschokken (december 2023)
  De kans om ernstig ziek of afhankelijk te worden van een uitkering is ongelijk verdeeld. Het Centraal Planbureau heeft onderzocht dat één procent van de mensen een tot wel dertig keer grotere kans heeft op een tegenslag dan gemiddeld. Ook blijkt dat mensen met het hoogste risico op gezondheidsklachten een vier keer grotere kans hebben afhankelijk te worden van een uitkering.

   

• Het incassosysteem moet worden herzien (november 2023)
  Het Nederlandse incassosysteem werkt schulden in de hand en moet op de schop. Onderzoekers André Moerman en Nadja Jungmann doen daarvoor aanbevelingen in hun rapport ‘Schulden klein houden en perspectief bieden’. Divosa is blij dat de minister voor Rechtsbescherming deze ter harte neemt bij zijn verkenning naar een nieuw incassosysteem.

   

• Gezien, gehoord en geholpen willen worden (augustus 2023)
  Uit dit rapport van het Sociaal  Cultureel Planbureau (SCP) blijkt hoe ingewikkeld het kan zijn om de juiste ondersteuning te krijgen in het sociaal domein. In het rapport staan ervaringsverhalen van mensen die door een crisissituatie een dringende hulp- en zorgvraag hebben, maar onvoldoende, niet passende of te laat hulp hebben gekregen.

   

• Monitor uitvoering energietoeslag 2022 (juli 2023)
  Bureau Bartels heeft, in opdracht van het ministerie van SZW, de impact onderzocht van de energietoeslagbudgetten voor gemeenten in 2022. Dit onderzoek concludeert dat de helft van de gemeenten tekorten opmerkten in dat jaar. Wijzigingen in de opzet en gestelde voorwaarden, ervaarden gemeenten als knelpunten. Daarnaast vinden zij dat communicatie vanuit de overheid over deze toeslagen helderder en sneller moet. Zodra de energietoeslagen 2023 uitgevoerd zijn, krijgt het onderzoek een vervolg.
   
• Het ontstaan, kwijtschelden en afboeken van bijstandsschulden bij de gemeente Rotterdam (juli 2023)
  De Universiteit Leiden heeft recent een (kwantitatief) onderzoek gepubliceerd naar de effecten van het kwijtschelden van bijstandsschulden op werk, het gebruik van bijstand en mentale gezondheid. Hiervoor hebben de onderzoekers gebruik kunnen maken van data van de gemeente Rotterdam. 
   
• De financiële staat van het sociaal domein van gemeenten in 2021 (april 2023) 
  De netto lasten van gemeenten binnen het sociaal domein zijn in 2021 met € 484 miljoen gestegen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘De financiële staat van het sociaal domein van gemeenten in 2021’, uitgevoerd door BDO. Inflatie speelt, anders dan in 2022 en 2023, nog geen rol. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de VNG, Divosa en het Netwerk Directeuren Sociaal Domein (NDSD).
   
• Effects of welfare policies based on autonomy and unconditionality: A social experiment with social assistance recipients (maart 2023) 
  Dit onderzoek van János Betkó beschrijft de resultaten van een experiment met sociale voorzieningen in de gemeente Nijmegen. Het huidige, relatief strenge beleid van de Participatiewet werd vergeleken met twee alternatieve aanpakken. Met deze aanpakken ervoeren deelnemers meer autonomie, kregen ze meer vertrouwen en waren ze in staat om meer extra inkomen te verdienen dan normaal. Dit proefschrift beschrijft de effecten op vertrouwen, gezondheid en participatie.
   
• Aanzienlijke verschillen tussen sociale klassen in Nederland (maart 2023) 
  In het SCP-rapport Eigentijdse Ongelijkheid is gekeken naar iemands positie in de maatschappij. Die hangt niet alleen af van opleiding, beroep, inkomen en financieel vermogen, maar ook van ‘wie je kent’, ‘waar je bij past’ en ‘wie je bent’. Uit het onderzoek blijkt dat één op de zes Nederlanders (16,3%) achterstand heeft op deze vier terreinen. 
   
• Energiearmoede in Nederland 2022 (januari 2023) 
  Uit onderzoek van TNO blijkt dat in 2022 naar schatting ruim 600 duizend huishoudens (circa 510 duizend in 2020) in ons land in energiearmoede leefden: ze hebben hoge energiekosten, wonen meestal in een huis dat niet goed is geïsoleerd en hebben een laag inkomen. TNO maakte een analyse en energiearmoede kaart 2022 op basis van CBS-cijfers uit 2020 gecombineerd met de hoge energieprijzen in 2022 plus de getroffen compensatiemaatregelen en de gerealiseerde energiebesparing in dat jaar.