Hoeveel problemen kan een gemeente hebben?

‘Ik heb nu eenmaal talent voor het onthouden van nutteloze weetjes’, zei een van de winnende kandidaten bij de Slimste Mens. Zelf heb ik dat helaas niet, maar de laatste tijd ontdek ik dat het eigenlijk best leuk is. Zo weet ik sinds gisteren dat een flamingo op één been slaapt. Nutteloze kennis is volgens de wetenschap trouwens heel belangrijk, aldus Google.

Zo vroeg ik me laatst af hoeveel problemen één gemeente eigenlijk kan hebben. Na een gesprek bij een gemeente maakte ik een lijstje.  

• We hebben geen idee over aantallen en cijfers op Jeugdzorg. 
• Er is een nieuw registratiesysteem dat niet werkt. Het systeem wel, maar niet de mens die ermee om moet gaan. 
• Mensen doen maar wat op hun eigen stukje en nieuwe initiatieven worden als ballast gezien. 
• Je denkt dat je als directeur ergens de baas van bent, maar als je iets zegt is dat hooguit een mededeling of op zijn allerbest een openingsbod. 
• Er zijn overschrijdingen op budgetten terwijl we miljoenen moeten bezuinigen. 
• Leidinggevenden en teamleiders zijn ziek, afwezig of weg.
• Organisatieconcepten worden niet afgemaakt.
• Iemand die goed is, wordt op zes verschillende dingen ingezet.
• Veel kennis is weg. 

‘Wauw, dit hoor ik niet vaak’, dacht ik nog. Maar eigenlijk is dat niet waar. Ik ben er meestal niet bij als de wanhoop de overhand heeft genomen en alle problemen op een rij worden gezet. In feite hoor ik nog veel meer: ‘ons werkbedrijf wil overleven en denkt niet na over wat nodig is voor de inwoner’, ‘op sommige afdelingen is het rechtmatigheidsdenken zo star’, ‘het ravijnjaar vliegt me aan.’ 

Geen afvinklijstje

Als dit allemaal problemen zijn die op het bord van gemeenten liggen, is dit dan interessant of juist nutteloos om te weten? Het is interessant omdat het inzicht geeft in de complexiteit van het sociaal domein. Maar het is ook nutteloos en deprimerend, want het is geen lijstje dat afgestreept kan worden. Het is zó veel met zó weinig touwtjes om aan te trekken. 

Het gevoel van totale machteloosheid herken ik van mijn tijd als nieuw raadslid in de gemeente Tilburg in 1986 (ja, lang geleden maar ik weet het nog als de dag van gisteren). Tilburg stond op dat moment aan de rand van de Artikel 12 afgrond, maar uiteindelijk ontstond uit die wanhoop toch een vitale organisatie die zelfs bekend werd als ‘het Tilburgs Model’.

Geloofwaardig doel 

Hebben lijstjes en feitjes ons daarbij geholpen? Zeker niet. Wat ik me nog goed herinner: we gingen ervoor en we hadden macht. Dat is misschien voor sommigen een vies woord, maar je hebt het wel nodig. Met de slapende flamingo op een been ga je dit gevecht niet winnen. Wel met drive, doorzettingsvermogen en macht, met urgentie en een gezamenlijk geloofwaardig doel. Nu zou een bedrijfsmatig concept als het Tilburgs Model niemand meer inspireren maar wellicht kan een maatschappelijk vergezicht waar mensen zich voor willen inzetten dat wel zijn. 

Voor mij is dat vergezicht een mooier sociaal domein, met een helder beeld hoe dat eruitziet. Ik denk dat ik, maar ook wij als Divosa, daar meer in kunnen doen. Wie doet mee?