Mysterie Module Rechtsbescherming

De sociaal raadsvrouw, Sarah, krijgt toestemming om gegevens van Huib in te zien en te delen en neemt hierna contact op met de gemeente. Ze had een half jaar geleden een vergelijkbare casus en had toen (na lang zoeken) goed contact met Ria, een consulent van afdeling uitkeringen. Ze neemt weer contact op met Ria, die snel bij Sarah terugkomt met een antwoord: de gemeente heeft een melding gekregen*. Een buurtbewoner heeft bij de gemeente gemeld dat er sprake is van samenwonen. Omdat er sprake zou zijn van de kostendelersnorm is de uitkering gekort. Door de vakafdeling is niet gecheckt of er sprake is van kamerverhuur*.

Sarah doet eerst navraag bij de verhuurder of het inderdaad om de verhuur van verschillende kamers gaat. Dat is het geval. Ook bij de gemeente staat geregistreerd dat het om verschillende woonunits ging. Via Ria komt Sarah in contact met Ibrahim van de vakafdeling van de gemeente*, die verantwoordelijk is voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen, om de zaak van meneer te bespreken:

In plaats van een bezwaarprocedure op te starten, wat tot problemen zal leiden omdat Huib tijdens de procedure geen geld zou hebben om zijn huur te betalen, stelt Sarah voor te onderzoeken hoe het besluit om te korten vanwege het toepassen van de kostendelersnorm kan worden teruggedraaid. Sarah benadrukt in het gesprek met Ibrahim dat als deze situatie te lang duurt, Huib diep in de schulden kan raken en bij de gemeente moet aankloppen voor schuldhulpverlening. Ibrahim stemt in om mee te werken. Tijdens een afspraak bij de gemeente tussen Huib, Sarah en Ibrahim, wordt de inschrijving van de kamers als losse woonunits gecheckt en kunnen de huurcontracten worden overlegd. Er wordt besloten dat de kostendelersnorm met terugwerkende kracht van tafel gaat.

Puntsgewijs

1. Ze krijgt toestemming van Huib om zijn gegevens in te zien en te delen.
2. De sociaal raadsvrouw neemt contact op met de gemeente.
3. De gemeente heeft een melding gekregen.
   Geef hint: Een buurtbewoner heeft bij de gemeente gemeld dat er sprake is van samenwonen.
4. De vakafdeling had niet gecontroleerd of er sprake was van kamerverhuur. 
   Geef hint: Omdat dit niet gecontroleerd was, zou er sprake zijn van de kostendelersnorm en is de uitkering gekort.
5. Sociaal raadsvrouw heeft contact met verhuurder of het om kamerverhuur gaat.
6. Sociaal raadsvrouw heeft een gesprek met iemand van de vakafdeling van de gemeente.
   Geef hint: Sarah benadrukt in het gesprek met de consulent van de vakafdeling dat als deze situatie te lang duurt, Huib diep in de schulden kan raken en bij de gemeente zal moeten aankloppen voor schuldhulpverlening. Er wordt besloten geen bezwaarprocedure op te starten.
7. Contact tussen inwoner Huib, sociaal raadsvrouw Sarah en Ibrahim van de vakafdeling.
8. De kostendelersnorm gaat met terugwerkende kracht van tafel.

Jamila gaat in gesprek met de consulenten* om verhalen over inwoners die niet worden bereikt op te halen. De meeste consulenten hebben vergelijkbare verhalen als het verhaal van Nadia. Jamila organiseert gesprekken met uitvoeringsprofessionals binnen de gemeente en bij samenwerkingspartners én collega’s van beleid om te toetsen of de signalen structureel zijn. Dat blijkt inderdaad zo te zijn. Er wordt urgentie gevoeld om dit te veranderen. Medewerkers van twee organisaties - een vrijwilligersorganisatie voor ondersteuning bij geldzaken en een organisatie van opbouwwerkers - geven aan dat ze willen meewerken aan een aanpak om meer inwoners te bereiken. 

Tom van beleid geeft aan dat er misschien ruimte is om de uitgaven rondom preventie anders in te zetten waardoor er ruimte ontstaat om communicatiemiddelen te ontwikkelen. Ze spreken af dat hij dit uitzoekt en dit verder met Jamila oppakt. Uiteindelijk is het verlossende woord er: ze mag de nieuwe pro-actieve aanpak uitbreiden met communicatiemiddelen*. 

Jamila gaat aan de slag. Samen met consulenten en de medewerkers van de twee organisaties die mee willen doen, brengen ze in kaart hóé en wáár de inwoners het beste bereikt worden. Er komen diverse ideeën uit het overleg, maar gezien de financiële mogelijkheden wordt er afgesproken dat ze beginnen met het maken van folders en posters. Op de posters wordt uitgelegd dat inwoners bij de gemeente terecht kunnen voor vragen over uitkeringen, schulden en het aanvragen van voorzieningen. De folders en posters worden persoonlijk gemaakt, met foto’s van medewerkers van de gemeente en partners.

De gemaakte folders en posters worden verspreid in de wijk: bij buurt- en wijkcentra, huisartsen, consultatiebureaus en op scholen. Uiteindelijk hoopt Jamila ook dat er een plek kan komen waar de drempel laag is voor de inwoners om op een consulent af te stappen met een vraag, maar daar was nu helaas het budget nog niet voor. Dit is een goede eerste stap.

Puntsgewijs

1. Jamila gaat in gesprek met de consulenten om verhalen over inwoners die niet worden bereikt op te halen.
   Geef hint: De meeste consulenten hebben vergelijkbare verhalen als het verhaal van Nadia. Dus Nadia organiseert iets.
2. Ze organiseert gesprekken met uitvoeringsprofessionals én beleid om te toetsen of de signalen structureel zijn.
3. Ze spreken af communicatiemiddelen te ontwikkelen om inwoners te bereiken.  
   Geef hint: Dit doet ze niet alleen.
4. Samen met consulenten en de medewerkers van de twee organisaties die mee willen doen, brengen ze in kaart hóé en wáár de inwoners het beste bereikt worden. 
5. Ze beginnen met het maken van folders en posters.
6. Ze maken de folders en posters worden persoonlijk gemaakt
7. De gemaakte folders en posters worden verspreid in de wijk.

Yasmin geeft samen met de beleidsmedewerker een presentatie aan de wethouder over zowel de reeds behaalde resultaten als de verwachte effecten. Yasmin regelt dat er tijdens een presentatie ook een inwoner is, die via het gezamenlijke juridische spreekuur is geholpen. Die deelt zijn verhaal. 

De wethouder raakt enthousiast en belooft zich te gaan inzetten voor deze aanpak. Vervolgens geeft de wethouder samen met de inwoner een presentatie aan de gemeenteraad, waarin ze ook de gemeenteraad weten te overtuigen van het nut en de noodzaak van deze aanpak. Met goedkeuring* van de gemeenteraad wordt er meer budget beschikbaar gesteld, waardoor de organisaties meer medewerkers kunnen inzetten.

Er wordt een raadsvoorstel ingediend, dat na goedkeuring wordt omgezet in beleid. Dat maakt echt het verschil. De openingstijden zijn uitgebreid en er is een vaste locatie* gevonden. Het Centrum voor Zorg en Welzijn is al een bekende plek voor inwoners, dus het is logisch om het daar te organiseren. 

In het begin zijn het steeds dezelfde mensen van verschillende organisaties die de spreekuren verzorgen, maar dit maakt de samenwerking erg kwetsbaar. Nu spreken betrokken organisaties gezamenlijk af om meerdere medewerkers beschikbaar te stellen, zodat de samenstelling van het team rouleert. Op die manier vinden steeds meer professionals elkaar en is samenwerking een vast onderdeel van hun takenpakket geworden. 

Inmiddels zijn ze anderhalf jaar verder en met een multidisciplinair team drie ochtenden per week aanwezig in het Centrum voor Zorg en Welzijn in de gemeente.. Dit team bestaat uit consulenten en juridische medewerkers vanuit de gemeente, maatschappelijk werkers, sociaal advocaten, sociaal raadslieden, medewerkers van het Juridisch Loket en lokale samenwerkingspartners. 

Puntsgewijs

1. Yasmin en beleidsmedewerker geven een presentatie aan de wethouder.
2. Wethouder geeft presentatie aan gemeenteraad.
3. Goedkeuring van de gemeenteraad.
   Als punt 1-2 nog niet zijn geraden, geef hint: Hoe is die goedkeuring er gekomen? 
   Als volgende punten niet zijn geraden, geef hint: En waar heeft dit toe geleid? 
4. Er is een raadsvoorstel ingediend.
5. Raadsvoorstel wordt omgezet in beleid.
6. De openingstijden zijn uitgebreid en er is een vaste locatie gevonden.
   Geef hint: Het Centrum voor Zorg en Welzijn is al een bekende plek voor inwoners, dus het is logisch om het daar te organiseren. In het begin zijn het steeds dezelfde mensen van verschillende organisaties die de spreekuren verzorgen, maar dit maakt de samenwerking erg kwetsbaar.
7. De betrokken organisaties spreken gezamenlijk af om meerdere medewerkers beschikbaar te stellen, zodat de samenstelling van het team rouleert.

De sociaal advocaat neemt deel aan een nieuw initiatief*: signaleringsoverleggen tussen het Juridisch Loket, de gemeente, maatschappelijk werk, sociaal raadslieden en een aantal sociaal advocaten. 

Tijdens een signaleringsoverleg brengt de sociaal advocaat de situatie van Britta ter sprake. Via de medewerker van de gemeente die deelneemt aan het signaleringsoverleg, komt de advocaat in contact met de leidinggevende* van Daniek, de betreffende Wmo-consulent. Deze legt uit dat Daniek precies heeft gehandeld zoals gebruikelijk is op hun afdeling: als achteraf blijkt dat er toch iets in het keukentafelgesprekverslag stond waar de inwoner het niet mee eens is, inwoner adviseren de aanvraag toch in te dienen en verwijzen naar de mogelijkheid van bezwaar zodra de aanvraag wordt afgewezen.

Maar ze vertelt de sociaal advocaat ook dat ze samen met de beleidsmakers bezig zijn met het ontwikkelen van een andere aanpak voor de afdeling, namelijk een oplossingsgerichte aanpak in plaats van strikte protocollen. Dit is nogal een uitdaging, gezien de nadruk ook ligt op het beheersbaar houden van de kosten van de Wmo binnen de gemeente.

De advocaat stelt voor om Britta als voorbeeld te nemen en de nieuwe aanpak bij haar uit te proberen. De oplossingsgerichte aanpak houdt voor de gemeente in dat er geen officieel bezwaar ingediend hoeft te worden door Britta, maar dat Britta informeel, telefonisch contact kan opnemen met de gemeente nu zij een probleem heeft. Op die manier kan de inwoner uitleg en extra informatie geven. In dit geval is het verslag van Britta herzien, heeft Britta het verslag opnieuw goedgekeurd en is er een nieuwe beoordeling van de kans op een traplift gemaakt.

Puntsgewijs

1. De sociaal advocaat is onderdeel van een nieuw initiatief.
   Geef hint: Zij heeft zich aangesloten bij een nieuw initiatief in de gemeente: signaleringsoverleggen tussen het Juridisch Loket, de gemeente, maatschappelijk werk, sociaal raadslieden en een aantal sociaal advocaten. 
2. De advocaat komt in contact met de leidinggevende van de Wmo-consulent. 
   Geef hint: De leidinggevende geeft aan dat de Wmo-consulent precies zo heeft gehandeld als gebruikelijk. Maar dat er misschien een andere mogelijkheid is.
3. Er wordt door beleidsmakers gewerkt aan een andere aanpak voor de afdeling, namelijk een oplossingsgerichte aanpak in plaats van strikte protocollen.
4. De nieuwe aanpak wordt bij Britta uitgeprobeerd.
5. Er zijn kortere lijntjes om problemen kenbaar te maken, dingen goed af te stemmen.

De jeugdcoach grijpt het gesprek aan om ervoor te zorgen dat deze moeder ondersteuning krijgt en vertelt over het scheidingsloket van de gemeente. Omdat Boris ondertussen heeft gezegd echt te willen scheiden, maakt Maria een afspraak bij het scheidingsloket*. Maria kan haar verhaal kwijt bij de medewerker van het loket en krijgt van haar een flyer voor een voorlichtingsavond over wat er allemaal bij een scheiding komt kijken. 

Tijdens de voorlichtingsavond leert ze een mediator kennen, die jarenlang ervaring heeft in het begeleiden van scheidingen. De mediator stuurt, in overleg met Maria, Boris een mail met de vraag of hij openstaat voor begeleiding bij de scheiding. Boris stemt daarmee in. De mediator begeleidt Maria en Boris in de communicatie en het vinden van oplossingen. Zo kunnen ze samen komen tot duidelijke afspraken over de zorg en opvoeding van de kinderen. 

Binnen het scheidingsloket heeft de mediator korte lijntjes met andere typen hulpverleners*. De mediator denkt ook aan ondersteuning bij de scheiding voor de kinderen. Zo spreekt hun dochter met een kindbehartiger. Bovendien hebben beide kinderen veel aan een buddy van Villa Pinedo, die zelf een scheiding heeft doorgemaakt. Al deze hulp draagt gezamenlijk bij aan het voorkomen van verdere escalatie van de situatie en leidt tot de best mogelijke uitkomst. Op de vervolgafspraak bij Ahmed komen Maria en Boris samen.

Puntsgewijs

1. Ahmed, de jeugdcoach, vertelt over het scheidingsloket.
2. Maria maakt een afspraak bij het scheidingsloket
   Geef hint: Van de medewerker van het loket kregen ze tijdens de intake een flyer voor een voorlichtingsavond over wat er allemaal bij een scheiding komt kijken. 
3. Ze bezoekt een voorlichtingsavond.
4. Op de voorlichtingsavond leert Maria een mediator kennen.
5. De mediator stuurt Boris een mail.
6. De mediator begeleidt Maria en Boris bij scheiding.
7. Binnen het scheidingsloket heeft de mediator korte lijntjes met andere hulpverleners.
   Geef hint: Welke hulpverleners zijn betrokken bij de kinderen? 
8. Noem minimaal één van de volgende partijen: kindbehartiger of buddy.

Samantha hoort van haar buurvrouw dat iemand op hun galerij ook gedupeerd is en dat zij hulp krijgt van de gemeente. Ze ziet daar ook berichten over langskomen op Facebook. ‘Dan toch maar bellen,’ denkt Samantha. Mevrouw Smith biedt aan het samen te doen*. Daar is Samantha blij mee, want het is behoorlijk zoeken naar informatie over de hulp aan de gedupeerden door de gemeente.

Uiteindelijk vinden ze een telefoonnummer op de website van de gemeente, dat ze hiervoor kunnen bellen. Samantha is erg zenuwachtig als ze belt, maar vindt het fijn dat ze direct gerust wordt gesteld: ze hoeft nog helemaal niets te beslissen of te doen, er zal eerst een gesprek zijn.

Mevrouw Smith gaat mee naar het intakegesprek met het hulpteam. De gemeente heeft dit hulpteam opgezet om gedupeerden te ondersteunen. Het gesprek is in het wijkcentrum. Ze moet bewijs aanleveren dat ze gedupeerd is en neemt de excuusbrief van Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen mee.

Het gesprek is met Tamar. Tamar neemt echt de tijd om het verhaal van Samantha te horen. Tamar legt uit dat via het hulpteam ondersteuning geregeld kan worden voor de geldzorgen en schulden, gezondheid, werk, wonen, etc. Tamar en Samantha maken een plan van aanpak* over welke zorgen van Samantha moeten worden aangepakt en hoe ze dat gaan doen.

De eerste zorg is de huurachterstand. Er wordt een betalingsregeling met de verhuurder geregeld. De gemeente helpt haar ook bij het zoeken naar werk. Stap voor stap. Want door de stress en alles wat er nog speelt, is een volle werkweek op dit moment nog niet haalbaar. Haar dochter, die op de middelbare school zit, krijgt een laptop voor school en bijles. Een psycholoog gaat aan de slag met haar zoon. Omdat zijn bed al een tijd echt veel te klein was, kreeg hij een nieuw bed. Met de Stadspas die geregeld wordt, kunnen ze voor het eerst naar de dierentuin.

Het duizelt Samantha soms van alle organisaties en mensen met wie ze te maken krijgt. Van de meesten had ze nog nooit gehoord: sociaal raadslieden, gezinscoaches, trajectbegeleiders, schuldhulpverleners, werkconsulenten, inkomensconsulenten, schuldbemiddelaars en budgetcoaches. En soms grijpt het haar naar de keel: moet ze straks niet toch betalen voor de hulp die ze nu krijgt? Maar meestal denkt ze: dit is ook wel het minste wat de overheid kan doen.

Puntsgewijs

1. Mevrouw Smith biedt aan Samantha te helpen.
   Geef hint: Met wie wordt er contact opgenomen en welke bewijslast neemt Samantha mee?
2. Er is een intakegesprek met het hulpteam van de gemeente.
3. Samantha neemt de excuusbrief van Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen mee.
4. De gemeente maakt een plan van aanpak met Samantha.
   Geef hint: Binnen en buiten de gemeente zijn er verschillende professionals betrokken voor het herstel. Van de meeste had Samantha nog nooit gehoord. Welke professionals zijn dit?
5. Raad minimaal 6 van de volgende betrokken organisaties:
   1. Verhuurder
   2. Psycholoog
   3. Sociaal raadslieden
   4. Gezinscoaches
   5. Trajectbegeleiders
   6. Schuldhulpverleners
   7. Werkconsulenten
   8. Inkomensconsulenten
   9. Schuldbemiddelaars
   10. Budgetcoaches