Werk als snelste route naar participatie en integratie van statushouders: gemeente Eindhoven doet mee aan de pilot ‘Startbanen’

Werk draagt bij aan de integratie van statushouders. Vanuit deze optiek zijn in januari 2024 vijf verschillende gemeenten gestart met de pilot ‘Startbanen’, waaronder de gemeente Eindhoven. Statushouders die zich vanuit de asielopvang hier vestigen, gaan direct aan de slag met het vinden van een betaalde baan. Hierdoor kunnen zij sneller meedoen in de Nederlandse samenleving en zullen zij minder afhankelijk zijn van bijstand.

Waar in veel gemeenten de focus bij het inburgeren vooral ligt op het leren van de Nederlandse taal, kennismaken met onze cultuur en wennen aan een nieuwe omgeving, is de aanpak van de gemeente Eindhoven sterk gericht op werk. Dat blijkt ook uit de Divosa Benchmark Statushouders & Inburgering; in de gemeente Eindhoven is het percentage statushouders met een bijstandsuitkering lager dan gemiddeld. Het percentage werkende statushouders ligt er hoger dan gemiddeld. 

‘We hebben het zo snel mogelijk over werk, met het doel mensen sneller en beter aan het werk te krijgen’, vertelt Babet van den Broek, teamleider Migratie en Inburgering bij de gemeente Eindhoven. ‘Deze aanpak hanteren wij al sinds 2017 en is bewezen succesvol. Daarom is onze gemeente gevraagd om mee te doen aan deze pilot. We beschikken over een bestaand netwerk en kunnen de ondersteuning bieden die nodig is om statushouders klaar te stomen voor betaald werk. Daarnaast is het belangrijk dat zij weten wat de wettelijke rechten en plichten zijn en de procedures zoals beschreven in de Participatiewet.’

Intensief traject

Statushouders zijn nog volop in ontwikkeling en spreken de taal niet wanneer zij op een nieuwe plek komen wonen. Inburgeren, de taal leren en aan het werk; alles verloopt gelijktijdig. ‘Dat is een intensief traject, maar ook een investering in jezelf. Die investering komt trouwens van beide kanten; we vertellen een eerlijk verhaal en verwachten van mensen dat zij doen wat nodig is. Daarvoor leveren wij maatwerk met gerichte taalondersteuning en begeleiding’, vertelt Emina Sutovic, beleidsadviseur Migratie. ‘Werken biedt veel voordelen. Op de werkvloer doen mensen werkervaring op en leren zij sneller de Nederlandse taal. Ze maken er kennis met de cultuur en gewoonten en bouwen sociale contacten op.’ 

Door de op dit moment hoge instroom van vluchtelingen wordt ook het werk steeds belangrijker. Babet: ‘Wij hebben een actief werkgelegenheidsteam, zij zijn de jobhunters binnen de regio Eindhoven. Daarnaast hebben we specialisten in huis die helpen met sollicitatiebrieven en meegaan naar het gesprek met de werkgever. Zij bieden nazorg aan de statushouders en de werkgevers en blijven het aanspreekpunt. Verder maken we op de werkvloer gebruik van taalcoaches.’  

Startbaan als opstap

Ongeveer 10 tot 20 procent van de statushouders is hoger opgeleid en kan zich goed redden in een Engelstalige werkomgeving zoals de ICT of techniek. Hun diploma’s en kwalificaties worden getoetst om te checken of deze voldoen aan de vereiste kennis en vaardigheden die van toepassing zijn voor hun beroepsgroep op de arbeidsmarkt in Nederland. Deze zogenaamde kansrijke asielzoekers willen zelf graag aan de slag en meestal lukt het hen op eigen kracht om snel een baan te vinden.

Het overgrote deel van de statushouders is echter laagopgeleid en de taal niet machtig. Zij kunnen aan de slag in branches als schoonmaak, productie en zorg. ‘De Startbaan zal dan misschien niet echt een droombaan zijn, maar kan wel een opstap zijn. We beginnen met wat er mogelijk is, en daar komt natuurlijk ook begeleiding bij kijken. Een betaalde baan is goed voor de motivatie en de werkvloer is de beste plek om Nederlands te leren. Als er eenmaal een goede basis is, neemt de werknemer een betere positie in op de arbeidsmarkt waardoor doorstromen naar passend werk gemakkelijker wordt‘, zegt Emina. 

Investering van werkgevers

Het werkgelegenheidsteam gaat met potentiële werkgevers in gesprek over hun wensen en verwachtingen. Die blijken niet altijd realistisch te zijn, zeker omdat veel statushouders nog bezig zijn met hun inburgering en de Nederlandse en Engelse taal niet machtig zijn. De taallessen volgen zij vaak in de avonduren of tijdens de weekenden, naast het werk. Dit vraagt om begrip en een tijdsinvestering van de werkgever. 

Babet: ‘Vaak zijn het bedrijven uit het mkb die wel in deze mensen willen investeren. We merken dat werkgevers meer denken in mogelijkheden, zeker nu we te maken hebben met een krappe arbeidsmarkt. Goede werknemers zijn gewoon hard nodig. Maar ook bij een organisatie als IKEA loopt een succesvol project. Om meer werkgevers enthousiast te krijgen, koppelen we soms ook bedrijven aan elkaar zodat zij informatie en ervaringen uit kunnen wisselen.‘

Volgens Emina is de intensieve begeleiding over het algemeen alleen in het begin nodig. ‘Statushouders hebben alleen al door de taalachterstand een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit is gelukkig meestal maar tijdelijk. Langere tijd verplicht stilzitten in een opvangcentrum heeft die afstand tot de arbeidsmarkt alleen maar groter gemaakt. We moeten terug naar de basis. Daarom hebben we het zo snel mogelijk met elkaar over werk. Hier ondersteunen we zowel de statushouder als de werkgever waar nodig. Werk is tenslotte de beste manier om zelfstandig in Nederland te kunnen leven en te integreren.‘