Overslaan en naar de inhoud gaan

‘Wat heb jij nodig om een goed en zinvol leven te leiden?’

Haagse Wijk vol Waarde werkt al in de geest van Participatiewet in Balans
Vier vrouwen aan het werk in de tuin

Ze zaten jaren in de bijstand, hadden de hoop op een ander leven vaak al opgegeven. Nu zijn ze actief in het buurthuis, prikken de wijk schoon of koken soep voor de buurt. Het Haagse initiatief Wijk vol Waarde kijkt – in de geest van de Participatiewet in Balans – naar wat mensen nodig hebben. Zonder druk.

Het ging twee jaar geleden helemaal niet zo lekker met Hiba. Ze was gestopt met werken, had schulden en maakte zich grote zorgen over haar dochtertje, die veel ziek was. Het werd de alleenstaande moeder allemaal te veel. De druk van de gemeente om snel weer aan het werk te gaan hielp niet. ‘In en uit het ziekenhuis met m’n dochter, ik was zo bang om zelf ziek te worden.’

De 36-jarige Hiba doet haar verhaal in wijkcentrum AlleKanten Bouwlust in Den Haag. ‘Ik kwam hier voor een gesprek met schuldhulpverlening en raakte aan de praat.’ Zo leerde ze Wijk vol Waarde kennen en ging in gesprek met coach Hava. Over haar leven, over alle zorgen, maar vooral ook over haar dromen. ‘Weet je, er werd echt naar me geluisterd, er was begrip voor mijn situatie. Dat was zo fijn, dat gaf rust om alles een beetje op te lossen. Ik ben toen hier in het buurthuis begonnen, als deelnemer van Wijk vol Waarde.’

Meedoen in de wijk

De deelnemers van Wijk vol Waarde doen – met behoud van uitkering en een vrijwilligersvergoeding – allerlei klussen. Er is een schoonmaakploeg die afval prikt, een andere groep loopt veiligheidsrondes en doet bijvoorbeeld grofvuilmeldingen, en er wordt gekookt voor wijkbewoners. De deelnemers werken in het naaiatelier, in de beautysalon, in de moestuin. Hiba is inmiddels één van de vaste gezichten van het buurtcentrum. Ze staat achter de balie, werkt als taalbuddy en springt bij als vertaalster. Met haar dochtertje gaat het goed.

Mensen echt zien

Er komt veel samen in het verhaal van Hiba. Dit is waar het om gaat bij Wijk vol Waarde, zegt directeur Rolinka Boot. Mensen echt zien, werken aan eigenwaarde, verbinden én meedoen. De uitstroom naar werk is een bijvangst, maar hier geen doel op zich. Wijk vol Waarde begon als pilot in 2021. ‘Uit onderzoek van de gemeente Den Haag naar mensen in de bijstand in 2019 bleek dat voor het merendeel de stap naar werk veel te groot was. Terwijl het instrumentarium van de gemeente daar wel op gericht is. Er was wat anders nodig en zo ontstond er ruimte voor wat wij hier doen: de Instapeconomie.’

In Syrië was ik kapster, nu sta ik elke week in de Beautysalon, ik doe nagels en wenkbrauwen. Ik heb al veel mensen leren kennen in de salon, dat is ook hier in het buurthuis. Wanneer mijn Nederlands beter wordt, dan hoop ik werk te vinden. Ik heb drie jonge kinderen, een nieuw leven opbouwen is niet zo makkelijk. Mijn coach denkt heel goed met me mee, ze geeft me weer vertrouwen.

- Hana (36)

Participatiewet in Balans

De aanpak in Den Haag sluit aan bij allerlei bevindingen uit praktijk en wetenschap. Het Sociaal en Cultureel Planbureau concludeerde in 2023 al dat voor een derde van de 405.000 bijstandsgerechtigden in Nederland werk een brug te ver is. Het is ook deze groep die nauwelijks nog ondersteuning krijgt vanuit het sociaal domein en eigenlijk aan hun lot is overgelaten. Dat moet anders. Menselijker, met meer oog voor mensen met zware tegenwind in het leven. Dat past in de geest van de Participatiewet in Balans, die begin 2026 in werking treedt. Deze wetswijziging biedt gemeenten veel meer ruimte voor die levensbrede blik en ondersteuning bij maatschappelijke participatie in allerlei vormen.

In beweging

Wijk vol Waarde laat zien dat het ‘granieten bestand niet in beton is gegoten’, zo staat op de website. Boot knikt. De vijftig deelnemers komen in beweging, zijn socialer, gezonder, gelukkiger. ‘De vraag is niet: hoe kunnen we voor zo min mogelijk geld iemand aan het werk krijgen? Maar: wat heeft iemand nodig om een goed en zinvol leven te leiden?’

Uniek is ook de lange adem. Re-integratie is geen rechte lijn vooruit, weet Boot. ‘Eén stap vooruit, een stapje terug. Een van onze mannen startte in het project terwijl hij al lange tijd met een depressie kampte. Zijn coach won zijn vertrouwen en hij werd actief bij de schoonmaakploeg. Hij stroomde uit naar werk in de bouw en dat leek allemaal heel goed te gaan. Hij maakte enorme stappen, maar toen waren er heel veel wisselingen in zijn team, dat werd hem te veel.’ Nu is hij weer terug als deelnemer bij Wijk vol Waarde. ‘Hij leidt nu het schoonmaakteam, kent iedereen hier. Hij is zoveel gelukkiger dan vroeger.’

En de aanpak werkt. Het Instituut voor Publieke Waarden, dat in 2024 een maatschappelijke kosten-batenanalyse van Wijk vol Waarde heeft gemaakt, laat niet alleen zien dat problemen van de deelnemers minder worden, maar ook dat de totale kosten van voorzieningen als Wmo, Zvw, schuldhulpverlening en Participatiewet dalen na een of twee jaar dat een deelnemer bij Wijk vol Waarde is begonnen.

Hava voelt voor mij helemaal niet als een coach, meer als een grote zus

- Hiba (36)

Waarden gedreven

Boot is ervan overtuigd dat deze aanpak elders te kopiëren is. ‘Voorwaarde is wel dat je écht waardegedreven werkt, met een divers team en gebruikmaakt van effectief bewezen methodes. We doen hier niet zomaar wat, deze aanpak is doordacht.’

Het opbouwen van die goede samenwerking met de gemeente is de moeite waard, maar kost tijd, waarschuwt ze. ‘Omdat wij de mensen zien zoals ze zijn, met alle facetten die daarbij horen, is contact met veel verschillende ambtenaren nodig, met wie je stuk voor stuk vertrouwen moet opbouwen. En dat vertrouwen begint steeds meer te groeien.’

Ook het vertrouwen van de jonge moeder Hiba is in twee jaar tijd enorm gegroeid, ziet coach Hava Tas. ‘Ze wil nu ook de stap maken naar een betaalde baan, prachtig. Weet je, ieder mens heeft een eigen rugzak. Als coach moet je dat rugzakje even openmaken, even plunderen om de diepte te zien. Dan zie je ook de talenten van mensen, al hun veerkracht.’ Hiba glimlacht verlegen. ‘Hava voelt voor mij helemaal niet als een coach, meer als een grote zus.’