Factsheet statushouders: jaarrapportage werk, onderwijs en inburgering 2020

Het aantal werkende statushouders neemt in de tweede helft van 2020 weer licht toe. Hiermee lijkt de corona-dip uit de eerste helft van 2020 voorbij.

Eind 2020 werkt 29,6% van de statushouders die sinds 2014 naar Nederland gekomen zijn, terwijl dit percentage een half jaar daarvoor op 27,9% lag. Daarmee zit het percentage werkende statushouders weer in de lift, maar het aantal ligt nog niet op het niveau van voor de coronacrisis; eind 2019 werkte nog 31% van de statushouders. (1)

De cijfers laten zien dat de coronacrisis de groep statushouders niet ongemoeid heeft gelaten. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat statushouders vaak flexibele contracten hebben en werkzaam zijn in kwetsbare sectoren. Zo heeft 84% van de statushouders een tijdelijk contract en werkt bijna 30% van de statushouders in de uitzendbranche. (2)

Uit onderzoek van het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) blijkt dat gemeenten door de lockdowns minder begeleiding hebben kunnen bieden aan statushouders: 45% van de gemeenten zegt dat casemanagers minder contact hadden met statushouders. 65% stelt dat er trainingen en groepsactiviteiten zijn afgelast en 72% heeft ervaren dat er voor statushouders minder werkervaringsplekken beschikbaar waren door corona. (3)

Ondanks het feit dat gemeenten tijdens de lockdowns noodgedwongen minder ondersteuning konden bieden, laten de cijfers zien dat statushouders in de tweede helft van 2020 hun weg weer weten te vinden naar de aantrekkende arbeidsmarkt.

Het percentage werkenden is gemeten over de groep statushouders die sinds 2014 een verblijfsstatus heeft gekregen en is ingeschreven bij een gemeente. Dit betekent dat er mensen tussen zitten die al een paar jaar in een gemeente wonen, maar ook mensen die pas een maand bij een gemeente ingeschreven staan.

Het percentage werkenden ligt hoger bij statushouders die in 2014, 2015 en 2016 een verblijfsstatus hebben gekregen. Van de statushouders uit cohort 2014 werkt 41,1%. Bij cohort 2015 ligt het percentage werkenden op 37,6% en bij cohort 2016 op 29,6%. In de cohorten 2017, 2018 en 2019 ligt het aantal werkenden lager. Daarbij geldt: hoe langer in Nederland, hoe meer mensen aan het werk.

In de eerste helft van 2020 daalde het aantal statushouders met werk. Uitgesplitst naar cohorten, is duidelijk dat het verlies van werk zich vooral manifesteerde in de cohorten die al wat langer in Nederland zijn. In het cohort uit 2014 was de terugval het grootst; een ontwikkeling die ook bij praktisch alle gemeenten hetzelfde is. En het is ook in dit cohort dat het percentage werkenden nog niet terug is op het niveau van voor de coronacrisis. Voor de vorige ‘Factsheet statushouders’ is bij een aantal gemeenten navraag gedaan naar verklaringen voor de terugval in het percentage werkenden die al begin 2020, dus voor de eerste corona lockdown, plaatsvond. Die liepen uiteen. Genoemd zijn: interne veranderingen, seizoenseffecten, procedurele kwesties rondom werkvergunningen en de aanname dat de meest kansrijken uit deze cohorten aan het werk zijn en het percentage daardoor alleen al stabiliseert of kan afnemen. Zie: Divosa Factsheet statushouders: werk, onderwijs en inburgering, mei 2021

De jongere cohorten (2017-2019) kregen de eerste helft van 2020 alleen te maken met een heel lichte terugval of eerder een stagnatie van de groei.

De groei van het aantal werkende statushouders komt bijna volledig op conto van statushouders die minimaal 4 dagen per week werken. Het aandeel werkende statushouders met een fulltime baan in de totale groep werkenden neemt dan ook toe van 39,7% eind 2019 naar 48,8% eind 2020.

Het percentage statushouders met een grotere parttime baan, tussen 0,3 fte en 0,8 neemt af. Eind 2020 heeft 27,6% van de werkende statushouders een grotere parttime baan. Eind 2019 ligt dit percentage op 30,3%. Deze daling vindt plaats in de tweede helft van 2020. In de periode tot en met juni 2020 zien we nog een stabilisatie; eind juni 2020 heeft nog 30,3% van de statushouders een grotere parttime baan. In absolute aantallen zien we dat er eind 2020 minder statushouders in dit type banen aan het werk waren dan eind 2019.

Statushouders met kleine banen verliezen hun werk in 2020. Eind 2020 zijn er in absolute aantallen minder statushouders aan het werk dan een jaar eerder. Hun aandeel in het totaal aantal werkenden neemt daardoor ook af. Eind 2020 heeft 17,5% van de statushouders een baan tot 0,3 fte. Eind 2019 ligt dit percentage nog op 22,2%. Bij deze groep statushouders zet de dalende trend, die in de eerste helft van 2020 is ingezet door; eind juni 2020 heeft 18,3% van de statushouders een baan tot 0,3 fte.

Ook het aantal statushouders met meer dan één baan neemt af. Hier gaat het hoogstwaarschijnlijk om een combinatie van meerdere kleine banen. Eind 2019 heeft 7,9% van de werkende statushouders meer dan één baan. In 2020 daalt dit naar 6,2%.

Meer statushouders volgen onderwijs. In de tweede helft van 2019 volgt nog 17,4% van de statushouders in de leeftijd van 18 tot 65 jaar onderwijs. Het gaat hierbij om door het Rijk bekostigd onderwijs, zoals een vo-, mbo-, hbo- of universitaire opleiding. Dit percentage stijgt naar 18,7% in de tweede helft van 2020. (1)

In september starten de scholen hun opleidingen waardoor er elk jaar tussen kwartaal twee en kwartaal drie een stijging is te zien van het percentage onderwijsvolgenden. In de kwartalen daarna daalt het aantal onderwijsvolgenden licht door uitval en mogelijk ook doordat mensen hun diploma halen. Elk eerste kwartaal is er ook een instroommoment in het onderwijs, maar dat leidt niet tot een stijging van het aantal onderwijsvolgenden.

In de leeftijdscategorie 18 tot 33 jaar volgen meer statushouders onderwijs dan in de leeftijdscategorie 18 tot 65 jaar. In de leeftijscategorie 18 tot 33 jaar ligt het percentage statushouders dat in de tweede helft van 2020 onderwijs volgt op 33,2%. Het is logisch dat mensen uit deze leeftijscategorie vaker onderwijs volgen. Zij behoren tot de groep die in aanmerking komt voor studiefinanciering. Ook hier is een stijgende trend zichtbaar. In de tweede helft van 2019 volgde 29,8% van de statushouders uit deze leeftijdscategorie onderwijs.

Het percentage onderwijsvolgenden is eind 2020 het hoogst onder statushouders die in 2015, 2016 en 2017 naar Nederland kwamen. De cohorten 2017, 2018 en 2019 vertonen de sterkste groei. In de oudere cohorten begint het percentage onderwijsvolgenden te stabiliseren. Op een gegeven moment zal het percentage onderwijsvolgenden binnen een cohort weer dalen omdat een opleiding tijdelijk is en iedereen binnen een jaargroep – die dat zou willen – onderwijs heeft gevolgd.

Kijken we naar het percentage onderwijsvolgenden naar verblijfsduur, dan zien we dat er in jongere cohorten steeds sneller en steeds meer een opleiding volgen. In cohort 19 is het percentage onderwijsvolgenden in het tweede verblijfsjaar in Nederland bijvoorbeeld al hoger dan in de cohorten 2017 en 2018.

Statushouders hebben maximaal 3 jaar de tijd voor het behalen van hun inburgeringsdiploma na het verkrijgen van hun verblijfsvergunning. Eind 2020 is 44% van de statushouders geslaagd voor het inburgeringsexamen. Wel is de stijgende trend aanzienlijk minder groot dan in voorgaande jaren. Eind 2018 ligt het percentage geslaagde statushouders nog 23,9% en eind 2019 op 40,6%. (1)

Dit komt doordat examens door corona niet door konden gaan. Om die reden heeft DUO in maart, mei en juli een verlenging verleend voor 2 maanden. En in september heeft DUO een verlenging verleend voor 4 maanden. Vervolgens is in december besloten om nog een extra verlenging te geven aan bepaalde inburgeraars. Eind juni 2020 heeft 13,6% van de statushouders een verlenging en eind 2020 12%.

Vrijwel alle statushouders doen hun inburgeringsexamen op basisniveau (taalniveau A2). Eind 2020 is 7,4% van de statushouders het examen geslaagd op B1-niveau, het niveau voor meer gevorderden. Eind 2019 ligt dit percentage op 6,8%. Verder is eind 2020 5,6% van de statushouders geslaagd op B2-niveau dat een hoger niveau is dan B1. Dit percentage is gelijk aan eind 2019.