Samen verantwoordelijkheid nemen voor jonge inburgeraars in Tilburg

Voor sommige jonge nieuwkomers tussen de 16 en 23 jaar is een mbo-2-diploma niet haalbaar. Maar wat dan? Standaard inburgeringstrajecten zijn voor deze jongeren niet altijd passend. In Tilburg kijken ze wat er wél kan. Een werkgroep onderzoekt hoe inburgeringstrajecten beter kunnen aansluiten op de wensen van jongeren. Daarbij kijken ze verder dan hun eigen verantwoordelijkheden en gaan ze uit van wat deze jongeren écht nodig hebben.

In het eerste jaar na de invoering van de Wet inburgering 2021, bleek dat de trajecten die Tilburg had ingekocht niet altijd passend waren voor jongeren. Vanessa Timmer, beleidsmedewerker inburgering, licht toe: ‘De ingekochte inburgeringstrajecten staan los van onderwijs en zijn niet weekvullend. Terwijl jongeren juist behoefte hebben aan de taal leren in combinatie met loopbaanoriëntatie, praktijkervaring en contact met leeftijdsgenoten. Ook wil je de mogelijkheid om vervolgens door te stromen naar regulier onderwijs zo lang mogelijk openhouden.’ 

Samen een plan voor de jongere maken

De gemeente en Yonder (de nieuwe naam van ROC Tilburg en Onderwijsgroep Tilburg) startten een werkgroep om oplossingen te zoeken voor kwalificatieplichtige en inburgeringsplichtige 16- tot 23-jarigen die een mbo-2-diploma niet kunnen halen. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers van onderwijsinstelling Yonder vanuit de afdelingen Entree, Inburgering en de internationale schakelklas (isk) en vanuit de gemeente zowel beleid als klantregie. Naast Vanessa zit ook Marriët Spruit in de werkgroep. Zij is projectleider Entree en inburgering bij Yonder. Ze vertelt: ‘We komen regelmatig bij elkaar en bespreken per jongere welke route het beste past.’ Een van de eerste successen van de werkgroep is het nieuwe combitraject Entree-Inburgering B1, dat in 2024 is gestart. 

Op de agenda

In 2024 nam de werkgroep samen met andere gemeenten deel aan een werkatelier van Divosa. De werkgroep maakte een plan van aanpak om direct in de praktijk te toetsen. Marriët: ‘Het was heel prettig om goed te kijken welke kant we op wilden en wat daarvoor nodig was. We namen de tijd om eerst onderzoek te doen, en dan pas over vervolgstappen na te denken. We weten dat hier een belangrijk vraagstuk ligt, maar wilden dat goed kunnen onderbouwen met data. Dat hielp ons ook om zowel binnen de gemeente als binnen Yonder dit vraagstuk en de urgentie daarvan op de agenda te krijgen.’ In de geactualiseerde beleidsnota InTilburgeren zijn jongeren als bijzondere aandachtsgroep benoemd.

Verder denken dan wettelijke verantwoordelijkheden

Sommige regio’s die deelnamen aan het werkatelier waren al veel verder met mogelijkheden voor 16- en 17-jarigen. Daar kon de gemeente Tilburg veel van leren. Vanessa: ‘We proberen meer vanuit preventie te denken. Wat kun je bijvoorbeeld al met 16- en 17-jarigen doen om te voorkomen dat ze later vastlopen? Iedereen kijkt vaak vanuit z’n eigen wettelijke verantwoordelijkheden. Als iemand inburgeringsplichtig is, is hij van deze afdeling. Is hij nog niet inburgeringsplichtig, dan is hij van die afdeling. Volgens mij moeten we juist samen onderzoeken wat deze jongeren nodig hebben. Dan kijken we aan de achterkant wel hoe we het vanuit de verschillende verantwoordelijkheden moeten financieren.’ 

Marriët vertelt dat ze binnen de Entreeopleiding een groep 16- en 17-jarigen ziet die echt baat zou hebben bij het combitraject Entree-Inburgering B1. ‘Maar omdat de inburgeringsplicht pas vanaf 18 jaar opgelegd wordt, is die route voor hen niet mogelijk. Dat is zo frustrerend. Moeten ze eerst vastlopen in het mbo? Dat is ontzettend zonde.’ Vanessa vult aan: ‘Een jongere van 17 is soms prima gebaat bij hetzelfde traject als een 18-jarige. Juist het combitraject, met dat perspectief op onderwijs en de arbeidsmarkt, is dan passend. Maar om dat voor elkaar te krijgen, moeten we verder denken dan de afzonderlijke wettelijke verantwoordelijkheden per leeftijdscategorie.’ 

Beeld van inburgeren verbeteren

Verder wil de werkgroep het beeld van inburgeren onder jongeren verbeteren. Bijvoorbeeld door presentaties te geven aan docenten van de isk, zodat die jongeren beter kunnen begeleiden en voorbereiden, en door filmpjes met deelnemende jongeren te maken. Vanessa: ‘Jongeren willen echt niet naar inburgering, dat voelt voor hen als straf. Het is daarom belangrijk om ze te laten inzien dat inburgeren op verschillende manieren kan; dat je naar school gaat, taalles krijgt, praktijkervaring opdoet en ook een opleiding kan volgen. Hier moeten we de isk nog beter bij ondersteunen. En we moeten zorgen dat de combinatietrajecten Entree-B1 en Entree-Z zoveel mogelijk beschikbaar zijn. Deze stappen willen we de komende tijd verder uitbouwen.’

Leren van andere gemeenten

Vanessa en Marriët zijn ondanks de wensen die ze nog hebben blij met wat de werkgroep al heeft bereikt. Het werkatelier van Divosa heeft daar volgens hen ook echt aan bijgedragen. Vanessa: ‘Ik vond het heel inspirerend om de verhalen van anderen te horen. De successen, maar ook de zoektocht naar de beste oplossing. En heel fijn dat de ministeries van OCW en SZW er ook bij waren, om toelichting te geven over wat er volgens wet- en regelgeving wel en niet kan. Zo voelt het niet alsof we als gemeente alleen tegen deze zaken aanlopen. Zo kunnen we samen stappen zetten om trajecten voor deze jongeren te verbeteren.’