Samen leren in de uitvoering van inburgering

Ze zijn van uiteenlopende organisaties, hebben verschillende taken en verantwoordelijkheden, maar dezelfde drijfveer: nieuwkomers zo goed mogelijk op weg helpen in Nederland. Ruim honderdvijftig professionals in de inburgering wisselden hun ervaringen uit over leren in de uitvoering. 

Hij is de best geïntegreerde allochtoon sinds Máxima, ofwel BGASM. Theatermaker Saman Amini trapt wervelend af. Hij was 11 jaar toen hij met zijn familie in Nederland - op een azc in Brabant - arriveerde. ‘Ik was verliefd op dit land. Hier wil en moet ik bij horen.’

In zijn ingekorte show neemt hij de bezoekers mee langs de pieken en dalen in zijn integratiereis. De woorden van een oudere bewoner op het azc is hij nooit vergeten. In een nieuw land moet je meedoen, meedragen en meepraten. ‘Wie de taal kan spreken, kan bergen doen bewegen’, weet Amini. In sneltreinvaart laat hij het publiek lachen én slikken. Of hij - zelfs als BGASM - er ooit echt bij gaat horen?, vraagt hij zich af. Hoelang blijft hij nog die ander?

Complexiteit

De korte show geeft meteen de complexiteit van het werk van de mensen in de zaal weer. Wat betekent integratie in Nederland, wat vraagt dit van samenleving, overheid en nieuwkomer? Belangrijke vragen voor deze professionals, die dagelijks bezig zijn met de uitvoering van de Wet Inburgering die in 2022 van kracht werd. Een lerende wet, wat inhoudt dat leren, monitoren en evalueren met de uitvoeringspraktijk voorop staat. 

Daarom hebben deze professionals de afgelopen twee jaar in twaalf Community’s of Practice (CoP’s) door het hele land ervaringen uitgewisseld, knelpunten gedeeld en oplossingen gezocht. Taalscholen, maatschappelijk begeleiders, samenwerkingspartners en gemeenten hebben elkaar - onder begeleiding van Divosa - beter leren kennen. Daarnaast is door het hele land een Roadshow gehouden, bijeenkomsten waarbij bruggen tussen COA en gemeenten zijn geslagen. Vandaag worden al die ervaringen uitgewisseld. ‘We willen ook vandaag van elkaar leren, inspireren om weer door te gaan’, zegt dagvoorzitter Mathilde Lubbers die met een aantal stellingen de tongen losmaakt.

‘Taal is key’

De stelling ‘Taalles heeft voorrang op betaald werk’, zorgt meteen voor een veelheid aan meningen. ‘Taal is key, ik ben twee keer ontslagen omdat mijn Nederlands niet voldoende was’, zegt de ander. Haar buurvrouw is het daar roerend mee eens. ‘Als we de voorrang aan werk geven, dan belanden mensen in flutbaantjes en blijven ze aan de onderkant hangen.’  Een ander pleit voor de juiste combinatie tussen taal en werk. ‘Ik ben een groot voorstander van duale oplossingen. Vergeet niet dat werk ook enorm kan bijdragen om de taal te leren.’

‘Het moet verplicht worden dat een driegesprek tussen een casemanager van het COA, klantmanager van de gemeente en statushouder direct plaatsvindt na het moment van koppeling met de gemeente’, is een volgende stelling die reacties oproept.

Mirjam Gietema, procesbegeleider van CoP Achterhoek, is het daar mee eens. ‘Het maakt meteen alles voor de statushouder duidelijk en voorkomt dat hij of zij van het kastje naar de muur wordt gestuurd.’  Een ander aarzelt bij het woord ‘verplichten’. ‘Maar ik ben zeker voorstander van zo’n gesprek.’  Een medewerker van het COA wijst op de lange wachttijden. ‘Soms duurt het twee jaar of langer voordat iemand een huis krijgt toegewezen. Dat driegesprek moet de statushouder niet verwarren met een plaatsing.’

Tijd voor de terugblik. ‘Hoe is het om te leren in de uitvoering?’, wil de dagvoorzitter van het publiek weten. Ze begint bij Birgit Bakker, coördinator Ketenregie en Lerende Samenwerking bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die zelf ook bij CoP’s en de Roadshow is gaan kijken. ‘Dat was ongelofelijk leerzaam. Het is goed om vanuit de praktijk ervaringen op te halen en die kennis vervolgens weer te gebruiken om de inburgering nog beter te maken.’

Lies van Alphen, procesbegeleider van de CoP Midden Limburg en de Roadshow, heeft een tour door het hele land gemaakt. Ze heeft de Roadshow-bijeenkomsten bedoeld om casemanagers van het COA en klantmanagers van gemeenten bij elkaar te brengen - voorgezeten. ‘Iedereen heeft hart voor de nieuwkomers, ik ben alleen maar gepassioneerde mensen tegengekomen. Ze willen vaak allemaal hetzelfde; ruimte voor maatwerk om nieuwkomers de beste kansen te geven.’

De voorzitter heeft daar een rode draad te pakken, blijkt uit de enthousiaste reacties van procesbegeleiders, communitytrekkers en deelnemers. De onderlinge betrokkenheid bij de inburgering, het herkennen van elkaars ervaringen en het groeiende begrip voor elkaars positie worden genoemd als belangrijke meerwaarde van deze vormen van leren in de uitvoering’.

Mohammed al Temimi van CoP Rijnmond noemt de ‘hands-on mentaliteit’ van zijn community. ‘We hebben mooie resultaten geboekt, we hebben partijen van buiten uitgenodigd. In de praktijk bleken we tegen dezelfde zaken aan te lopen. We hebben een infographic voor het aanvragen van een medische ontheffing in zes talen voor inburgeraars en gemeentes ontwikkeld. We hebben elkaar echt goed leren kennen en weten elkaar buiten de CoP te vinden.’

Renske Waardenburg, communitytrekker van de CoP Achterhoek, beschrijft hoe vijftien verschillende organisaties uit acht gemeenten hebben samengewerkt.  ‘Zeer waardevol was ook de inbreng van de cultuurverbinders, zelf oud-statushouders. Ze brachten een ander perspectief mee.’ Sona Souqi - een van die cultuurverbinders - merkt dat het nieuwe systeem vaak lastig uit te leggen is aan nieuwkomers. ‘Mensen willen weten wat er van hen verwacht wordt in Nederland.’

Sabah Dahmani van de gemeente Utrecht zat in de CoP Gezinsmigranten, ze vond het perspectief van alle partijen in de keten waardevol. ‘Ik heb enorm veel geleerd, ook over de werking van de wet. Het is deze doelgroep die ook extra aandacht verdient.’ Ook Nilini Drenth, communitytrekker in Noordoost Nederland, is positief over de vorm. ‘Uitproberen en daadwerkelijk aan de slag gaan, dat werkt.’ Anton Siedenburg, CoP-trekker Midden-Limburg, is trots op zijn club. ‘We hebben net van de samenwerkende gemeenten gehoord dat we nog een half jaar door kunnen gaan.’

Wennen

Petra Ginjaar, programmamanager Inburgering bij Divosa concludeert dat ‘het begin echt niet altijd even makkelijk is geweest.’ De CoP’s brachten na de komst van de wet mensen bij elkaar. ‘Zij moesten wennen aan nieuwe rollen, nieuwe verhoudingen, nieuwe taken. Maar ik heb onderling begrip zien groeien. We hebben de afgelopen tijd ongelofelijk veel geleerd.’

Begon Saman Amini de bijeenkomst met drie woorden, Petra Ginjaar sluit af met drie: inspiratie, lef en trots. ‘Met inspiratie luisteren naar elkaar, met lef op zoek naar oplossingen en met trots knelpunten agenderen.’