Daling bijstandsvolume zet onverminderd door in 2022

In 2022 daalde het bijstandsbestand met 6,7% ten opzichte van eind 2021. Daarmee zet de daling van het bijstandsvolume, die al voor de coronaperiode was ingezet, in 2022 verder door; in de afgelopen tien jaar was het aantal mensen in de bijstand niet eerder zo laag. Zowel het instroompercentage van 22% als het uitstroompercentage van 26% lagen in 2022 lager dan in voorgaande jaren. Minder dynamiek in in- en uitstroom geeft gemeenten de mogelijkheid om in te zetten op bijstandsgerechtigden die langdurig in de bijstand verblijven. Hun aandeel neemt alleen maar toe. Dat blijkt uit de vandaag gepubliceerde Jaarrapportage 2022 van de Divosa Benchmark Werk & Inkomen, een samenwerking van Divosa, BMC en Stimulansz.

De Divosa Benchmark Werk & Inkomen Jaarrapportage 2022 is gebaseerd op cijfers van 226 deelnemende gemeenten. Zij vertegenwoordigen 85% van het bijstandsbestand en twee derde van alle gemeenten. Daarmee zijn de cijfers representatief voor heel Nederland.

Grote meerderheid gemeenten ziet daling aantal bijstandsgerechtigden

In 2022 daalde het bijstandsbestand met 6,7%. De daling was het sterkst bij gemeenten met meer dan 100 duizend inwoners. Rond de 80% van de deelnemende gemeenten zag een daling van het aantal bijstandsgerechtigden. In een klein aantal gemeenten steeg het bijstandsbestand in 2022. Dit aantal is vergelijkbaar met 2019.

Het bijstandsbestand daalt wanneer het uitstroompercentage hoger is dan het instroompercentage. Dat geldt ook als de in- en uitstroom, zoals in 2022, relatief laag zijn. Het instroompercentage van 22% en het uitstroompercentage van 26% zijn de laagste in de afgelopen tien jaar. Daarmee is er sprake van relatief weinig dynamiek. En daarmee neemt het aandeel van de mensen die al langer in de bijstand zitten, toe.

Werk nog steeds belangrijkste reden voor uitstroom 

In 2022 stroomden de meeste mensen uit vanwege het vinden van werk waarmee ze meer dan de bijstandsnorm gingen verdienen. Daarbij ging het om 40% van de uitstromende bijstandsgerechtigden. Daarnaast stroomde meer dan een kwart uit vanwege verloop, bijvoorbeeld door verhuizing of het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

Het aandeel bijstandsgerechtigden met een hogere leeftijd is de afgelopen jaren steeds verder toegenomen. In 2022 was 4% van de bijstandsgerechtigden ouder dan 65 jaar. 

Lager percentage overtredingen inlichtingenplicht 

8% van de bijstandsgerechtigden stroomde in 2022 uit vanwege handhaving. Dit percentage is gelijk aan 2021 en 2020, maar lager dan in de jaren ervoor. Ook het percentage ‘vorderingen overtredingen inlichtingen’ (afgezet tegen het bijstandsbestand in 2022), lag lager dan voorgaande jaren. Tot 2020 lag de focus meer op de opsporing van fraude en werd er strenger gehandhaafd op overtredingen. Vanaf 2020 is de nadruk meer gelegd op menselijke maat en maatwerk. Ook in de beleidsopties voor de uitvoering, zoals geformuleerd door het ministerie van SZW in het kader van de herziening van de Participatiewet, zien we deze verandering terug.

Meer informatie

Bekijk de Divosa Benchmark Werk & Inkomen Jaarrapportage 2022 voor een overzicht van de jaarcijfers uit de Divosa Benchmark Werk & Inkomen en een uitgebreide toelichting hierop.