Meer jongeren in de bijstand: cijfers CBS sluiten aan bij zorgen gemeenten

De nieuwste kwartaalcijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bevestigen een ontwikkeling die gemeenten al langer signaleren: het aantal jongeren in de bijstand blijft toenemen, ondanks de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Eind september 2025 ontvingen 408 duizend mensen tot de AOW-leeftijd algemene bijstand, 1,2 procent meer dan een jaar eerder. Vooral onder jongeren is de stijging zichtbaar. Het aantal bijstandsontvangers tot 27 jaar nam met 5,5 procent toe tot 41 duizend.

Die groei past in een bredere trend die sinds het derde kwartaal van 2023 gaande is. Hoewel het totale bijstandsvolume lager ligt dan tijdens de piek van 2021, blijven jongeren de uitzondering: zij stromen vaker in dan uit. In het tweede kwartaal van 2025 kwamen 6,1 duizend jongeren de bijstand in, 21 procent meer dan in dezelfde periode in 2019. De uitstroom daalde juist met 14 procent. Jongeren met zowel een Nederlandse als een niet-Europese herkomst dragen aan die stijgende instroom bij.

Complexere ondersteuningsbehoefte

Gemeenten herkennen dit beeld. In de Divosa Benchmark zagen we eerder al dat jongeren die instromen steeds vaker worstelen met een combinatie van meerdere problemen, zoals schulden, schooluitval, mentale gezondheid en een instabiele thuissituaties. Ook jongeren die nog bezig zijn met inburgering doen vaker een beroep op bijstand en ondersteuning. Die complexiteit heeft effect op de verblijfsduur: gemiddeld is die in vijf jaar gestegen van 21 naar 25 maanden.

Die langere begeleidingstrajecten vragen veel van gemeentelijke dienstverlening. Professionals geven aan dat trajecten intensiever worden, vaker meerdere domeinen raken en het meer tijd kost voordat jongeren stappen kunnen zetten richting werk, school of stabiliteit.

Wat vindt Divosa?

De toename van het aantal jongeren in de bijstand is geen losstaand verschijnsel. Gemeenten voelen al jaren de verschuiving van verantwoordelijkheden sinds de Participatiewet: de toegang tot de Wajong is beperkt, de Wsw is gesloten, en dus melden jongeren met diverse beperkingen en ondersteuningsbehoeften zich vaker bij het sociaal domein. Gemeenten vangen die groepen op, maar de ruimte om echt langdurig en op maat te begeleiden is beperkt. Zo blijkt uit onderzoek dat gemeenten scherpe keuzes moeten maken wie hoeveel aandacht krijgt bij de ondersteuning naar werk en maatschappelijke participatie.

Divosa vindt het daarom noodzakelijk dat gemeenten meer handelingsruimte krijgen – juridisch, financieel en organisatorisch – om kwetsbare jongeren effectief naar werk en participatie te begeleiden. Onderzoek laat zien dat investeren in deze groep maatschappelijke winst oplevert: minder uitval, meer perspectief, minder zorgkosten. Juist nu instroom en verblijfsduur stijgen, is het cruciaal om te investeren in methodieken die domeinen verbinden en preventief werken. Dit onderbouwen we door de brede baten van werk in beeld te brengen, zoals met de maatschappelijke kosten- en batenanalyse voor loonkostensubsidie.