Wat het sociaal domein kan leren van een generaal in de bergen van Afghanistan

'Ze doen maar wat!' Het was precies dát wat generaal Stanley McChrystal in verwarring bracht. Hij had in Irak en Afghanistan de beschikking over een topgetraind leger, technologisch tot in de puntjes uitgerust. Maar tegenover hem stonden kleine, autonome terroristische cellen, diep in bergachtige gebieden. Zonder duidelijk plan, zonder vaste structuur, steeds wisselend van vorm. Ze deden maar wat. En toch wonnen ze terrein.

Hij besefte: als wij willen winnen, moeten we veranderen. Niet door nog betere protocollen of nog slimmere structuren, maar door onszelf te transformeren tot een organisatie die kan reageren zoals zij dat doen: snel, wendbaar, en met vertrouwen op de kracht van mensen in het veld.

Eén gemeenschappelijk doel 

Het resultaat was een radicale omslag. Het hiërarchische leger werd omgevormd tot een netwerk van kleine, autonome teams. Zonder strak uitgewerkte blauwdruk, maar wel met een duidelijk gedeeld doel. McChrystal gaf later pas woorden aan wat hij had gedaan. Zijn boek kreeg de titel: 'Team of Teams'.

Herkenbaar? Ja. Ook voor het sociaal domein.

Wij in het sociaal domein hebben óók te maken met een complexe, onvoorspelbare werkelijkheid. Een werkelijkheid waarin mensen die moeten overleven, keuzes maken die ons soms onlogisch lijken. Ook wij werken vaak in goedbedoelde, maar logge organisaties, waar protocollen en domeinindelingen belangrijker lijken dan de realiteit van de mensen om wie het gaat. En ook wij kunnen leren van McChrystals omslag.

De essentie van ‘Team of Teams’

Wat kunnen we vertalen naar onze praktijk? Dit zijn de belangrijkste elementen:

• relatief kleine teams die kunnen doen wat nodig is
• geen grote plannen maar een gemeenschappelijke opgave
• sterke informatiedeling, ook tussen teams
• onderling vertrouwen
• de leidinggevende als tuinman die de groei en bloei van de teams ondersteunt. 

De essentie? Mensen in de uitvoering centraal, met ruimte en mandaat om te handelen. 

En dan: integrale toegang? Of nóg loggere systemen?

De laatste tijd hoor ik vaak over ‘integrale toegang’. Een loket waar mensen met een hulpvraag naartoe gaan, waar een brede uitvraag plaatsvindt, gevolgd door een integraal plan. Maar ik vraag me af: bouwen we daarmee niet juist het oude, logge systeem verder uit? Misschien moeten we minder denken in structuren en meer durven vertrouwen op mensen. Misschien is het tijd om onze systemen losser te laten. En misschien is dat wat het sociaal domein nu echt nodig heeft: lenige teams met een helder doel, en de vrijheid om te doen wat nodig is.