Inburgeringsplichtige jongeren niet meer tussen wal en schip in Groningen door Z-route plusklas

De gemeente Groningen is een aparte klas gestart voor jongeren in de Z-route die extra coaching nodig hebben. Het idee werd geboren in de Community of Practice Inburgering - Noordoost-Nederland. ‘De ruimte die de Wet inburgering ons geeft moeten we pakken om ook deze groep goed op weg te helpen’ zeggen NT2-docent Jolanda Venema en coach Rik Scheper.

‘Het is nog even wennen voor de jongeren in de nieuwe Z-route plusklas’, vertelt Jolanda Venema, NT2-docent en coördinator Z-route vanuit taalschool Stavoor. 'Ze moeten natuurlijk weer nieuwe klasgenoten en docenten leren kennen, en een heel andere manier van werken. Maar dit past veel beter dan de ‘gewone’ Z-route. Ze vielen daar echt tussen wal en schip.'

De gemeente Groningen is begin juni gestart met de Z-route plusklas voor jongeren die niet op hun
plek zaten in de gewone Z-route. Zeven jongeren worden in deze klas begeleid door een Syrische
docent en een NT2-docent met ervaring in het voortgezet onderwijs. De groep krijgt vier dagdelen les
waarvan coaching een belangrijk onderdeel is. De nadruk ligt niet op regels, maar op afspraken en op
wat de jongeren graag willen leren, zegt Jolanda. 'We leggen de verantwoording bij henzelf. Dan ben
ik niet de boze docent maar maken we samen een plan.'

De docent uit Syrië is zelf in 2016 als vluchteling naar Nederland gekomen. Jolanda: ‘Hij heeft het
hele inburgeringstraject doorlopen en onlangs een hbo-studie afgerond. Hij is wat dat betreft een
rolmodel voor deze jongeren en kan laten zien dat je hard moet werken om iets te bereiken. Wie ben
je, wat wil je en wat moet je daarvoor doen? Als motivator kan hij ze hierin begeleiden.’

Overleven

Groningen startte in september 2022 met de gewone Z-route. Al snel werd duidelijk dat een deel van
de jongeren die was doorgestroomd vanuit de internationale schakelklas (ISK) daar niet op hun plek
zat, zegt Rik Scheper. Hij werkt vanuit het sociaal ontwikkelbedrijf Iederz in de gemeente Groningen
als coach Z-route. 'Dit zijn jongeren die een lange weg hebben afgelegd om in Nederland te komen en daarbij vaak trauma’s hebben opgelopen. Ze hebben moeten overleven en weten zich daardoor
op een bepaalde manier goed te redden. Ze zijn al wat langer in Nederland en daardoor al meer
wegwijs dan andere inburgeraars.'

Dit staat vaak in contrast met de rest van de groep in de Z-route. 'Die moeten echt nog leren fietsen, of krijgen uitleg over wat een zorgverzekering is. De jongeren hadden al snel het gevoel niet veel nieuws te leren.'  Dat betekent niet dat de jongeren een andere leerroute zouden moeten volgen, vervolgt Rik.  'In de eigen taal zijn ze vaak analfabeet, en het taalniveau in het Nederlands is ook niet goed genoeg.'

Jolanda: 'De hele Z-route is nieuw voor de gemeente en voor ons. Wat je in de praktijk ziet is dat mensen van 18 jaar tot in de zestig, uit verschillende landen en met verschillende opleidingen bij elkaar zitten in één groep. Het enige wat ze gemeen hebben is dat ze op basis van de brede intake en de leerbaarheidstoets in de Z-route zijn geplaatst. Om iedereen dan goed te kunnen bedienen is best lastig.'

Verschillende leefwerelden

'We hebben het tijdens overleggen bij de gemeente aangekaart' gaat Jolanda verder. ‘Want het gaat niet alleen om de jongeren, ook de mensen die wel heel goed op hun plek zitten in de gewone Z-
route krijgen zo gewoon niet de aandacht die ze nodig hebben.’

In de les wilde het nog wel eens botsen tussen de jongeren en de andere deelnemers, weet Rik: ‘Veel
van deze jongeren zijn tijdens hun puberteit gevlucht naar Nederland. Ze moesten vroeg volwassen
worden. Daardoor komt het puberale er later wat meer uit. De docenten - en die zijn al zo moeilijk
te vinden - waren vooral bezig met orde houden en politieagent spelen’, zegt Jolanda.

Gemeente Groningen wil dat de Z-route voor iedereen toegankelijk is, ook voor deze jongeren.
Jolanda: 'De Z-route was passend op basis van de leerbaarheidstoets en de brede intake, stelde de
gemeente. Alleen kwamen we erachter dat het programma niet past bij de leefwereld van deze
jongeren. Zelf lesgeven heeft me heel erg geholpen in het overbrengen van hoe hard het nodig was
dat er iets moest gebeuren. De gemeente zag dit ook in.’

Niet te lang nadenken

Door de Community of Practice (CoP) Inburgering - Noordoost-Nederland, waar zowel Rik als Jolanda
aan deelnemen, kwam de oplossing in een stroomversnelling. Rik: 'In de CoP-bijeenkomsten hebben
we gezegd: we moeten deze jongeren wat anders gaan aanbieden.' Ook bleek dat meer gemeenten
tegen dit probleem aanliepen. 'Het is best wel een issue. Hoe kunnen we daarmee omgaan? Dat
vraagstuk hebben we in de CoP echt opgepakt.'

Jolanda maakte een eerste opzet voor de Z-route plusklas en een paar weken later ging de klas van
start. 'Je moet natuurlijk over dingen nadenken, maar je kan ook te lang gaan denken' zegt ze
lachend. ‘Wat niet werkte was duidelijk, maar wat dan wel? Een andere lesmethode, meer aandacht
voor digitale vaardigheden en meer zelfstandigheid. Dat wat ik nu heb bedacht is een eerste opzet,
daar kunnen we in de praktijk nog aan sleutelen. De Wet inburgering 2021 is gewoon een nieuwe
wet die nog helemaal in beweging is. Ik ben heel blij dat we deze ruimte hebben gekregen en dat de
gemeente dit aan ons toevertrouwt.'

Rik: 'De Z-route wordt nu in de praktijk gedraaid. Nu merk je dat er dingen zijn die anders moeten
worden vormgegeven. De wet kun je niet zomaar aanpassen, maar het is een lerend stelsel. Het is belangrijk dat we de ruimte pakken die de wet ons biedt. Na overleg met leidinggevenden hebben
we dit kunnen doen. Gelukkig maar, want het alternatief voor de gewone Z-route staat er nu.'

Succes door samenwerken

Naast de ruimte om iets nieuws op te zetten noemen zowel Rik als Jolanda het belang van een goede
samenwerking tussen de taalschool, de gemeente en het sociaal ontwikkelbedrijf. 'In mijn eentje had ik dit niet voor elkaar kunnen krijgen’, aldus Jolanda. ‘Je moet samenwerken, dat heb ik echt geleerd
de afgelopen tijd. We hebben binnenkort een overleg met de regievoerders van alle deelnemers aan
de Z-route plusklas. Wat doen we? Wat wordt er van mij verwacht? Het wordt alleen maar een
succes als we het met elkaar doen.'

Jolanda hoopt dat de Z-route plusklas navolging krijgt in andere gemeenten. 'Want als het eenmaal
loopt dan is het volgens mij een fantastische oplossing. En het is ook niet zo dat elke jongere naar de
Z-route plusklas gaat, sommige jonge mensen zitten wel heel goed op hun plek in de reguliere
routes.'

Wie weet is er nog wel meer mogelijk, denkt Rik. 'Iets wat ik veel zie, en dat hoor ik ook van anderen,
zijn inburgeraars die geen kinderopvang kunnen regelen. Wie weet kunnen we ook voor die groep
iets verzinnen. De wet is zich nu eigenlijk langzaam aan het uitkristalliseren. Waar liggen behoeften
en wat kunnen we daarmee? Neem de ruimte daarin, zou ik willen zeggen tegen andere gemeenten.
Zet die stap om te blijven ontwikkelen. Daar is de CoP een mooi middel voor.'