Duurzaam de arbeidsmarkt op met werkleerlijnen

op de foto: Yvonne Berfelo, vestigingsmanager van DAATLAB

De arbeidsmarkt vertoont volop tekenen van oververhitting. Het aantal onvervulde vacatures is hoog, het aanbod van gekwalificeerde medewerkers is krap. Maar mensen die langdurig in de bijstand zitten, zijn vaak niet gekwalificeerd om hiervan te kunnen profiteren.

Uit de Divosa Benchmark Werk & Inkomen blijkt dan ook dat gemeenten steeds meer investeren in voorzieningen die mensen helpen om alsnog hun plaats te vinden op de arbeidsmarkt. Volgens de benchmark investeren de gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde hier bovengemiddeld in. Dat die aanpak loont, toont bijvoorbeeld een werkleerlijn die bijstandsgerechtigden in korte tijd naar een gegarandeerde baan als data-analist leidt.

Nadruk op duurzaam

Werkleerbedrijf Lucrato voert het werkgedeelte van de Participatiewet uit voor de gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde. De inzet van Lucrato: mensen die inkomensondersteuning van de gemeente ontvangen, duurzaam terugleiden naar de arbeidsmarkt. Het gaat daarbij om mensen die al wat langer (tot twee jaar) inkomensondersteuning ontvangen en binnen één tot twee jaar bemiddelbaar kunnen zijn.

De nadruk ligt op duurzaam. De gedachte is dat werkleerlijnen werkzoekenden voorzien van de broodnodige bagage om te kunnen slagen op de arbeidsmarkt. Louis Verlaan, bij Lucrato medeverantwoordelijk voor de werkleerlijnen: ‘Werkgevers in verschillende sectoren staan te springen om mensen. En die willen we ook graag aan ze voorstellen, maar niet zonder meer. We zullen samen moeten kijken wat er nodig is om het passend te maken.’

‘Alle partijen voelen urgentie’

De werkleerlijnen zijn een combinatie van werken en een eerste aanzet tot een leven lang leren, waarmee je mensen duurzaam kansrijk maakt op de arbeidsmarkt, aldus Verlaan. ‘Wij hebben van de gemeenten de opdracht gekregen om jaarlijks 800 tot 1000 mensen binnen 12 maanden bemiddelbaar voor de arbeidsmarkt te maken. Dat betekent dus niet dat we ze direct binnen 3 of 6 maanden ergens geplaatst moeten hebben.’ Binnen die 12 maanden is er tijd, budget en ruimte om cliënten met goede, inhoudelijke activiteiten op een duurzame manier, samen met onderwijs en werkgevers, voor te bereiden op werk, legt Verlaan uit.

‘Die ruimte is er dus en die moet je dan ook benutten’, gaat hij verder. ‘Dat krijgen we alleen in co-creatie van de grond. Om daar concreet invulling aan te geven, zoeken we de samenwerking met gemeenten, brancheorganisaties, mbo’s, werkgevers en andere regionale partners. Ik merk dat er momenteel verrassend veel ruimte is om hier samen iets van te maken. Alle partijen voelen de urgentie om te werken aan hun maatschappelijk opgave en om hierin samen te werken met anderen. Dat schept echt kansen. Ik ken de traditionele sociale werkvoorziening ook nog. Het verschil tussen toen en nu is enorm! We zijn langzaam maar zeker echte werkleerbedrijven aan het worden.’

Niet helemaal volgens de letter van de (Participatie)wet

In samenwerking met het in data-toepassingen gespecialiseerde bedrijf DAAT is een werkleerlijn opgezet waarin twaalf mensen in zeven maanden tijd worden klaargestoomd voor een gegarandeerde baan als administratief data-analist. DAAT heeft hiervoor een speciale afdeling ingericht, DAATLAB, en zelf de opleidingsmodules ontwikkeld.

DAATLAB is begonnen in Deventer en heeft nu vestigingen in verschillende gemeenten in het oosten van het land, waaronder Apeldoorn. De organisatie heeft een voorselectieproces ontwikkeld dat voor de deelnemers, Lucrato, DAATLAB én de toekomstige werkgever de nodige garanties biedt op slagen. Geselecteerde deelnemers hebben uiteraard nog een aantal maanden inkomensondersteuning nodig om het traject te doorlopen. Niet helemaal conform de letter van de (Participatie)wet, maar wél een investering die loont: aan het eind zijn ze formeel gekwalificeerd en maken ze de overstap naar een gegarandeerde vaste baan, in een sector waar ook echt een toekomst voor ze ligt.

‘Sprankelende persoonlijkheden’

De Apeldoornse DAATLAB-groep van twaalf is inmiddels vijf maanden onderweg en er is nog geen enkele uitvaller genoteerd. Yvonne Berfelo is vestigingsmanager van DAATLAB in Apeldoorn en begeleider van de twaalf deelnemers. ‘Het is een ontzettend leuk en interessant proces’, schetst ze. De mensen die voor deze werkleerlijn door de voorselectie komen, zijn vaak behoorlijk onzeker. Bij de statushouders telt nog mee dat ze onzeker zijn over de taal en niet goed durven te spreken. Berfelo: ‘Maar de meesten bloeien binnen de kortste keren op tot sprankelende persoonlijkheden vol zelfvertrouwen!’

De werkgevers waar de deelnemers uiteindelijk gaan werken, komen grotendeels uit het netwerk van ‘moederbedrijf’ DAAT. Ook de projecten waarmee de deelnemers tijdens het leer-werktraject oefenen, komen daar vandaan. Berfelo: ‘De kwaliteit van het traject is gewoon goed en er is volop vraag naar mensen die met data overweg kunnen. Ook bij DAAT zelf. Trouwens: we hebben zelf al een aantal oud-deelnemers in dienst genomen.’

‘Ik kán dit gewoon!’

Eén van de Apeldoornse deelnemers is de 27-jarige Gideon Simons. Hij kon zijn weg op de arbeidsmarkt maar moeilijk vinden. Een voortijdig afgebroken opleiding, gevolgd door wat los-vaste baantjes waar hij zijn draai maar niet in vond, eindigde in de bijstand. Totdat hij via zijn Lucrato-consulent kennismaakte met DAATLAB. Nu heeft hij er alle vertrouwen in dat hij over een paar maanden als data-analist bij een werkgever een waardevolle bijdrage kan leveren. ‘Het leek me meteen interessant, maar ik was er best wel onzeker over. Nu ben ik heel blij dat ik mee kan doen.’

Na bijna vijf maanden stelt Simons vast dat het programma behoorlijk pittig is. ‘Maar het gekke is: dat stoot niet af, je wordt er juist leergierig van. En dat zie ik ook bij mijn collega’s!’ Belangrijk voor hem is dat het traject niet aanvoelt als schools, maar als een werkplek. ‘Je werkt aan opdrachten en er wordt een beroep gedaan op je verantwoordelijkheid als medewerker, dus je meldt je niet ziek als je een dagje niet zo’n zin hebt. Zo krijg ik werkritme – wat ik echt niet had – en het blijkt dat ik kan samenwerken en een echte bijdrage kan leveren in projecten. Daardoor krijg ik meer en meer het gevoel: het gaat goed, ik kán dit gewoon!’

Niet beginnen zonder baangarantie

Verlaan neemt waar dat de doelgroepen van het werkleerbedrijf in de loop van de tijd verscheidener zijn geworden, met bijvoorbeeld statushouders, mensen met een psychische kwetsbaarheid of lichte verstandelijke beperkingen of mensen die gewoon sociaal niet zo gemakkelijk de weg vinden. Gemene deler onder de doelgroepen is dat ze allemaal langdurig aan de kant staan en al de nodige teleurstellingen achter de kiezen hebben. Verlaan: ‘We moeten ons er heel erg van bewust zijn dat die mensen niet uit vrije keuze bij ons aankloppen, maar omdat hun inkomen ervan afhankelijk is en – vooral ook – omdat ze door ons ondersteund kunnen worden op de weg naar een betaalde baan.’

Het instappen in een werkleerlijn is voor veel mensen dan ook een behoorlijke sprong in het diepe. ‘Daarom moeten we wel stáán voor kwaliteit en moet er aan de achterkant altijd sprake zijn van een baangarantie’, vindt hij. Lucrato werkt daarom expliciet met branches waar ze nu en, naar verwachting, in de toekomst urgent verlegen zitten om nieuwe medewerkers, en waar die baangarantie dus ook waargemaakt wordt. Verlaan: ‘Begin er niet aan als je geen commitment hebt van de werkgever in kansrijke branches.’