WRR: geef inwoners meer grip op hun leven

Grote groepen inwoners ervaren onvoldoende grip op hun leven, of het nou gaat om inkomen, inspraak of de gevolgen van klimaatverandering. Dat moet veranderen: we moeten toe naar het zogeheten gripdenken, waarin de positie van de burger het vertrekpunt is. De inwoner, de overheid en de markt zijn daarbij samen aan zet. Dat staat in het rapport Grip. Het maatschappelijk belang van persoonlijke controle van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

De inhoud van het rapport heeft raakvlakken met diverse onderdelen van het sociaal domein, zoals bestaanszekerheid, rechtsbescherming, gezondheid en wonen. Voor aanzienlijke groepen mensen zijn zulke zaken niet vanzelfsprekend, en - daar draait het rapport om - mensen hebben ook niet het gevoel dat ze daar controle op uit kunnen oefenen. Het rapport doet suggesties hoe dat wel zou kunnen.

Juiste condities scheppen

Volgens de WRR moet de overheid de juiste condities scheppen zodat iedereen wel voldoende grip heeft en invloed kan uitoefenen op zaken die zij belangrijk vinden, zoals voldoende inkomen, een prettige woning maar ook het vermogen om iets te kunnen betekenen voor de omgeving. Werkgevers kunnen daar bijvoorbeeld aan bijdragen door hun mensen meer keuze te geven in het aantal werkuren. Werknemers kunnen op die manier beter omgaan met ingrijpende gebeurtenissen in hun persoonlijk leven, zoals het krijgen van kinderen. 

Burgerparticipatie versterkt kracht van veranderingen

Door de juiste randvoorwaarden te scheppen kunnen inwoners bijvoorbeeld ook makkelijker een beroep doen op rechtsbescherming en verdwalen ze niet in een woud van regelingen. Inwoners kunnen ook meer grip krijgen op de wijk door deel te nemen aan bewonersinitiatieven, in de praktijk gebeurt dat al.

Volgens Divosa versterkt burgerparticipatie de kracht van de veranderingen omdat die daardoor beter aansluiten op de behoeften van de burgers. Hierdoor stijgt de participatie en dalen de zorgkosten en uitkeringslasten. Tegelijk ervaren burgers meer grip, kunnen zij meer meedoen en zijn zij minder vaak ziek.

Divosa onderschrijft verder dat bestaanszekerheid om meer draait dan financiën alleen. Het gaat ook over zaken als werk, toegang tot onderwijs, zorg en betaalbaar wonen, zoals ook de Commissie sociaal minimum stelt.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Dat veel mensen weinig grip ervaren komt volgens de WRR onder meer doordat de politiek de afgelopen jaren vaak uitging van zelfredzaamheid. Tegelijk is het ook vaak zo dat iedereen ervan uitgaat dat de overheid alle problemen wel zal oplossen. Onzekerheden horen er tot op zekere hoogte bij, de vraag is alleen hoe je er als inwoner grip op kunt krijgen. Wellicht moeten we toe naar een ‘gedeelde verantwoordelijkheid’, zo staat in het rapport.

Grip doet ertoe

Grip doet ertoe, stelt de WRR, want het heeft impact op tal van zaken: mensen die minder grip ervaren, kampen vaak met een slechte gezondheid en overlijden ook vaak eerder. Ook kunnen ze vervreemd raken van de samenleving, wat zelfs kan leiden tot excessen als complotdenken. Mensen uit de lagere economische klassen ervaren vaak minder grip omdat zij minder mogelijkheden hebben om bij te sturen.