Vangnetregeling voor gemeenten met tekort energietoeslag 2023

Voor gemeenten die een tekort hebben om de energietoeslag 2023 uit te keren, is een vangnetregeling ingericht. De toelichting hierop heeft SZW bekendgemaakt. Divosa vindt het positief dat de vangnetconstructie er is, evenals het nieuwe verdeelsysteem waarmee het budget voor 2023 is bepaald. Mede hierdoor hebben de meeste gemeenten hun beleid ten opzichte van 2022 niet drastisch hoeven wijzigen om het financieel haalbaar te houden. Zo kunnen inwoners uitgaan van voorspelbare dienstverlening.

De verdeelsystematiek voor het uitkeren van de energietoeslag 2023 is aangepast ten opzichte van het voorgaande jaar. Uit onder meer onderzoek van Divosa bleek namelijk dat de tekorten en overschotten van gemeenten erg uiteenliepen. Door de nieuwe verdeelsystematiek – op basis van CBS-cijfers – liggen de verdeelde middelen veel beter in lijn met de daadwerkelijke kosten. Desondanks kan een gemeente nog steeds een tekort oplopen vanwege een hoger bereik. Daarom is een vangnetconstructie voor de energietoeslag 2023 ingericht. Divosa is blij dat het toetsingssysteem om het recht op vangnet vast te stellen zo eenvoudig mogelijk is gemaakt.

Toegang tot vangnet

Eerder werd al duidelijk dat gemeenten toegang krijgen tot het vangnet als hun bereik 2% hoger is of als het budget overschreden wordt met meer dan 150.000 euro. De drempel die als eerst overschreden wordt, zal toegang verschaffen. Vervolgens zal het volledige tekort worden vergoed. Het bereik betreft de groep inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. De kosten voor het toekennen en uitkeren van de energietoeslag aan inwoners met een inkomen boven deze 120% kwam al op rekening van gemeenten zelf, dus zal ook buiten beschouwing gelaten worden in de vangnetconstructie. Bij de vergoeding van het tekort van uitkeringskosten wordt een opslag van 5% uitvoeringskosten berekend. 

Onderzoek naar gemeenten met tekort

Het vangnet bedraagt in totaal 32,5 miljoen euro. De VNG zal in mei en juni 2024 een uitvraag doen onder alle gemeenten om signalen te verzamelen van gemeenten die kampen met een tekort. Deze signalen worden doorgegeven aan een extern onderzoeksbureau. Dit onderzoeksbureau voert in het derde kwartaal per signaal een plausibiliteitstoets uit bij de individuele gemeenten. De plausibiliteitstoets gaat om de vraag of de bereikte huishoudens binnen de beoogde doelgroep vallen tot 120% van het sociaal minimum:

• De beleidsregels van de gemeenten worden getoetst.
• Indien van toepassing wordt er getoetst of de splitsing tussen de doelgroep boven en onder 120% sociaal minimum goed is gemaakt.  
• Bij overschrijding van het gereserveerde bedrag van 32,5 miljoen wordt er een uitgebreidere plausibiliteitstoets uitgevoerd, met meer aandacht voor de werkelijke uitvoeringspraktijk.

Het bureau adviseert vervolgens het ministerie van SZW over de hoogte van de tegemoetkoming op basis van het onderzoek. De tegemoetkoming wordt via een decentralisatie-uitkering via de decembercirculaire 2024 aan gemeenten uitgekeerd. Bij onderuitputting zal het resterende budget over alle gemeenten verdeeld worden op basis van de verdeelsystematiek.