Nijmegen investeert in relatie met bewindvoerders: ‘Meer grip op kosten én kwaliteit’

De gemeente Nijmegen koos in 2021 voor een convenant met bewindvoerders om meer rust en de juiste hulp te kunnen bieden aan inwoners die kampen met hoge schulden. Een prettige bijkomstigheid is dat er minder kosten zijn voor bewindvoering in de bijzondere bijstand, zegt projectleider Maria Buur uit Nijmegen.

‘We wilden meer grip krijgen op de kwaliteit, maar ook op de kosten’, zegt Buur over het convenant dat sinds eind 2021 van kracht is. ‘We hebben werkafspraken met elkaar gemaakt om daar samen op te kunnen sturen.’

Nijmegen is aangesloten bij de Divosa Benchmark Armoede & Schulden en heeft net als andere gemeenten te maken met een stijging van de kosten voor bewindvoering uit de bijzondere bijstand sinds een wetswijziging in 2014. Ook mensen met problematische schulden komen sindsdien in aanmerking voor bewind.

Eind 2018 staan er zo’n 3500 huishoudens onder bewind in de gemeente Nijmegen, waarvan er ongeveer 2000 bijzondere bijstand gebruiken voor de kosten van het bewind. Dat cijfer wilde de gemeente naar beneden krijgen. Maar eerst was het nog zoeken naar de juiste vorm.

Argwaan en vertrouwen

Andere gemeenten kozen ervoor de bewindvoering in eigen beheer uit te voeren, zegt Buur. ‘Er bestaan natuurlijk allerlei beelden over bewindvoerders. Dat het cowboys zijn, geldkloppers. Die argwaan speelt denk ik een rol om daarvoor te kiezen.’ Maar vanuit juridisch oogpunt is het niet eenvoudig om de switch naar eigen beheer te maken, zegt de projectleider. ‘Bewindvoerders kunnen bezwaar maken waarna lange processen kunnen volgen.’

Nijmegen koos voor een convenant met werkafspraken, opgesteld in overleg met twaalf bewindskantoren. ‘Wij hebben ervoor gekozen om uit te gaan van vertrouwen. En als het toch een keertje fout gaat, dan gaan we eerst met elkaar in gesprek om tot een oplossing te komen.’

Schuldhulp snel in zicht

Een van de werkafspraken is bedoeld om schuldhulpaanvragen te versnellen, en daarmee ook meer rust te creëren bij de inwoner. ‘De ervaring leerde dat die aanvraag vaak laat kwam, soms pas na drie jaar. En dat kan heel legitiem zijn. Soms denk je dat je alles boven tafel hebt en komt er ineens nog een schuldeiser om de hoek kijken. Bewindvoerders hebben het bovendien hartstikke druk.’

Bewindvoerders in het convenant moeten nu binnen één jaar laten weten of een cliënt toe is aan een aanvraag voor schuldhulpverlening. ‘Als we eerder in gesprek zijn met de bewindvoerder, dan kunnen we waar nodig helpen om dat te versnellen. Zo weten wij ook eerder waar wij aan toe zijn.’

Inmiddels ziet Maria ook dat het aantal aanmeldingen vanuit het bewind voor budgetcursussen toeneemt, een instrument dat inwoners kan helpen op eigen benen te blijven staan bij uitstroom uit het bewind. ‘Dit kan een heel mooi eerste resultaat zijn. Het is in principe aan mensen zelf om zich daarvoor aan te melden. Maar een rechter of een bewindvoerder kan daarin wel helpen.’

Harde cijfers

Om andere resultaten in cijfers terug te zien, daarvoor is het nu nog te vroeg. Maria: ‘Eind 2021 zijn we begonnen. Om de effecten te meten zijn er een aantal indicatoren. We kijken naar de aanmeldingen voor schuldhulpverlening. Dat zijn harde cijfers die we nu aan het verzamelen zijn. We hopen natuurlijk ook op een versnelling van de aanvragen schuldhulpverlening en een betere uitstroom.’

De hoop en verwachting is dat het convenant uiteindelijk de kosten drukt. Tegelijkertijd vraagt het een investering aan de voorkant. ‘We hebben een convenantbeheerder voor ongeveer een halve fte. Dat zijn de voornaamste kosten. Daarnaast is er nog de vrijgemaakte beleidscapaciteit voor de evaluatie en mijn kosten als projectleider. Het is moeilijk om dat precies te vangen in een aantal fte. Maar het convenant is gericht op de langere termijn. Daar hopen en denken we deze investering terug te verdienen.’

In actie

Naast de cijfermatige resultaten hoopt de gemeente de investering ook terug te zien in kwaliteitsverbetering van bewindvoerders. ‘Om een voorbeeld te noemen: op onze website staan alle bewindvoerders in het convenant. Daarmee spreken we ons vertrouwen uit. Maar als we vinden dat de kwaliteit ondermaats is dan kunnen we ze tijdelijk van de lijst afhalen. Die situatie wil niemand.’

Aansluiten bij het convenant vraagt iets van bewindvoerders, maar biedt ook voordelen. ‘Aanvragen voor bijzondere bijstand worden wat makkelijker gehonoreerd. Sinds de invoering van het convenant heeft de gemeente voor het adviesrecht gekozen. Als er een verzoek komt via de rechtbank van een bewindvoerder die bij het convenant hoort, dan doen we een minimale toets. Dat doen we op basis van vertrouwen.’

De relatie tussen convenant-bewindvoerders en de gemeente is inmiddels goed, maar kan nog beter, denkt Maria. ‘We moeten nog meer feeling met elkaar krijgen en dat vraagt tijd. Hetzelfde geldt voor de relatie rechtbank, bewindvoerder, gemeente. En alle organisaties die om de inwoner heen zitten. Bewindvoerder ben je niet in je eentje.’