'Mooie start nu nog bestaanszekerheid voor iedereen'

‘Het is tegenstrijdig dat bestaanszekerheden onder druk staan en armoede toeneemt in een periode van economische groei en lage werkloosheid.’ Zo startte de koning treffend de troonrede. Het zijn inderdaad ongekende tijden, met ongekende maatregelen. 

Het kabinet heeft zo’n 18 miljard euro uitgetrokken om vooral mensen met een laag- en middeninkomen te compenseren voor het enorme koopkrachtverlies. Dit gigantische bedrag aan koopkrachtreparaties, waarvoor overigens alle waardering, is echter niet meer dan een set crisismaatregelen voor de korte termijn om de ergste nood te lenigen. Denk aan het plafond voor energieprijzen, de energietoeslag en minder accijns op brandstof. 

De verhoging van het minimumloon, en daarmee ook de uitkeringen, is een meer structurele maatregel waar we als Divosa al lange tijd voor pleiten. Het is goed nieuws voor mensen die niet rondkomen, wakker liggen van hun energierekening of schulden hebben. 

Perspectief

Zelfs met deze maatregelen zal niet iedereen voldoende worden gecompenseerd. De koopkrachtreparaties vallen meer dan volledig weg tegen de hoge inflatie, en veel mensen kwamen voor de inflatiegolf al niet rond. Critici die menen dat de koopkrachtreparaties juist verdere inflatie in de hand werken, hebben kennelijk geen contact met mensen met lage inkomens. Die zijn vaak totaal verlamd door schulden, het verlies aan koopkracht en - wellicht nog belangrijker - perspectief. 

Punt is dat het fundament onder bestaanszekerheid in onze samenleving is afgebrokkeld. We moeten zien te voorkomen dat we als samenleving van crisis naar crisis hollen. We moeten stoppen met ons systeem op onderdelen te repareren, maar fundamenteel op orde brengen. 

Bestaanszekerheidsagenda

Divosa pleit dan ook voor een ‘bestaanszekerheidsagenda’ waarin inkomen, wonen, kansengelijkheid en gezond leven verankerd zijn. Samen met het Rijk en andere partners willen we ons hier hard voor maken. Er is een vorm van zekerheid nodig om je te kunnen ontwikkelen, om een studie of baan te durven starten of een gezin te beginnen. Onzekere banen en tijdelijke huurcontracten dragen niet bij aan dat veilige gevoel. Als mensen zowel financieel, mentaal als fysiek vaste grond onder de voeten hebben, kunnen ze (weer) gaan bloeien. 

Voor bestaanszekerheid voor iedereen moeten we als samenleving ongelijk durven investeren. De kansen in onze samenleving zijn namelijk niet voor iedereen gelijk. De overheid is doorgeslagen in het streven naar zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid: onze systemen zijn te veel ingericht op modelburgers. We moeten weer de aansluiting zien te vinden met mensen die vaak het vertrouwen in de overheid verloren hebben.

Hoog tijd ook om kritisch te kijken naar onze publieke systemen, die we de laatste tijd hebben zien wegkwijnen. Daardoor waren ze niet meer in staat om te reageren op bijzondere omstandigheden zoals de uitvoering van de energietoeslag. Gemeenten voelen zich verantwoordelijk voor hun inwoners en lossen daarmee feitelijk het probleem van het Rijk op. 

Uitvoering onder druk

Ook de uitvoering bij gemeenten staat onder druk, mede door gebrek aan menskracht. Het Rijk mag gemeenten bovendien niet opzadelen met onuitvoerbare regelingen. Vandaar dat gemeenten blij zijn dat er een aantal angels uit de Participatiewet worden gehaald. Zo vergroot de bijverdienpremie in de bijstand de kansen van veel inwoners om mee te doen in de samenleving.

Toch was het voor veel gemeenten niet eenvoudig om alle inwoners die recht hebben op de energietoeslag te bereiken en de aanvragen tijdig te verwerken. Dit is tekenend voor de knelpunten in de uitvoering. Gemeenten staan echter samen met hun maatschappelijke partners en werkgevers aan de lat om hun inwoners goed te kennen en de krachten te bundelen. Zodanig dat we als landelijke en lokale overheid samen perspectief kunnen bieden aan iedereen. ​​

Dat vraagt in deze ongekende tijden naast ongekende maatregelen ook om ongekende, creatieve oplossingen. Divosa wil zich daar, samen met VNG en andere partners, voor blijven inzetten.