Bestaanszekerheid en vereenvoudiging in het regeerprogramma

Met een Top Bestaanszeker Nederland én een gezamenlijke Verklaring Bestaanszekerheid 2025 aan nieuwe Kamerleden hebben UWV, SVB, VNG, CAK, Divosa en andere bondgenoten tien concrete voorstellen aangereikt voor een nieuw regeerprogramma. Het thema bestaanszekerheid en vereenvoudiging is weer nadrukkelijk op de politieke agenda geplaatst.

Om inwoners werkelijk bestaanszekerheid te bieden, moet het nieuwe kabinet keuzes maken én investeren. Zowel op de korte als de lange termijn zijn stappen nodig. Het doorpakken op de hervorming en vereenvoudiging van het huidige stelsel van inkomensondersteuning, toeslagen en fiscaliteit vraagt om nauwe samenwerking tussen politiek, publieke dienstverleners, gemeenten en maatschappelijke partners.

Wat is er nodig?

Om het vertrouwen van inwoners te herstellen, is echte vereenvoudiging nodig. Dat betekent: minder regelingen, minder uitzonderingen en één heldere set begrippen voor iedereen. Door het stelsel eenvoudiger te maken, kunnen we onze dienstverlening beter organiseren en effectief bijdragen aan het voorkomen van armoede, het vergroten van bestaanszekerheid en het creëren van meer ruimte voor de menselijke maat.

Die vereenvoudiging vraagt om concrete politieke besluiten. Het hervormen van het stelsel van inkomensondersteuning en toeslagen kan alleen in nauwe samenwerking tussen politiek, publieke dienstverleners, gemeenten en maatschappelijke partners. Daarvoor moeten middelen, capaciteit en denkkracht over domeinen heen worden vrijgemaakt.

Breng bovendien een vast ritme aan: werk met een jaarlijkse vereenvoudigingswet en een meerjarige agenda waarin elk jaar een pakket vereenvoudigingsvoorstellen wordt vastgesteld bij de voorjaarsbesluitvorming. Zo bouwen we stap voor stap aan een stelsel dat begrijpelijk is voor inwoners en uitvoerbaar voor professionals.

‘We moeten echt tempo maken op bestaanszekerheid’

Tijdens de Top Bestaanszeker Nederland gingen we ook in gesprek met Eerste en Tweede Kamerleden. Zij willen die handschoen om bestaanszekerheid en vereenvoudigingsvoorstellen door te voeren oppakken. Volgens Anouschka Biekman (D66) kan het kabinet hier niet snel genoeg mee beginnen: ‘Het land heeft al te lang stilgestaan. We moeten echt tempo maken. We moeten de 10 concrete punten integraal overnemen in een nieuw regeerprogramma. Als we de eerste stappen zetten, komt het treintje op gang.’ Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) gaf aan dat zij ook dit geluid wil overbrengen in de Kamer: ‘Wij gaan echt ons best doen en we kunnen alle hulp gebruiken om extra druk te zetten.’

Ook Eerste Kamerlid Janny Bakker-Klein (CDA) is positief: ‘Wetgeving moet eenvoudig en uitvoerbaar zijn. Volgende week behandelen we het Belastingplan, dat opnieuw ingewikkelder is geworden daar moet echt tegenwicht tegenover staan. Veel vereenvoudigingen zouden we morgen al kunnen invoeren, zeker bij de toeslagen.’ Sarath Hamstra (CDA) zei: ‘Ik ben nog maar 3 weken Kamerlid, maar het viel me op hoeveel aandacht we aan incidenten besteden. Daarom is het goed om oog te hebben voor deze lange lijn op bestaanszekerheid. Deze verklaring is partijoverstijgend en dat helpt. Ook na het komende kabinet blijft zij gewoon relevant.’

Wat doen de samenwerkingspartners zelf?  

UWV, SVB, VNG, CAK, Divosa en andere bondgenoten vragen niet alleen inzet van Den Haag: wij werken samen. We moeten aan de slag voor één landelijke set begrippen en minder regelingen om het stelsel begrijpelijker en uitvoerbaarder te maken. Niet meteen straffen bij een fout, ‘eens gegeven blijft gegeven’, en één vast betaalmoment per maand: zulke verbeteringen geven inwoners rust en maken de uitvoering sterker. Zo bouwen we samen aan een robuust stelsel voor de toekomst.

Wat vindt Divosa?

‘Bestaanszekerheid is geen ideaal, maar een voorwaarde om Nederland draaiend te houden. Alle oplossingen liggen klaar, het is nu tijd om door te pakken,’ zegt Divosa-voorzitter Victor Everhardt. Volgens hem begint dat bij een duidelijke en stevige inkomensbasis. Het bepalen wat ‘voldoende’ is, is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar het Rijk moet hierin het voortouw nemen. Door het sociaal minimum wettelijk vast te leggen, periodiek te herijken en structureel te financieren, krijgen inwoners duidelijkheid en kunnen gemeenten hun werk met zekerheid doen.

Gemeenten nemen tegelijkertijd hun eigen verantwoordelijkheid. Zij investeren in nabijheid: het gesprek aan de keukentafel, vertrouwen herstellen en ondersteuning bieden die écht helpt. Maar dat kan alleen als het Rijk de basis legt met middelen en wettelijke ruimte voor medebewindstaken. Vanuit een landelijk kader (de verkenning op armoededienstverlening verschijnt volgende week) met gezamenlijke doelen en minimumnormen kunnen we als één overheid inwoners gelijkwaardig en betrouwbaar ondersteunen. ‘Alleen als de basisbehoeften landelijk gedekt zijn, kunnen wij als lokale overheid de echte stap naar bestaanszekerheid zetten.’