Nieuwe handreiking financieel ontzorgen van statushouders

De handreiking over financieel ontzorgen en financiële zelfredzaamheid van statushouders is geactualiseerd. In de handreiking ligt de focus op de praktische uitvoering door gemeenten en (lokale) uitvoeringsorganisaties. De actualisatie is gedaan naar aanleiding van een Kamerbrief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit april 2023, waarin staat dat gemeenten meer ruimte krijgen voor de inrichting van het financieel ontzorgen in de inburgering. 

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2022 verantwoordelijk voor het financieel ontzorgen en de begeleiding naar financiële zelfredzaamheid van inburgeringsplichtige bijstandsgerechtigde statushouders. Gemeenten zoeken sindsdien samen met (lokale) uitvoeringsorganisaties naar passend en uitvoerbaar beleid voor het verplichte financieel ontzorgen. 

Deze taakstelling, verankerd in de Participatiewet, blijkt complex en het ontzorgen blijkt niet alle statushouders te helpen. Daarom schrijft de minister in haar brief dat ze heeft ‘besloten om het wetsonderdeel te herzien en vooruitlopend daarop tijdelijk een ruimere uitleg te geven aan het wetsartikel over financieel ontzorgen.’ Dit betekent dat gemeenten zelf invulling kunnen geven aan de vorm van financiële ontzorging en zij die kunnen afstemmen op de individuele situatie van de statushouder. Het financieel ontzorgen in de vorm van het betalen van de vaste lasten uit de uitkering blijft wel de standaard en ook het doel van het ontzorgen wordt met de ruimere uitleg niet losgelaten.

Praktische uitvoering

Het nieuwe tijdelijke beleidskader – de extra ruimte – vormt het startpunt van de herziene handreiking. Daaraan zijn inzichten en praktijkvoorbeelden toegevoegd die een beeld geven van de mogelijkheden om financieel ontzorgen en de begeleiding naar financiële zelfredzaamheid vorm te geven. De focus ligt op de praktische uitvoering.

Wat is financieel ontzorgen?

Het doel van financieel ontzorgen en begeleiding naar financiële zelfredzaamheid is tweeledig:

1. voorkomen dat onzekerheid over de financiële positie van statushouders in de beginfase van het inburgeringstraject statushouders afleidt van inburgering;
2. het voorkomen van financiële problemen.

Als gemeente ben je daarom verplicht om statushouders de eerste zes maanden financieel te ondersteunen: de betaling van rekeningen voor de huur, gas, water, elektra en de verplichte zorgverzekering worden - vanuit de bijstandsuitkering van de statushouder - door de gemeente gedaan. Dit stelt statushouders in staat om snel te beginnen met inburgeren en geeft de tijd om het Nederlandse systeem van financiën, inkomen en werk eigen te maken. Begeleiding ondersteunt daarbij.  

De handreiking is gemaakt met medewerking van het ministerie van SZW en de VNG en afgestemd met COA, een aantal gemeenten en lokale uitvoeringsorganisaties.