Team BudgetAlert zet schouders onder schulddienstverlening

De processen rondom de schulddienstverlening zijn bij de gemeente Hengelo strak geregeld. Inwoners die zich aanmelden voor hulp bij financiële problemen kunnen binnen drie werkdagen rekenen op een intakegesprek. Hierdoor worden zij sneller geholpen bij de aanpak van hun problemen en komen crisissen minder vaak voor. Nannette Loos, teammanager BudgetAlert, het Zorgloket en Kickstart, legt uit hoe de gemeente dit heeft georganiseerd.

‘Aanmelden voor schuldhulpverlening kan aan de balie van het Zorgloket of telefonisch, als de klant dat prettiger vindt. De medewerker van het Zorgloket onderzoekt of er nog andere hulpvragen zijn. Vervolgens wordt in overleg met de klant het intakegesprek binnen drie werkdagen ingepland’, vertelt Loos.

‘Alle beschikbare intakemomenten staan al klaar in een planningssysteem. De klant kan zodoende direct toegewezen worden aan de betreffende casemanager die daarvoor staat ingeroosterd. Om verzekerd te zijn van een spreekkamer wordt ook deze meteen aan de intake gekoppeld. De klant ontvangt een uitnodiging met het tijdstip en alle benodigde informatie over het intakegesprek. Bij een lange wachttijd lopen de schulden en daarmee de problemen alleen maar verder op en raken mensen hun motivatie kwijt. Dat willen we met deze versnelde intake voorkomen. Klanten ervaren minder lang stress als hulp sneller ingezet kan worden en krijgen hierdoor ook weer meer toekomstperspectief.’

Integrale aanpak

De gemeente Hengelo werkt voor de schulddienstverlening met een vast team dat bestaat uit zeven casemanagers, vier budgetadviseurs en een administratieve ondersteuner. Binnen dit zogeheten team BudgetAlert heeft ieder een eigen rol en verantwoordelijkheid.

Loos: ‘De casemanager verzorgt het intakegesprek met de klant en stelt een plan van aanpak op. Hij heeft de regie over het traject en is de vaste contactpersoon. Het doel is om samen met de klant een oplossing te zoeken voor de schulden en de financiële situatie weer stabiel te krijgen. De oplossingen zijn afhankelijk van de situatie en kunnen dus verschillen.’

Tijdens de intake komen ook andere kwesties aan de orde, zoals werk, inkomen, huisvesting, persoonlijke leefomstandigheden enzovoort. Het is best mogelijk dat de schulden mede zijn ontstaan door onderliggende problemen zoals ontslag, scheiding of andere sociale aspecten. ‘We hanteren een integrale aanpak voor de schuldhulpverlening. Dat wil zeggen dat we niet alleen kijken naar de problemen, maar waar mogelijk ook de oorzaak aanpakken. Dat kan variëren van psychische of verslavingsproblematiek tot casussen waarbij sprake is van huiselijk geweld. Wanneer blijkt dat er meer hulp nodig is, zoekt de casemanager de samenwerking met de WMO, Jeugd en Gezin, Werk en Inkomen of instanties zoals Wijkracht, Veilig Thuis, Tactus verslavingszorg enzovoort. De lijntjes zijn kort. We doen wat nodig is en zoeken altijd naar de beste oplossingen.’  

Coaching budgetadviseur

Mensen die zich aanmelden voor schuldhulpverlening zijn vaak het overzicht helemaal kwijt. Dat zorgt voor veel stress en onrust. De casemanager werkt binnen het team daarom nauw samen met de budgetadviseur. De budgetadviseur gaat als coach met een klant aan de slag en biedt een steuntje in de rug.

Loos: ‘Als vervolg op het intakegesprek brengt de budgetadviseur de financiële situatie in kaart. Samen met de klant wordt de administratie op orde gebracht en bekijkt de budgetadviseur de inkomsten en de vaste lasten. Hij checkt of alles in orde is en of de toeslagen, de hoogte van uitkeringen en belastinggegevens kloppen. Indien nodig zorgt de budgetadviseur er samen met de klant voor dat het inkomen op peil wordt gebracht, bijvoorbeeld door het doen van belastingaangiftes, het aanvragen van een uitkering, belastingtoeslagen of inkomensverhogende voorzieningen. Denk hierbij aan kwijtscheldingen, sport- en cultuurfonds, bijzondere bijstand enzovoort. De budgetadviseurs zijn dan ook goed op de hoogte van alle voorzieningen die er zijn.’

Team BudgetAlert

Bij de gemeente Hengelo komen jaarlijks rond de 500 tot 600 aanvragen binnen voor schulddienstverlening. Omdat de intakemomenten vooruit worden ingepland, kan BudgetAlert hier snel op inspringen. Wanneer niet alle ingeplande intakemomenten volgens het rooster worden benut, is dat geen probleem. De casemanager heeft dan tijd om andere werkzaamheden op te pakken; de spreekkamers worden vrijgegeven voor andere gebruikers.

‘De werkwijze van BudgetAlert is vrij uniek en succesvol. De versnelde intake hanteren we al sinds 2015. Om hier goed mee te kunnen starten, werden eerst de wachtlijsten opgelost, onder andere door de inhuur van extra medewerkers. De collega’s zijn samen verantwoordelijk en vullen met elkaar de planning in. Daardoor zijn er altijd voldoende intakemomenten en medewerkers beschikbaar. Binnen het team is er veel vrijheid om te doen voor klanten wat nodig is, er zijn weinig restricties. Dit maakt ons werk uitdagend, maar het geeft ook veel voldoening.’

Minder crisissituaties

De ervaring is dus dat de versnelde intake goed werkt. Klanten weten snel waar ze aan toe zijn en aan welke doelen ze moeten werken. Dit geeft rust en zorgt voor ruimte om naast de schuldenproblematiek ook andere problemen aan te pakken. ‘En bij een crisis, zoals een woningontruiming of energieafsluiting, handelen we direct om grotere problemen te voorkomen. We merken wel dat we minder met crisissituaties te maken hebben dan voor 2015. Als klanten lang moeten wachten, haken ze af en komen ze pas als er al een crisis is ontstaan.’

BudgetAlert heeft om de doelen te bereiken een aantal ‘spelregels’ opgesteld. Zo wordt van klanten verwacht dat zij eerlijke en volledige informatie geven en dat zij ermee akkoord gaan dat informatie opgevraagd wordt bij de schuldeisers.

Loos: ‘Klanten mogen geen nieuwe schulden maken en moeten zich houden aan de afspraken die we met elkaar maken. Ook is het belangrijk dat zij hulp accepteren van andere hulpverleners of hulpverlenende organisaties, als dat nodig is. De inzet van klanten is noodzakelijk om hun traject te laten slagen. Soms is het wat trekken en duwen, maar het is altijd de moeite waard.’

Vroegsignalering werkt

Sinds 1 januari 2021 is vroegsignalering door de gewijzigde Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) voor gemeenten een wettelijke taak. Doordat schuldeisers van vaste lasten gegevens over betalingsachterstanden uitwisselen, worden schulden al in het beginstadium opgemerkt.

Loos: ‘De energieleveranciers werken hier ook aan mee. We merken op dat we de laatste maanden door de gestegen energiekosten te maken hebben met een toename van de achterstanden. Met de woningbouwvereniging hebben we een convenant afgesloten. We werken nauw samen en zij zijn bereid om betalingsachterstanden in de wacht te zetten totdat we daar een oplossing voor hebben gevonden. Deze nauwe samenwerking werkt goed. In Hengelo hebben we bij de woningbouwvereniging dan ook vrijwel geen woninguitruimingen meer. Dit betekent wel dat we actief bezig zijn met vroegsignalering, we benaderen mensen persoonlijk en leggen huisbezoeken af.’

Problemen voorkomen

De gemeente heeft het plan om te starten met een loket waar de inwoner laagdrempelig informatie, advies en ondersteuning kan krijgen. De inwoner kan hier terecht met eenvoudige financiële vragen, maar ook wanneer hij financiële onrust ervaart of in de financiële problemen dreigt te komen. Mensen kunnen al hulp krijgen bij het regelen van hun financiën, nog voordat er schulden zijn.

‘Het gaat dan om ondersteuning bij het vinden van  een goede balans tussen de inkomsten en uitgaven en het inzetten van het recht op de juiste voorzieningen. Maar ook het tijdig opschalen wanneer er toch een grotere hulpvraag blijkt te zijn. Door mensen hier zo vroeg mogelijk mee te helpen, kunnen we problemen in de toekomst voorkomen. We hebben de expertise in huis, het is dus gemakkelijk om te schakelen. In 2023 verwachten we daar een start mee te kunnen gaan maken.’