Niet alleen de kosten maar ook de baten verdelen bij het aan het werk helpen van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Daaraan werken UWV, gemeenten, ggz-instellingen en zorgverzekeraars in het experiment Meedoen, meedelen. Doel is om meer mensen met een psychische kwetsbaarheid naar werk te begeleiden, de investeringen eerlijker te verdelen en efficiënter samen te werken. Een interview met onderzoeker Yvonne Noteboom van Amsterdam UMC over de aanpak en de voortgang.
Wat onderzoekt het Amsterdam UMC in het kader van Meedoen, meedelen?
Yvonne Noteboom: ‘Het Amsterdam UMC onderzoekt waar de kosten en baten vallen als de instanties beter gaan samenwerken bij het aan het werk helpen van mensen met een psychische kwetsbaarheid. En ook hoe die baten op een eerlijke manier kunnen terugvloeien in de zorg. Om dat in beeld te krijgen, gaan we in 4 arbeidsmarktregio’s 100 tot 150 mensen met een psychische kwetsbaarheid 3 jaar lang volgen. Doel is om een samenwerking te realiseren waarbij de instantie die uiteindelijk de baten krijgt, ook investeert in het traject. We onderzoeken ook hoe organisaties het beste dit soort afspraken kunnen maken en implementeren.’
Waarom is het belangrijk om de kosten en baten te verdelen?
‘De kosten en baten van die investeringen zijn nu vaak niet eerlijk verdeeld. Stel, iemand vindt een baan, heeft minder zorg nodig en komt deels of helemaal uit de uitkering. De werkbedrijven en ggz-instellingen investeren hier op dit moment vooral in. Terwijl het Rijk en de zorgverzekeraars daar uiteindelijk ook de vruchten van plukken doordat mensen minder zorg- of uitkeringskosten hebben. Het is belangrijk om de schotten tussen de verschillende financieringsstromen en trajecten weg te nemen, om mensen met een psychische kwetsbaarheid de juiste ondersteuning te bieden.’
Waarom is het belangrijk om ‘schotten’ weg te nemen en samenwerkingsafspraken te maken?
‘In het experiment kunnen UWV, gemeenten en ggz-instellingen elkaars re-integratie-instrumenten inzetten. Bijvoorbeeld als ze samen inzien dat het re-integratietraject van ‘de ander’ het beste is voor de persoon. Zonder dat ze hoeven te denken: mag ik dit wel vanuit mijn financieel en wettelijk kader? Door vooraf afspraken te maken hoeven de organisaties ook niet bang te zijn dat ze er financieel alleen voor staan. In sommige regio’s financiert één partij voor, terwijl ze in andere regio’s achteraf verrekenen. Een belangrijk voordeel van deze samenwerking is dat zo de begeleiding naar werk voor mensen met psychische kwetsbaarheid wordt geborgd. Het traject stopt nu vaak zodra een subsidie afloopt. Terwijl bekend is dat nazorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid essentieel is.’
Vier arbeidsmarktregio’s zijn nu betrokken bij Meedoen, meedelen. Hoe zijn de regio’s hiermee aan de slag?
‘Samen met UWV, ggz-instellingen, gemeenten en zorgverzekeraars brengen we in 4 regio’s de rol van alle partijen in kaart bij het begeleiden van mensen met een psychische kwetsbaarheid naar werk. De regio’s de Noordoost Brabant, Friesland, Den Haag en Leiden (Holland Rijnland) kijken waarin ze willen investeren. Het Amsterdam UMC maakt een business case over de verwachte kosten en baten hiervan. Op basis daarvan maken de partijen samenwerkingsafspraken. Daarbij nemen ze dus ‘de schotten’ tussen de interventies en financieringsstromen weg. Vervolgens maken de partijen afspraken over wie wat doet en hoe de geldstromen dan lopen.’
Ik hoop natuurlijk dat door de nieuwe manier van werken meer mensen met een psychische kwetsbaarheid sneller en duurzaam werk vinden', zegt Yvonne Noteboom.
Wat houdt het maken van een business case in?
‘Een business case is een theoretisch model waarmee we vooraf een prognose maken. We berekenen wat de opbrengsten en kosten zijn voor de ontwikkelde aanpak per regio. Dat doen we met een ‘nettoberekening’. Daarbij kijken we niet alleen wat het effect is van de groep van de nieuwe werkwijze. We vergelijken deze groep met hoe het nu gaat. Want het is niet zo dat er nu helemaal niks gebeurt: alle regio’s hebben wel al een dienstverlening voor deze groep. We willen dus weten wat de extra inzet uiteindelijk oplevert.’
‘Daarvoor halen we cijfers op in de regio’s en maken we gebruik van algemene cijfers. Denk aan: het totaal aantal mensen met een uitkering en het percentage mensen daarvan met psychische klachten. Dat is nog niet zo eenvoudig. Ik merk dat in de regio’s de data over ‘ggz’ en ‘werk & inkomen’ gescheiden werelden zijn. We weten bijvoorbeeld niet goed hoeveel mensen nu aan het werk zijn met een bepaalde psychische problematiek. Veel cijfers worden bijgehouden vanuit de uitkeringsgedachte of juist vanuit een behandelgedachte.’
‘Als de businesscases zijn opgesteld, toetsen we samen met de betrokken partijen of die kloppen. De meeste regio’s staan nu op het punt om deze afspraken te maken. Van gezamenlijke ideeën en wensen wordt de stap gemaakt naar concrete uitwerking en afspraken.’
Hoe verloopt het proces van afspraken maken?
‘In alle regio’s organiseren we vanuit Meedoen, meedelen regelmatig samenwerkingssessies met UWV, gemeenten en ggz-instellingen. Daarnaast proberen we de zorgverzekeraars aan te laten sluiten. Er is veel energie en bereidwilligheid om samen te werken. Ik merk dat er behoefte is aan meer samenwerking, daar helpen de sessies ook bij. Iedere regio kent een eigen dynamiek. Noordoost Brabant had al iets ontwikkeld voordat we met Meedoen, meedelen daar kwamen, en daar zijn we op aangehaakt. In Leiden zijn we samen met de partijen van begin af aan begonnen.’
Hoe leren de regio's van elkaar?
‘De regionale projectleiders spreken elkaar iedere maand. Daarbij maken ze altijd een ‘rondje regio’s’: waar staan ze en waar lopen ze tegenaan? Zo ontstaat er een lerend netwerk. Door deze uitwisseling wil de regio Friesland nu bijvoorbeeld de werkgerichte behandelaanpak van Noordoost-Brabant overnemen. Daarbij is er tijdens de ggz-behandeling van meet af aan meer aandacht voor werk. UWV en de ggz-behandelaar werken hierbij direct samen, waar het UWV voorheen meestal in beeld kwam als werk na de behandeling weer aan de orde kwam.’
Wat is jouw persoonlijke drijfveer?
‘Ik vind Meedoen, meedelen een erg leuk project met een goede mix van praktijk en onderzoek. Ook de afwisseling tussen de regio’s houdt me scherp. Het is leuk om tijdens de verschillende sessies de praktijk in te duiken en dat vervolgens te koppelen aan wat er bekend is in de wetenschap. Uiteindelijk hoop ik natuurlijk dat door de nieuwe manier van werken meer mensen met een psychische kwetsbaarheid sneller en duurzaam werk vinden.’