Floralia. Daar waar bloemen bloeien en mensen groeien

tekst: Jolanda van den Braak • beeld: Niels Blekemolen

Uien, rabarber, wortels, dahlia’s én mensen. Bij groeituin Floralia in Gilze Rijen bloeit alles op. Manager sociaal domein Piet Sprangers komt er graag, werkbegeleider Marie-Louise wil er nooit meer weg. De tuin is dan ook niet zomaar een participatie- of re-integratieproject. Met persoonlijke aandacht als belangrijkste voedingsstof worden zelfvertrouwen, welzijn en geluk geoogst. ‘Dat is zó waardevol.’

‘Hoi, ha, goeiemorgen! Ja, ik breng altijd mooi weer mee’, lacht Piet Sprangers terwijl hij de mensen van Floralia begroet. De felle winterzon zet de groeituin in de schijnwerpers. En hoewel de velden er begin maart nog kaal bijliggen, gonst het er aan alle kanten. Precies waarop Sprangers, manager sociaal domein van de samenwerkende gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen, hoopte toen hij in 2015 nadacht over nieuwe mogelijkheden om mensen uit de bijstand perspectief te bieden.

‘Vanmorgen hebben we de bedden omgespit’, vertelt werkbegeleider Marie-Louise van Meerendonk. ‘Daar kunnen we straks wortelen en uien zaaien. En laatst is er even verderop een boom omgewaaid. Die stam zijn we nu aan het verzagen. Met de grote blokken kunnen we creatief aan de slag, in coronatijd hebben we het houtsnijden als bezigheid opgepakt. De takken versnipperen we, voor in de tuin.’

Eigen initiatief

Sprangers: ‘Floralia is in 1959 opgericht als bloemenvereniging. De leden onderhielden een prachtige dahliatuin. Maar na meer dan vijftig jaar tuinieren was er nauwelijks nog aanwas van nieuwe leden en kon de oude garde het onderhoud niet meer opbrengen. Samen met toenmalig wethouder Rolph Dols ben ik toen hardop gaan fantaseren over een nieuwe, sociale bestemming voor deze mooie locatie. Zo is het idee van de groeituin ontstaan, als plek waar mensen tot zichzelf kunnen komen en werknemersvaardigheden kunnen opdoen.’

Over het pad naar de schuur komt een vrouw in een scootmobiel aangereden. Ze heeft een tuinkabouter op schoot. ‘Wat ziet die er weer prachtig uit’, complimenteert Van Meerendonk. De vrouw heeft het beeldje thuis opgepoetst en van een nieuwe lik verf voorzien. ‘Dat heeft ze op eigen initiatief gedaan. Ze komt hier eigenlijk alleen voor een kopje koffie en wat aanspraak. Maar mensen vinden het fijn om van nut te zijn, om iets bij te dragen, dat zien we hier elke dag.’

Opbloeien

Bij Floralia kunnen mensen terecht om te groeien. In hun eigen tempo en op hun eigen manier. ‘De een steekt hier vijf ochtenden in de week de handen uit de mouwen in de tuin, een ander komt een uurtje op de koffie.’ De afstand tot de arbeidsmarkt van de meeste deelnemers is behoorlijk groot, vertelt Van Meerendonk. ‘We kijken dus goed naar de persoon die we voor ons hebben. Wat kan en wil diegene? Welke belemmeringen staan in de weg? Hoe kunnen we het doel samen dichterbij brengen? Mensen komen hier om werkritme op te doen, we leren ze voor zichzelf op te komen, brengen ze bepaalde vaardigheden bij. Maar voor sommigen is het al heel wat dat ze zich überhaupt aansluiten bij de groep, zich mengen in een sociale setting. Met ieder maken we een eigen plan om aan te werken.’

‘Een baan bij een reguliere werkgever is een mooi streven, maar niet voor iedereen haalbaar’, vult Sprangers aan. ‘De mensen die nu van een bijstandsuitkering leven, in deze krappe arbeidsmarkt, hebben ondersteuning op maat nodig, met oog voor hun persoonlijke situatie. Bij Floralia krijgen ze precies dat. En natuurlijk klinkt er ook weleens kritiek. Lang niet alle deelnemers vinden betaald werk en kunnen de bijstand achter zich laten. Maar Floralia kost onze gemeenten iets meer dan 100.000 euro per jaar. Twee salarissen en wat andere kosten. Ik vind dat niet veel als je bedenkt wat de groeituin aan gezondheidszorg- en Wmo-kosten voorkomt en hoe het welbevinden en geluk van deelnemers erop vooruitgaat. Je ziet mensen hier opbloeien. Dat is zó waardevol.’

Rijke oogst

Een man komt aangelopen met een dienblad. ‘Ik heb soep voor jullie. Willen jullie er ook brood bij?’ Van Meerendonk veert op. ‘Ibrahim, wat lekker, dankjewel. Je kunt zo in de horeca gaan werken.’ De voormalig werk- en re-integratiecoach van UWV geniet van de informele setting waarin haar collega en zij de deelnemers van Floralia kunnen helpen om stappen te zetten. En ze houdt van de korte lijntjes met collega’s bij de gemeente en de werkgevers in de regio. ‘Zolang mensen bij Floralia kunnen groeien, zijn ze welkom. Is iemand klaar voor een volgende stap, dan bel ik bijvoorbeeld met Natascha of Ilze van Talent2Work om te kijken of zij een werkgever kennen die voor deze persoon met dit talent en die behoefte een fijne leer- of werkplek heeft. We schakelen snel, het is nooit stroperig. Dat werkt heel fijn.’ 

Met de poten in de klei, midden in de maatschappij, dat is wat haar zo aanspreekt. ‘Je zou het nu niet zeggen, maar er komt hier straks weer een rijke oogst van het land. Een flink deel daarvan gaat naar de Voedselbank, een klein deel verbruiken we zelf. We koken en eten geregeld samen. Dat sociale aspect is heel belangrijk. Sommige deelnemers hebben buiten de groeituin nauwelijks contact met mensen. En een gezonde maaltijd is ook niet iedereen elke dag gegeven. Ook dat is winst.’

Nooit meer weg

Van Meerendonk wil niet meer weg bij Floralia, wat Sprangers als muziek in de oren klinkt. ‘Het is fantastisch wat Marie-Louise en haar collega hier doen. Ze bieden mensen een plek waar ze zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontwikkelen, deel uitmaken van een groter geheel en zinvol bezig kunnen zijn. Ik kan en wil Floralia niet meer wegdenken uit onze gemeenschap. Kinderen van de basisschool komen langs om in de grond en tussen de gewassen te zoeken naar kriebelbeestjes, voor de bewoners van het bejaardenhuis wordt jaarlijks in september een open dag georganiseerd om de bloeiende dahlia’s te bewonderen, gezinnen die het niet breed hebben krijgen fruit en groente en de tuin. Ik gun elke gemeente een groeituin met begeleiders als Marie-Louise.’