De mooie cappuccino van Daan

tekst: Jessica Maas • beeld: Niels Blekemolen

De gemeente Oss en sociaal ontwikkelbedrijf IBN kunnen het goed met elkaar vinden. Het was destijds best een spannende politieke keuze om de kennis en infrastructuur van IBN intact te houden – afbouwen was makkelijker geweest –, maar Ester Biezen en Maarten Gielen hebben er geen moment spijt van gehad. Integendeel. Tijd om er eens op de koffie te gaan.

Met een grote glimlach verzorgt Daan in de koffiecorner zijn bestellingen. Een mooie cappuccino met schuim, een sterke espresso. ‘Ik hou van de afwisseling. De ene keer maak ik koffie, de andere keer help ik bij de lunch of zet ik alles klaar in het vergadercentrum.’ Daan volgt hier in het hoofdkantoor van sociaal ontwikkelbedrijf IBN in Uden de hospitality-leerlijn en gaat elke dag met plezier naar zijn werk.

Ester Biezen, hoofd Werk, Inkomen en Schuldhulpverlening bij de gemeente Oss gaat graag met Daan op de foto. Zijn opgewekte werkhouding werkt aanstekelijk, weet ook IBN-directeur Maarten Gielen. Biezen wil met deze fotoshoot ook graag de samenwerking tussen IBN en de gemeente in het licht zetten. ‘Een jongen als Daan zou anders maar thuis zitten. En dan?’ De waarde van werk is niet te overschatten. Het hebben van collega’s, de structuur die een werkdag biedt, de bijdrage die je als werknemer levert aan een groter geheel. Meedoen, gewaardeerd worden, voldaan thuiskomen. En het voorkomt een hoop maatschappelijke kosten.

Solidariteit en vertrouwen

Sinds de invoering van de Participatiewet is er veel veranderd in de samenwerking tussen het sociaal ontwikkelbedrijf en de gemeente. ‘In 2014 zijn we met elf gemeenten,  gezamenlijk eigenaar van IBN, gesprekken gaan voeren. Wat betekenen de komst van de P-wet en de veranderingen van de Wsw- en Wajong-regeling voor de sociale werkvoorziening?’

Al snel werd duidelijk dat de gemeenten de infrastructuur en kennis van IBN niet kwijt wilden en na veel gesprekken kwamen zij tot een gezamenlijke visie. ‘Afbouwen is makkelijk, maar we kozen voor solidariteit, ongeacht de financiële onzekerheden van de nieuwe Participatiewet. De infrastructuur van IBN is cruciaal om mensen mee te laten doen. We weten dat er altijd mensen zullen blijven voor wie er geen plek is op de reguliere arbeidsmarkt.’

Dat was destijds best een spannende politieke keuze, vervolgt Biezen. ‘Maar we hebben geen moment spijt gehad van deze sociale insteek.’ Integendeel. Vorig jaar hebben de gemeenten – na herindeling zijn het er nu zes – het partnership met IBN geëvalueerd en vernieuwd. ‘De samenwerking is de afgelopen jaren alleen maar geïntensiveerd. Omdat we al zo lang met elkaar aan tafel zitten, is er meer vertrouwen, zowel bestuurlijk als ambtelijk. Dat is belangrijk voor de continuïteit.’ IBN-directeur Gielen: ‘We verstaan elkaar inderdaad beter en groeien meer naar elkaar toe.’ Een voorbeeld van die nauwe samenwerking is het besluit om arbeidstrainingscentrum De Rotonde van de gemeente Oss deze zomer bij IBN onder te brengen (zie kader).

Bemiddeling en zorg

De huidige krapte op de arbeidsmarkt maakt dat de toestroom bij IBN is veranderd. Gielen: ‘Zowel kwalitatief als kwantitatief. De mensen die nu instromen hebben vaak meer begeleiding nodig, bijvoorbeeld vanwege complexe psychische problemen, en dat betekent dat wij daar in onze werkleerlijnen ook meer aandacht voor moeten hebben.’

Ook de gemeente heeft het bijstandsbestand zien veranderen, zegt Biezen. ‘Mensen die voorheen voor een Wsw- of Wajong-uitkering in aanmerking zouden komen, komen nu in de bijstand terecht. We hebben te maken met een behoorlijk grote groep mensen die niet regulier kunnen uitstromen. Hun begeleiding vraagt van ons meer dan alleen de focus op werk. De uitkering is niet langer een tijdelijk vangnet. Naast bemiddeling naar werk is onze dienstverlening nu veel meer gericht op zorg, educatie en participatie.’

Aan de werkgeverskant is de aandacht voor een inclusieve werkvloer de afgelopen jaren gegroeid. Volgens directeur Gielen zijn steeds meer bedrijven zich bewust van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om mensen met een beperking een plek te bieden. In Oss, vult Biezen aan, zijn nu ruim 475 mensen met loonkostensubsidie aan de slag. ‘Al zijn dit wel de mensen met nog best een hoge loonwaarde. Voor wie een lage loonwaarde of meer begeleiding op de werkvloer nodig heeft, is het lastiger een plaats te vinden in een reguliere werksetting.’

Global goals

Bedrijven hebben de intentie om bijvoorbeeld actiever met global goals aan de slag te gaan – de duurzaamheidsdoelen van de VN die in 2015 door 193 regeringsleiders zijn vastgesteld. Een inclusieve werkvloer hoort daarbij. ‘Maar een inclusieve werkplaats vraagt echt wel wat van een organisatie’, aldus Gielen. ‘Als de managers alsnog voornamelijk worden afgerekend op productiviteit en omzet, dan zullen zij niet zo blij zijn met een medewerker die juist meer aandacht en begeleiding vraagt. Daar moeten organisaties dus goed over nadenken.’ Wat ze nog niet altijd doen. ‘Stuur er maar eens drie’, klinkt het dan. Of ze vragen of ik geen hoogopgeleide mensen met autisme heb. Dat is te kort door de bocht. Het gaat uiteindelijk om de vraag wat voor bedrijf je wilt zijn. Met begeleiding vanuit de gemeenten, vanuit IBN, is in elk geval heel veel mogelijk.’ ‘Nog een kopje cappuccino?’, wil Daan weten.