Vergrijzing plaatst sociaal domein voor uitdagingen

De personele druk op het sociaal domein en de zorg neemt de komende jaren verder toe. De rek raakt er steeds meer uit, dus het zal anders moeten. Bijvoorbeeld meer sturen op wat inwoners kunnen, zodat ze minder snel op steun zijn aangewezen.

Dat is de kern van de bijdrage van Divosa vandaag aan een Rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over demografische ontwikkelingen. Door de vergrijzing zijn er minder mensen beschikbaar die kunnen werken. Met het stelsel zoals we dat nu kennen, is dat eigenlijk niet meer te doen. Volgens Divosa-voorzitter Erik Dannenberg, die aan het Rondetafelgesprek deelneemt, zijn er wel een paar knoppen waar we aan kunnen draaien.

Lokale gemeenschappen

Een van zijn aanbevelingen is het versterken van lokale gemeenschappen, waarbij we moeten bouwen aan mentale, fysieke en financiële gezondheid. Uitgangspunt zou moeten zijn dat mensen deelnemen en zorg dragen voor elkaar, in plaats van de ‘eenzijdige curatieve aanpak in de (gezondheids)zorg en bijvoorbeeld schuldhulpverlening.’ Daarbij past ook een inclusieve samenleving, waarin zoveel mogelijk mensen meedoen.

Ontschotting

Dannenberg pleit verder voor ontschotting. Het Rijk zou meer moeten sturen op afspraken en gewenste maatschappelijke uitkomsten en minder op departementale verantwoordelijkheden en met specifieke uitkeringen. Er wordt nu weliswaar nagedacht over integraliteit, maar in de praktijk zijn departementen geneigd elk ‘een eigen integraal beleid’ te ontwerpen. Een vierde aanbeveling is een herbezinning op waar de burger aanspraak op kan maken, als hij het zelf niet meer redt.

Uitvoeringstoets

Voor de korte termijn is het zaak om op (nieuwe) gemeentelijke taken een uitvoeringstoets los te laten, zegt de Divosa-voorzitter. Realisme (kan iets wel of niet) zou daarbij het uitgangspunt moeten zijn, waarbij er bijvoorbeeld niet alleen in geld maar met name ook in mensen moet worden begroot. Verder zal ingezet moeten worden op een verregaande mate van automatisering en digitalisering. 

Uitdagingen

Aanleiding voor het Rondetafelgesprek is het rapport van Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050. Volgens de commissie staat Nederland de komende jaren voor een aantal grote uitdagingen voor het behoud van brede welvaart.