Tegenstrijdige regels alleenverdieners: oplossing in 2028

Gemeenten moeten voorlopig nog in de bres springen voor alleenverdieners die door tegenstrijdige regels onder het bijstandsniveau zitten. Het kabinet heeft aangekondigd dat er wel een structurele oplossing komt voor het probleem, maar die zal er pas in 2028 zijn. Divosa betreurt het dat het zo lang moet duren.

Het gaat om een ingewikkelde kwestie waarbij regels voor belasting, toeslagen en sociale zekerheid elkaar in de weg zitten. Een grote groep inwoners is hierdoor in de problemen gekomen, doordat zij eerder uitbetaalde toeslagen moeten terugbetalen. Volgens nieuwe cijfers gaat het om ongeveer 6400 huishoudens, waarbij de ene partner een UWV-uitkering en de ander (bijna) geen inkomen. Beide krijgen van de gemeente aanvullende bijstand. Samenwonende stellen met een inkomen dat wordt aangevuld tot bijstandsniveau hebben weliswaar hetzelfde netto jaarinkomen als stellen die alleen een bijstandsuitkering ontvangen, maar hun bruto jaarinkomen is hoger. Om die reden vordert de belastingdienst een deel van de toeslagen terug.

Complex

Het probleem speelt al jaren en diverse kabinetten wisten niet tot een oplossing te komen. Een tijdelijke regeling op korte termijn bleek niet uitvoerbaar voor UWV of Dienst Toeslagen. Voor de regeling in de periode 2024-2027 heeft 89 miljoen euro uitgetrokken, zo staat in een brief van het kabinet aan de Tweede Kamer. De afgelopen maanden heeft het ministerie van SZW samen met de VNG, Divosa, UWV, Dienst Toeslagen en de Belastingdienst intensief gezocht naar mogelijke oplossingen. Een uitvoeringstoets van de Belastingdienst moet overigens uitwijzen of de beoogde invoering per 2028 daadwerkelijk mogelijk is. 

Uitvoering

Voor gemeenten brengt een tijdelijke oplossing veel werk met zich mee, terwijl de uitvoering toch al onder druk staat. Zij moeten allereerst mogelijke gedupeerden zien te vinden, daarna moet het probleem ook nog worden opgelost. Dat is ingewikkeld en tijdrovend. Vaak weten inwoners zelf niet dat het probleem in hun huishouden speelt. Voor de huidige werkwijze komt er in oktober een handreiking en webinar. Zodra deze bekend is zullen we deze onder de aandacht brengen. 

Wat vindt Divosa?

We zijn blij dat er uiteindelijk een structurele oplossing voor dit probleem zal zijn. Het is wel heel jammer dat dit nog tot minimaal 1 januari 2028 moet duren. We vinden het belangrijk dat er zo snel mogelijk een goed werkbare tijdelijke regeling komt. Dit vooral omdat het huidige handelingsperspectief heel bewerkelijk is en lastig uit te voeren.

Divosa vindt dat het ministerie van SZW en het ministerie van Financiën het probleem snel moeten oplossen en trekt hier samen met de VNG in op. De afgelopen maanden hebben deze gesprekken plaatsgevonden en we zijn blij dat het kabinet het probleem en de rol van gemeenten serieus neemt. Het is van belang dat inwoners compensatie zoals toeslagen niet achteraf moeten terugbetalen, maar dat het probleem ‘aan de voorkant’ wordt opgelost. Gebeurt dat niet, dan komen inwoners onder de armoedegrens en kunnen er schulden ontstaan. Ook dan komen gemeenten in beeld, waardoor de werkdruk in de uitvoering alleen maar toeneemt.