Spreidingswet aangenomen

Dinsdag 23 januari heeft de Eerste Kamer de zogenoemde Spreidingswet aangenomen. Daarmee worden alle gemeenten verplicht om opvangplekken voor asielzoekers te realiseren, om zo de opvang van asielzoekers beter en eerlijker over de gemeenten in Nederland te verdelen. 

Over het wetsvoorstel

Het wetsvoorstel geeft gemeenten de taak om opvangplekken voor asielzoekers te realiseren, waarbij een verdeelsleutel moet leiden tot een evenwichtigere spreiding van asielzoekers over het land. Aan provinciale regietafels kunnen gemeenten onderling ‘passen en meten’ om de opvangopgave in te vullen. Het is de bedoeling dat de nieuwe regels op 1 februari 2024 ingaan. 

Met de Spreidingswet (formeel de Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen) introduceert het demissionaire kabinet een nieuw verdeelsysteem, met twee fasen. In de eerste fase krijgen gemeenten die vrijwillig duurzame opvangplaatsen aanhouden of creëren, een zogeheten specifieke uitkering van het Rijk. Als er nog meer plekken nodig zijn, dan zullen in fase twee de resterende plekken worden verdeeld over de gemeenten, naar rato van onder andere het inwonertal.

Het proces na 1 februari 

Op 1 februari wordt de Spreidingswet – met de bijbehorende lagere wet- en regelgeving – gepubliceerd in het Staatsblad. Gemeenten ontvangen gelijktijdig hun indicatieve opgave voor het aantal opvangplekken dat in 2025 nog nodig is. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de verwachte instroom voor dat jaar. 

Voor 1 november 2024 moeten de Provinciale Regietafels bij de staatssecretaris aangeven welke gemeenten de plekken gaan realiseren. De staatssecretaris oordeelt of er op basis van dit plan voldoende opvangplekken beschikbaar komen.  Als dit niet het geval is, kan de staatssecretaris ingrijpen. Dit zogenoemde verdeelbesluit moet de staatssecretaris voor 31 december 2024 nemen. Vervolgens moeten deze gemeenten binnen zes maanden een locatie ter beschikking stellen voor opvang.  Als dit niet gebeurt, kan de minister uiteindelijk overgaan tot het aanwijzen van een locatie. 

Wat vindt Divosa?

Divosa roept – nu deze wet is aangenomen – op om bij de verdere uitwerking en implementatie aandacht te hebben voor de volgende zaken:

• gemeenten meer en tijdig betrekken bij locatiekeuzes;
• asielzoekers – met name die met kinderen – zo min mogelijk laten verhuizen van locatie naar locatie;
• asielzoekers bij het verkrijgen van een verblijfstitel koppelen aan een gemeente c.q. regio waar de asielopvang plaats heeft;
• asielzoekers zo vroeg mogelijk laten starten met het leren van de taal en met participatie. 

Divosa wil met deze punten bereiken dat aan de ene kant het niet meer voorkomt dat het COA voorgestelde locaties afwijst. En aan de andere kant dat voor de asielzoeker meer rust ontstaat en dat kansrijke asielzoekers en inburgeringsplichtigen vanuit een doorgaande lijn kunnen werken aan hun toekomst. Dit biedt perspectief.