Inburgeren in de juiste leerroute: ‘Kijk vooruit en bedenk welke scenario’s er mogelijk zijn’

Inburgeringsplichtigen starten hun traject in de leerroute die het beste bij hen past. Soms blijkt tijdens het inburgeren dat het niveau toch niet goed aansluit. Wat kun en mag je dan doen? Tijdens de uitwisselingssessie van Divosa op 31 oktober 2023 zijn tips en adviezen gedeeld over het afschalen of wijzigen van een leerroute. Welke lessen zijn er te leren om de juiste keuze te maken?

Voor veel inburgeringsplichtigen is de leerroute relatief makkelijk vast te stellen, zegt Mohammed al Temimi, beleidsadviseur Inburgering bij de gemeente Rotterdam en communitytrekker bij de Community of Practice (CoP) Inburgering in Rotterdam-Rijnmond. 'Maar er is ook een groep voor wie het lastiger te bepalen is.' Samen met Fikri el Makrini geeft hij een aantal tips om deze groep toch in de juiste leerroute te laten inburgeren. Fikri begeleidt inburgeraars en professionals binnen de inburgeringspraktijk vanuit SosyTraining en is communitytrekker van de CoP Inburgering over gezinsmigranten.

Twijfelgevallen

‘Een deel van de inburgeraars valt in het grijze gebied, bijvoorbeeld inburgeraars die hoog scoren op de leerbaarheidstoets maar heel weinig schoolse vaardigheden hebben', zegt Fikri. Op basis van de leerbaarheidstoets zou je degene in de B1-route plaatsen, maar op basis van de weinige schoolse vaardigheden in de Z-route. ‘Toch zal je als professional een keuze moeten maken. Dan is het belangrijk om iemand in zijn kracht te zetten.’

‘Het aantal jaar dat iemand onderwijs heeft gevolgd en schoolse vaardigheden heeft aangeleerd, is in de praktijk een goede voorspeller voor de leerroute’, zegt Mohammed. 'Bij schoolse vaardigheden kun je denken aan het kunnen lezen en schrijven in de eigen taal, kunnen samenvatten, weten hoe je moet plannen. Daar is minimaal zes jaar basisonderwijs voor nodig. Je kan intelligent zijn, maar zonder die vaardigheden wordt het heel lastig om door alle stof heen te komen. Mensen die meer dan acht jaar basisonderwijs hebben genoten zijn in de regel goede kandidaten voor de B1-route.' 

Intensief maar laagdrempelig

‘Als een inburgeringsplichtige start in de B1-route zonder schoolse vaardigheden te beheersen, kan dat demotiverend werken en een neerwaartse spiraal tot gevolg hebben’, zegt Fikri. 'De inburgeraar krijgt in deze route niet de juiste begeleiding om die vaardigheden aan te leren, dit is namelijk geen onderdeel van de B1-route. Een gebrek aan motivatie en het gevoel dat de inburgeraar gefaald heeft, zijn het gevolg. Dat wil je echt voorkomen. In de Z-route krijg je wel schoolse vaardigheden aangeleerd. Daarmee is de Z-route intensiever maar laagdrempeliger.' 

Wijzigen van de B1-route naar Z-route kan, maar is niet zonder gevolgen. In de Z-route worden meer taallessen per week gegeven, er geldt een eis van 800 taaluren. Daarbovenop geldt voor statushouders dat zij 800 uur aan participatie moeten doen. Mohammed: 'Wanneer potentiële Z-routers eerst in de B1-route worden ingedeeld en van route wijzigen, moeten zij dus in minder tijd aan dezelfde uren-eisen voldoen als hun mede-inburgeraars die dan al meer uren hebben kunnen opbouwen.' Wordt er bij twijfelgevallen wel gekozen voor de B1-route, dan is het belangrijk om vanaf het begin ook aandacht te hebben voor participatie.

Opbloeien

Een verlenging aanvragen voor alfabetisering of aanzienlijke inspanning kan alleen in de B1-route. Mohammed: 'Mensen die analfabeet zijn in eigen taal kunnen daarom het beste in de Z-route beginnen waar ze op laagdrempelige wijze veel uren besteden aan taalonderwijs en participatie.' Fikri vult aan: 'Wanneer mensen alfabetiseren en zich schoolse vaardigheden snel eigen maken, is de stap van Z-route naar B1-route makkelijker te maken. Zo kunnen ze juist opnieuw in hun kracht worden gezet.'

Soms past een Z-route toch beter bij een kandidaat dan de B1-route, ook al laat iemand snel vooruitgang zien. Bijvoorbeeld vanwege de verplichte participatie-uren. In dat geval kan ervoor worden gekozen om de examens in de Z-route op A2-niveau af te leggen om een zo hoog mogelijk taalniveau na te streven.

Wijzigen van leerroute

Als iemand toch in de B1-route start, maar het niet redt, is het mogelijk om alsnog van leerroute te wisselen. Tips om de switch naar een andere route zo goed mogelijk te laten verlopen zijn:

• Blijf tijdens het inburgeringstraject nauw in contact met taalaanbieders en andere partijen als er twijfels zijn of iemand in de juiste leerroute zit. Maak gebruik van hun kennis om het totaalplaatje goed in beeld te krijgen en op tijd de juiste keuze te maken.
• Kies bij twijfelgevallen vaste momenten in het traject om te evalueren of de inburgeraar nog op de juiste plek zit. Doe dit in ieder geval elk kwartaal.
• Wijzig zo min mogelijk van leerroute, want iemand moet opnieuw wennen.
• Switchen van de B1- naar de Z-route mag alleen in de eerste anderhalf jaar van het inburgeringstraject. Is het echt nodig om te wijzigen van leerroute? Dan geldt: hoe eerder, hoe beter.

Voorkomen is beter dan genezen, zegt Mohammed. ‘Ik ben opgeleid als fysiotherapeut en zie hierin een parallel met valpreventie bij ouderen. Als mensen ouder worden, kijken ze alleen nog maar naar beneden, naar de stap die ze aan het zetten zijn. Oneffenheden in de weg zie je daardoor niet aankomen. Daarom leren we ze drie meter vooruit te kijken, zodat ze weten wat er aankomt. Dat is wat we ook in de regie op een inburgeringstraject moeten doen. Kijk drie maanden of een half jaar vooruit en bedenk welke scenario’s er mogelijk zijn. Zo reageer je niet in een reflex als het niet goed gaat in een leerroute.’