Samenwerking gemeenten en taalaanbieders in de inburgering: best practices

Met de komst van de Wet inburgering 2021 (Wi2021) is de samenwerking tussen gemeenten en aanbieders van de leerroutes een belangrijke succesfactor van de inburgering. Zowel vanuit gemeenten als taalaanbieders zijn er vragen over de samenwerking. Hoe doe je dat? Hoe signaleer je bijvoorbeeld als onderwijsprofessional richting een gemeente over de wens tot wijzigen van een leerroute? Divosa organiseerde samen met de verschillende koepelorganisaties van taalaanbieders (MBO raad, NRTO, BVNT2 en Het Begint met Taal) op 27 februari 2024 een online uitwisselingssessie over deze samenwerking. ‘Zorg voor een proactieve houding, onderhoud korte communicatielijnen en zoek samen naar oplossingen.’

Vanuit verschillende rollen werken aan inburgering

Zowel gemeenten als taalaanbieders hebben een opdracht in de uitvoering van de Wi2021: gemeenten hebben een regierol en taalaanbieders hebben een specifieke taak in het verzorgen van de inburgeringstrajecten. Het gezamenlijk (wettelijk) kader biedt een basis om samenwerking te bevorderen. Het benadrukt het belang van heldere afspraken, transparantie en wederzijds begrip voor elkaars rol. Door samen te werken, kunnen gemeenten en taalaanbieders uitdagingen en kansen effectiever oppakken. Samen zorgen zij ervoor dat inburgeraars goed kunnen integreren in de Nederlandse samenleving.

Voorbeeld 1. Kwaliteitsconvenant regio Rijnmond 

De regio Rijnmond werkt samen met de taalaanbieders aan de kwaliteit van taallessen vanuit een kwaliteitsconvenant. Dit convenant is ondertekend door taalaanbieders die werken met mensen die inburgeringsplichtig zijn onder de inburgeringswetten uit 2007, 2013 en 2021. De afspraken in het convenant zorgen voor: 

1. informatieverstrekking en informatievoorziening; 
2. kwaliteitscontrole, advies en begeleiding;
3. het versterken van samenwerkingsverbanden. 

Een team van drie kwaliteitsadviseurs die ervaring hebben met relatiebeheer, communitybuilding en NT2-onderwijs, voert het convenant uit. Dit kwaliteitsteam:

• onderhoudt een actuele database met informatie over het aanwezige taalaanbod (locatie(s), intensiteit, lestijden, etc.) voor consulenten;
• monitort inburgeraars en het aanbod. Als er een bepaalde vraag is, overlegt het kwaliteitsteam met aanbieder(s) of ze hier op in kunnen spelen;
• adviseert convenantpartners en gemeenten op basis van lesobservaties over kwaliteit van het taalaanbod;
• functioneert als vraagbaak voor convenantpartners en ondersteunt convenantpartners bij complexe casuïstiek en doorverwijzing van inburgeraars. 

Zowel gemeenten in de regio Rijnmond als taalaanbieders ervaren deze samenwerking als prettig. De taalaanbieders ontvangen taal- en organisatiekundig advies waarmee ze de kwaliteit van hun aanbod kunnen verbeteren. Tegelijkertijd zijn gemeenten door deze samenwerking beter geïnformeerd over het taalaanbod in hun regio en kunnen zij de taalaanbieders om advies vragen wanneer ze een aanbod voor de inburgeraars willen ontwikkelen.

Voorbeeld 2. NCB Opleidingen

NCB Opleidingen heeft meer dan 40 jaar ervaring in het verzorgen van NT2-taallessen voor zowel inburgeringsplichtige als niet-inburgeringsplichtige nieuwkomers. Als taalaanbieder voert NCB de leerroute B1- en Z-route onder de Wi2021 uit, in samenwerking met diverse gemeenten. Vanuit hun ervaring geven de onderwijsprofessionals advies aan andere taalaanbieders, gebruikmakend van concrete praktijkvoorbeelden uit de leerroutes. 

NCB heeft veel aandacht voor de privacy van inburgeraars. Vandaar dat de organisatie richtlijnen heeft opgesteld voor het veilig uitwisselen van informatie met gemeenten, gebaseerd op de privacywetgeving. Dit komt de regievoering door de gemeente ten goede. 

Aan het begin van het inburgeringstraject leggen onderwijsprofessionals van NCB de privacywetgeving uit en vragen aan de inburgeraars of ze toestemming willen geven voor het delen van de voortgangsrapportages met de gemeente. Elke inburgeraar ontvangt zelf ook een exemplaar van de rapportages, waarin de bijgewoonde taallessen zijn vermeld. De inburgeraars kunnen deze meenemen naar gesprekken met de gemeente.

Loopt de inburgeraar aan tegen knelpunten of belemmeringen? Dan benadert NCB vroegtijdig de regievoerder van de gemeente of een andere samenwerkingspartner. Samen proberen zij dan tot oplossingen te komen.

Een voorbeeld van een samenwerking die ten goede komt aan de inburgeraar is die van een alleenstaande moeder met een ziek kind. Zij volgt de Z-route, maar het is lastig al haar participatie-uren te maken in verband met de zorg voor haar kind. In samenwerking met de gemeente en zorginstelling heeft NCB afgesproken dat er taalopdrachten worden gekoppeld aan de zorg. Zo zijn de ‘zorguren’ omgezet naar participatie-uren.

Voorbeeld 3. Vista College

Vista College-TAAL+, voert sinds de invoering van de Wi2021 voor 16 gemeenten in regio Zuid-Limburg de leerroutes en taaltrajecten binnen de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) uit. 

Voor een effectieve samenwerking stelt Vista College een aantal randvoorwaarden vast:

• Participeer actief in lokale en/of regionale netwerken met een duidelijke eigen rol.
• Bevorder open communicatie en vertrouwen.
• Luister aandachtig naar de wensen van de gemeente en het aanpassen van het aanbod daarop.
• Ontzorg de gemeente door gezamenlijke overlegstructuren te creëren en de samenwerking te evalueren.
• Onderhoud korte communicatielijnen met de regisseurs inburgering.
• Bevorder gezamenlijke kennisuitwisseling over wet- en regelgeving en casuïstiek.

Inburgeringsregisseurs van gemeenten in de regio Zuid-Limburg zijn wekelijks aanwezig op de hoofdlocaties van het Vista College, samen met de medewerkers van TAAL+. Inburgeraars die hen willen spreken kunnen gewoon binnenlopen, vooraf een afspraak maken is niet nodig. Dit wordt door de inburgeraars ervaren als extra aandacht. Zij kunnen  hun vragen direct stellen. Bijkomend voordeel is dat deze ‘spreekuren’ voor meer aanwezigheid bij de lessen zorgen.