Aanpak gemeente Pijnacker-Nootdorp bij vroegsignalering leidt tot verdubbeling bereik

In de gemeente Pijnacker-Nootdorp is het bereik voor vroegsignalering de afgelopen jaren verdubbeld, van 16 procent in 2022 naar 32 procent in 2024. Die stijging is het gevolg van een combinatie van duidelijke communicatie, een persoonlijke aanpak en praktische verbeteringen.

Kwaliteitsmedewerker Annemarie van der Steen legt uit dat de gemeente sterk inzet op vroegsignalering: 'We hebben naast de regisseurs vroegsignalering binnen het team ook ondersteuning van administratieve medewerkers. Dat is erg waardevol en behulpzaam in het oppakken van alle signalen en meldingen. Daarnaast is veel aandacht besteed aan begrijpelijke taal. We hebben al onze brieven en flyers herschreven naar B1-niveau,' zegt Van der Steen. 'In de publiekshal hebben we inwoners gevraagd of de teksten duidelijk genoeg waren. Toen iemand zei: “Het is wel erg eenvoudig taalgebruik, dachten we: mooi, dat is precies de bedoeling.'

Gerichte communicatie werkt beter

Voor het aanpassen van het taalgebruik is ook gebruikgemaakt van de communicatietoolkit van de VNG. ‘Die gaf ons nieuwe inzichten, zegt Yvonne van Elst, regisseur vroegsignalering. ‘Daar staat bijvoorbeeld in dat je het beste woorden kunt gebruiken als ‘meedenken’ en ‘eigen regie’, want iedereen vindt het belangrijk om zelf keuzes te kunnen maken. Bij ondernemers en jongeren helpt het als je het hebt over ‘graag willen helpen’. 'Dan ga je er niet van uit dat ze hulp willen, maar laat je wel weten dat er iemand met ze meedenkt.' Van der Steen voegt toe: 'Voorheen tekenden we een mail altijd met ‘Regisseur Vroegsignalering’. Nu staat er ‘Team vroeghulp bij geldzorgen’. Dat klinkt al heel anders.' 

Informele toon

Pijnacker-Nootdorp krijgt zo’n 150 meldingen per maand en hanteert geen drempelbedragen. Al deze mensen - als ze niet al bekend zijn bij Schuldhulpverlening - ontvangen eerst een automatische e-mail, vertelt regisseur vroegsignalering Eveline Bon. Waarbij inwoners onder de 27 jaar op een informele toon worden aangesproken. 'Vervolgens maken we een verdeling per signaalpartner. We proberen eerst contact te krijgen door te bellen, sms-en en WhatsAppen, voordat we op huisbezoek gaan. We merken dat veel mensen in onze gemeente overdag aan het werk zijn. We hebben hier echt te maken met een groep werkende armen. Van de 150 aanmeldingen is er maar een klein gedeelte bekend bij de afdeling Participatie vanwege een bijstandsuitkering. Wat ook opvalt, is dat het aantal aanmeldingen van jongeren onder de 27 jaar toeneemt.'

Bellen buiten kantoortijden

Omdat veel inwoners overdag werken en dus niet goed bereikbaar zijn, zijn de regisseurs vroegsignalering het bellen buiten kantoortijden gaan testen. Een tip die ze overhielden aan hun deelname aan de NVVK Expeditie Vroegsignalering, waarin gemeenten ervaringen met elkaar delen. 'We bellen tussen 17.00 en 19.00 uur, omdat de meeste mensen dan wel uit hun werk zijn. Dat bevalt goed, we hebben hierdoor een hoger bereik', aldus Bon. 

Er is maandelijks contact met woningbouwverenigingen, waarin bepaalde casussen met een huurachterstand apart worden besproken. Van Elst: 'We bespreken de contactpogingen en stemmen af op welke manier we mensen benaderen. Het is fijn om zo samen te werken.' Pijnacker-Nootdorp heeft ervoor gekozen om de aanmeldingen per vastelastenpartner te verdelen onder de collega’s. Bon richt zich bijvoorbeeld op de signalen vanuit de zorgverzekeraars. Dat maakt het makkelijker om met steeds meer grote partijen persoonlijk contact te hebben.  

Om snel met elkaar te kunnen schakelen over bepaalde casussen, zijn er in de agenda’s van alle collega’s in het Sociaal Domein zogeheten 'pop-up momenten' vastgelegd. 'Als wij dan een casus willen overleggen met de collega’s die betrokken zijn, kunnen we dat overleg binnen een week agenderen’, legt Van der Steen uit. 'Twee keer in de week staat bij iedereen uit het domein Samenleving standaard 30 minuten gereserveerd. Deze afspraken hebben prioriteit zodat een integraal overleg snel tot stand kan komen. Dat is iets wat wij als zeer waardevol ervaren. Het is niet zo dat we de andere collega’s dan het werk geven; we vragen ze om mee te denken, omdat zij die inwoner al kennen.'

Zzp’ers in problemen

Behalve een stijging van inwoners onder de 27 jaar met een betalingsachterstand, komen er ook steeds meer signalen binnen over zzp’ers, zo merken ze in Pijnacker-Nootdorp. De gemeente heeft hiervoor speciale schuldhulpverleners, met wie de regisseurs vroegsignalering in nauw contact staan. 'Onze gemeente is een typische forensengemeente met ook veel zzp’ers', stelt Van Elst. 'Als die een betalingsachterstand hebben, krijgen we vaak te horen dat ze zitten te wachten op een betaling van een opdrachtgever, maar dat het allemaal wat langer duurt. We bieden dan informatie en advies. Ons woordgebruik is dan heel belangrijk om deze mensen zover te krijgen de eerste stap te zetten. 'Schuldhulpverlening komt dan net iets te zwaar over.'

Toelichtingsbrief

Van der Steen merkt dat hun ‘inmenging’ niet altijd wordt gewaardeerd. ‘’Sommige inwoners ervaren het als een inbreuk op hun privacy dat wij hun gegevens van de vastelastenpartners hebben doorgekregen zonder dat zij dat wisten. Ze schrikken en zijn bang voor wat dit voor hen betekent.' Volgens haar komt dit doordat mensen vaak niet weten wat vroegsignalering is. ‘En dan sta je eigenlijk al met 1-0 achter. Begin je tegenover elkaar, in plaats van naast elkaar.’ Een probleem dat meer vroegsignaleerders herkennen. Pijnacker-Nootdorp heeft daarom, naast de standaardbrief, een speciale toelichtingsbrief gemaakt waarin wordt uitgelegd wat vroegsignalering is en hoe de gemeente aan gegevens komt. 'Zo hopen we mensen meer duidelijkheid te geven.'