Overzicht van maatregelen

Het wetsvoorstel Participatiewet in Balans bevat meer dan twintig maatregelen die de regels en procedures rondom bijstandsuitkeringen eenvoudiger maken. De maatregelen worden gefaseerd ingevoerd. Dat geeft gemeenten tijd om zich zorgvuldig voor te bereiden. Een overzicht.

Fase 1

Vanaf 1 januari 2026

Onderwerp	Maatregelen (Klik op een maatregel voor een toelichting)
Aanvraagprocedure	Vier weken zoektermijn jongeren < 27 Identificatieplicht Vereenvoudiging aanvraagprocedure
Vaststellen recht op bijstand	Ontvangsten uit giften Harmonisatie jongerennorm Terugwerkende kracht bij aanvragen Vermogenstoets
Begeleiding participatie & re-integratie	Ruimte voor mantelzorg
Overig	Verbreding van het experimenteerartikel Bevoorschottingspercentage in lijn met beslagvrije voet Kleine aanpassing onweerlegbaar rechtsvermoeden

Fase 2

1 januari 2026 - 31 december 2026: gedoogjaar

2026 is een gedoogjaar. De genoemde wijzigingen zijn nog niet wettelijk van kracht maar gemeenten mogen hier al wel op voorsorteren. Een toelichting hierop staat in de Kamerbrief over de gedoogde onderdelen van Participatiewet in Balans.

Onderwerp	Maatregelen
Begeleiding participatie en re-integratie	Recht op eigenstandig vormgeven participatie Maatschappelijke participatie Ondersteuning bij maatschappelijke participatie
Stabiel en voldoende inkomen	(Automatisch) verrekenen van inkomsten uit arbeid Verruiming bijverdiengrenzen Regeling betaaldatum

Fase 3

Vanaf 1 januari 2027

Onderwerp	Maatregelen
Aanvraagprocedure	Ambtshalve toekenning individuele inkomenstoeslag
Vaststellen recht op bijstand	Alo-kop Niet-rechthebbende partner Evenredigheidstoets bij opleggen boetes en terugvordering
Begeleiding participatie en re-integratie	Recht op eigenstandig vormgeven participatie Maatschappelijke participatie Ondersteuning bij maatschappelijke participatie Toespitsen verplichtingen op individu Ruimte voor afstemming maatregelen
Stabiel en voldoende inkomen	Bufferbudget (Automatisch) verrekenen van inkomsten uit arbeid Verruiming bijverdiengrenzen

Website VNG

Kijk voor meer informatie ook eens op de website van de VNG. Daar vind je onder andere een handige infographic waarin per fase de maatregelen zijn opgenomen.

Geconsolideerde wettekst

In onderstaand document (pdf) vind je de volledige wettekst zoals deze per 1 januari 2026 gaat gelden. We hebben rekening gehouden met:

de onderdelen van de Participatiewet in Balans die per 1 januari 2026 in werking treden,
de Verzamelwet SZW 2026, die hierin nog kleine aanpassingen heeft gebracht,
en de Wet van School naar Duurzaam Werk.

De gewijzigde delen van de wet zijn in rood weergegeven.

download de wettekst