‘Het mooie is dat we meteen aan de slag kunnen’

Samen leren vanuit de praktijk. Dat is de kern van de Community of Practice (CoP) Inburgering - Klantmanagers. ‘Je hoeft de wet niet meteen te veranderen om te zorgen dat sommige dingen beter gaan. Soms zit het hem in dingen als een betere samenwerking,’ vertellen Communitytrekker Connie de Neef en deelnemer Amer Al Shaar. Uit het hele land leren klantmanagers over de Wi2021. ‘We delen hele beleidsstukken met elkaar.’

Amer Al Shaar is klantmanager in de gemeente Leeuwarden en een van de deelnemers aan de landelijke CoP Inburgering - Klantmanagers. ‘Ja, ik heb zeker al tips gehoord van andere gemeenten waar wij wat aan hebben’, vertelt hij enthousiast. ‘We hebben pas drie sessies gehad, maar ik merkte meteen dat we veel van elkaar kunnen leren. In Leeuwarden hebben we bijvoorbeeld nog steeds geen aanbieder voor de uitvoering van de MAP. Nu blijkt dat we dit ook kunnen uitvoeren met vrijwilligerswerk. Dat wist ik dus niet. Het mooie is dat we daar meteen mee aan de slag kunnen en het zelf kunnen gaan regelen voor onze inwoners.’

De CoP Inburgering - Klantmanagers is in november 2022 van start gegaan. In totaal staan er acht sessies gepland waarin elke keer een thema wordt besproken, van jongeren tot gezinsmigranten. Om de groep te begeleiden is Communitytrekker Connie de Neef aangesteld: ‘Het is fantastisch om hier met een groep supergemotiveerde mensen mee aan de slag te mogen. Aan enthousiasme is er geen gebrek. Deelnemers hebben heel erg de behoefte om te delen wat ze tegenkomen in de praktijk en te horen hoe dat bij anderen gaat.’

‘Een klein voorbeeld’, gaat Connie verder. ‘Er staat altijd een vinkje in het Taakstellingvolgsysteem (TVS, hierin delen het COA en gemeenten informatie over statushouders, red.) als een warme overdracht noodzakelijk is. Dat vinkje heeft vaak te maken met veiligheidsaspecten. Dan is er informatie die niet gedeeld mag worden in dossiers − die waarschijnlijk vertrouwelijk is − maar die in een driegesprek tussen COA, de gemeente en de inburgeraar zelf wel besproken kan worden. Dat is iets waar je op moet letten, maar niet iedereen wist dat.’    

In de bijeenkomsten laat Connie bewust veel ruimte voor vragen direct uit de praktijk van de deelnemers. ‘Zo was er in onze sessie vandaag een vraag over het registreren van mensen in DUO. De klantmanager kreeg dit niet voor elkaar, ook niet via de mail en door herhaaldelijk contact te zoeken. Iemand gaf de tip: laat de inburgeraar bij je komen en met zijn eigen DigiD inloggen op Mijn Inburgering. Dat geeft automatisch een signaal naar DUO. Meestal is iemand dan binnen korte tijd alsnog geregistreerd.’

De Communitytrekker stuurt aan het einde van elke sessie een samenvatting van het besproken thema. Een document wat Amer maar al te graag deelt in zijn eigen organisatie. ‘Wat ik leer tijdens de CoP kan ik zo makkelijk aan collega’s doorgeven. En andersom werkt het ook: als een collega een vraag heeft, kan ik dat meenemen naar de volgende sessie.’

Nieuwe kansen

Het is die uitwisseling van kennis waarom Amer ondanks een drukke agenda graag tijd vrijmaakt voor de sessies. Want de Wet inburgering 2021 biedt ontzettend veel kansen om inburgeraars echt mee te laten doen, denkt Amer: ‘Onder de vorige wet moest je het toch veelal zelf uitzoeken als inburgeraar. Je hebt als klantmanager nu veel meer mogelijkheden om mensen te ondersteunen en te sturen.’

Voor Amer speelt ook nog iets anders mee in zijn motivatie om mensen te helpen. ‘Ik ben in 2014 als vluchteling naar Nederland gekomen vanuit Syrië. De vorige inburgeringswet heb ik dus zelf meegemaakt. En dat was geen goede ervaring. Ik moest alles zelf uitzoeken en zelf regelen. Maar als je net uit een ander land komt met een ander systeem en je spreekt de taal niet, hoe ga je dat dan doen? Veel mensen hebben in die tijd de taal niet goed geleerd en bleven daardoor in een uitkering hangen. Mijn ervaring motiveert me om het nu beter te doen. De huidige wet biedt gelukkig meer ruimte om mensen bij de hand te nemen en eerder de taal te leren. Mensen komen hier voor nieuwe kansen, die moeten ze ook kunnen pakken.’

Lerend stelsel

Een ander verschil met de vorige wet is de keuze voor een ‘lerend stelsel’. Waar bij eerdere stelselwijzigingen de werking ervan achteraf werd geëvalueerd, staan continu leren, monitoring en evaluatie in dit stelsel centraal. Dit versterkt het beleid en maakt het mogelijk om op tijd eventuele wijzigingen aan te brengen, zonder steeds grote stelselwijzigingen te doen. Voor uitvoeringskwesties worden oplossingen uit de praktijk met elkaar gedeeld, en waar mogelijk direct toegepast in het lokale beleid. Waar dat niet kan, is Divosa de schakel naar het ministerie van SZW.

Connie: ‘Het ministerie heeft gezegd: we willen vanaf het begin input vanuit de praktijk. Ik wilde daarom ook geen CoP leiden van beleidsadviseurs of leidinggevenden. Want hoe verder je van de uitvoering vandaan zit, hoe lastiger het is om goed beleid te maken. De CoP is een belangrijk klankbord voor het ministerie. Kijk, je hoeft de wet niet meteen te veranderen om te zorgen dat sommige dingen beter gaan. Soms zit het hem in dingen als een betere samenwerking met COA en DUO.’

Samen verantwoordelijk

In de praktijk blijven er natuurlijk omstandigheden waar klantmanagers geen invloed op hebben: te weinig taaldocenten, geen huisvesting en een enorme caseload. Amer: ‘Ook dat delen we met elkaar. Het is fijn om te weten dat je er niet alleen in staat, dat we allemaal aan het stoeien zijn. We delen ook wat niet werkt en leren van elkaars fouten. Ik heb tegen mijn directe collega’s al gezegd dat ze zich echt voor een CoP moeten aanmelden als ze de kans krijgen. Het kost tijd, maar mijn collega’s en ik kunnen wel beter ons werk doen. En het kunnen ook kleine dingen zijn. Zo gaf iemand tijdens een bijeenkomst de tip om mensen niet te veel opties te geven tijdens een gesprek. Dat is alleen maar verwarrend, waardoor het gesprek lastiger verloopt. Zoiets kan ik de volgende dag meteen gebruiken.’

Voor de volgende sessies zijn er meer dan genoeg onderwerpen en vragen om te bespreken, zegt Connie. ‘We gaan het nog een keer hebben over gezinsmigranten, over jongeren. Over snel starten met werk, tegenover investeren in een opleiding. Met het lerend stelsel worden hopelijk die dingen die niet werken veel sneller aangepast. En wij hebben allemaal een verantwoordelijkheid om dat vanuit de praktijk duidelijk te melden.’