KIS-monitor: knelpunten in ondersteuning van vrouwelijke inburgeraars

Gemeenten houden in hun beleidscyclus weinig rekening met de ongunstige startpositie van vrouwelijke inburgeraars met (jonge) kinderen. Ook is de Participatiewet in de praktijk leidend bij de afwegingen van gemeenten over welke inburgeraars ondersteuning krijgen bij het vinden van betaald werk. Vaak is dit de man. Dit en meer blijkt uit de nieuwste KIS-monitor Arbeidstoeleiding en Inburgering over vrouwelijke statushouders met (jonge) kinderen, uitgevoerd door Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) in samenwerking met Divosa. 

De Wet inburgering 2021 (Wi2021) maakt geen onderscheid naar sekse. Dit is voor veel gemeenten de reden geen specifiek beleid te hebben voor mannen en vrouwen. Zij zijn zich wel bewust van de verschillen en willen hieraan tegemoetkomen door maatwerk te (willen) leveren. Een deel van hen heeft specifiek aanbod voor vrouwen.

Formuleer doelstellingen en monitor deelname en resultaten

Uit het onderzoek blijkt dat er doorgaans in beleids- en uitvoeringsplannen weinig aandacht wordt besteed aan de specifieke startpositie van vrouwen (met jonge kinderen), noch aan de bijdrage van vaders aan de zorg voor de kinderen. Gemeenten lichten toe dat vrouwen en mannen in de inburgering gelijk behandeld worden. Dit belemmert het zicht op de vraag in hoeverre zij gelijke kansen krijgen. Ook kan uitgaan van een gelijke startpositie onbedoeld ongelijkheid versterken.

Daarnaast wordt bij het monitoren van resultaten van inburgeringsaanbod vaak geen onderscheid gemaakt naar gender. Hierdoor weten gemeenten niet of, en in hoeverre, het inburgeringsaanbod goed aansluit bij mensen met en zonder kinderen.

Daarom doen KIS en Divosa de aanbeveling aan gemeenten om bewust(er) stil te staan bij de verschillen in startpositie van vrouwen en mannen (met en zonder kinderen) in de inburgering en deelname en resultaten te monitoren. Gemeenten kunnen hiervoor data uit de Divosa Benchmark gebruiken.

Afwegingskader nodig voor werk naast inburgering

De KIS-monitor constateert ook dat de Participatiewet in de praktijk vaak leidend is bij beslissingen over ondersteuning bij het vinden van betaald werk. Als een echtpaar een bijstandsuitkering ontvangt, richt de ondersteuning bij het zoeken naar werk zich vaak op één partner, meestal de man. Dit gebeurt op basis van een veronderstelde kortere afstand tot de arbeidsmarkt van mannen, de zorgtaak voor (jonge) kinderen die vaak primair bij vrouwen ligt (gekoppeld aan een gebrek aan kinderopvangplekken) en beperkte capaciteit bij gemeenten voor arbeidstoeleiding.

Gemeenten zouden daarom een duidelijk afwegingskader kunnen opstellen voor situaties waarin de Wi2021 en de Participatiewet samenvallen. Dit kader kan richting geven aan de vraag voor wie en onder welke omstandigheden het wenselijk is om betaald werk te verrichten tijdens het inburgeren en welke randvoorwaarden hiervoor nodig zijn.

Meer conclusies

Een andere conclusie uit het rapport is dat de gewenste dualiteit in de inburgering van vrouwen met (jonge) kinderen onder druk staat. Ook concludeerden de onderzoekers dat gemeenten bij de start van de inburgering weliswaar oog hebben voor de praktische uitdagingen die het combineren van inburgeren met de zorg voor (jonge) kinderen met zich meebrengen, maar dat zij deze maar beperkt kunnen oplossen. Deze praktische uitdagingen gelden voor meerdere groepen in de bevolking.  

KIS Monitor

Het is het tiende jaar dat de KIS-monitor uitkomt. Dit jaar richtte het onderzoek zich volledig op de wijze waarop gemeenten in hun inburgeringsbeleid en in de uitvoeringspraktijk omgaan met specifieke uitdagingen voor vrouwen met (jonge) kinderen, welke knelpunten naar voren komen en wat oplossingsrichtingen zijn. Van alle gemeenten deed 61% mee aan het onderzoek.

Werkatelier

De opzet en uitvoering van inburgering verbeteren als gemeenten en samenwerkingspartners met en van elkaar leren. Divosa faciliteert het leren in de uitvoering. Hierin is ook aandacht voor vrouwelijke inburgeraars. In november start het werkatelier ‘Bestendigen van netwerken voor vrouwen in de inburgering’ (aanmelden is niet meer mogelijk, het werkatelier zit vol). Opbrengsten hiervan deelt Divosa in 2026 met gemeenten, ketenpartners en het Rijk.